Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1945, Blaðsíða 15

LESBÚK MOKG UNBLAÐSINS
Straumhvörf í efnaiðn
Framh. af bls. 124
Aðferdin við þessa meðferð á
viðnum er einföld og veltur mest
á því, að efnin, sem til þarf, sjeu
ódýr við hendina.
Sódi.
Oft hefir verið um það talað, aði
vinna hjer salt úr sjó. En hægt er
að hugsa sjer að notfæra sjcr salt-
ið úr sjónuni án þess að fullvinna
það, ef haft er í huga, að nota salt-
ið til þcss að framlciða nir því önn-
Ur efni t. d. sóda. Myndi þá salt-
vinslan ekki þui'fa að ganga lengra
en að mcnn feugju mettaða salt-
Upplausn úr sjó, saltpækíl.
Sódi er uimin úr saltupplausn
með því, að leiða ammouiak í salt-
'pækilinn, þangað til hann tekur
ckki við mciru af ammoniaki. Er(
kolsýra þá leidd í upplausnina og,
kkilst þá út i\r henni sódi, en amm-
oniumsalt verður í npplausninni.
Ammoniumsaltið (ammonium klor
ið) cr hægt að nota í áburð, cn
líka cr hægt að ná ammoniaki aftur
lausu með kalkvatni. Kalkvatn verð
ur eftir, cf kolsýra er unnin úr
skeljasandi, við upphitun og síðan
leskjun, og nýtist þannig skelja-
sandur að fullu í sódagerðina, eif
ammoniakið eyöist ekki við þessa;
efnagerð.
Sódann, sem vinnst á þennan hátt,
fr hægt að nota sem venjulegani
þvottasóda. En sjerstök not gætu
orðið þau, að vinna með honuní
Verðmæt lífræn efni úr þangi og
þara.
Margar nýjungar.
Á síðustu árum heíir áhugi mannui
í nágrannalöndunum aukist mjög
Ú slíkum iðnaði, þar sem aðgang-
Ur er greiður til þaratöku. Hiit
Verðmætu efni úr þaranum eru
til margra hluta nytsamleg. Má t.d.
nota þau í matvæli. Auk þess má
vinna úr þeim gerfigúmmí, gegn-
sæan pappír og gerfiþráð, sem tal-
ið er hægt að nota í ullskonar
vcfnað.
★
Læt jeg þá staðar uumið að þessu
sinni með þessar hugleiðingar mín-
ar, scgir Ásgeir Þorsteinsson. Þær
cru ekki annað en ábcndiugar um,
hvað liægt sje að gera úr innlend-.
tun efnum með innlendri orku. En.
Vitanlcga verður ekkert um það
flillyrt, án ýtarlegra rannsókua í
hverri grein fyrir sig, hvort fjár-
hagsleg skilyrði eru fyrir rekstrin-
vun, og nægilegir markaðsmöguieik-
ar l'yrir framleiðsluvöruna.
Tilgangur minn með þessiun lmg-
leiðingum cr fyrsl og iYcmst að
benda á, hvernig tiltölulcga fá veið-
mæt, unOirstööuclni, og þá aðallega
þau fjögur scm framlciða þarf til
áburðarvinnslunnar, geti orðið að
gagni, og innlcndar afurðir, scm cun
.eni fluttar út lítt unnar, gcti feng-
ið hjcr írekari mcð ferð og orðið
Jniklum mun verðmciri cn nú.
Af iitflutningsvörum, sem sæta
cfnameðferð, cr lýsið aðalvaran. En
lil þcss að gcra því þau skil, sem
vitað cr að auki á verðmæti þess
p crlendum markaði, þarfnast marg
víslegra hjálparefna, sem áð vísu
má að nokkru leyti bjargast við,
með innfluttningi, en á öðrum svið-
um ekki, og cr sýran og vatnsefnið,
sem nefnd hafa verið, hin þýðing-
armestu þeirra.
Við megum því ckki láta neitt færi
ónotað, til þess að búa betur að
iðnaðarmálum vorum, með ódýriun,
heimaunnum efnivörum, og mjer
þykir ckki ósennilcgt, að áburðar-
verksmiðja, og önnur stóriðja í
eínaframleiðsln, sem hægt er að
koma á fót hjer, muni brátt valdai
etraumhvörfum í eínaiðnaði hjer á
135
3 ð Í..........................
landi, ekki ósvipuðum því sem gerð
ist á fyrsta tugi aldarinnar, þegar
vjelaiðnaður sigldi í kjölfar vjel-
kminu íiskiskipanna.
En það hlýtur að vera öllum ljóst,
að til slíkra undirstöðuathafna þarf
að vanda á allan liátt. Og ekkt
megum við vera bráðlátari en svo,
að ci sje biðið eítir nánari fregnum
pf þeim nýungum sem styrjaldar-
aðgerðirnar hafa skapað, og farið
pr að kvisast um að nota megi í
lramtíðinni til friðsamlegra at-
hal'na.
l*css má minnast, að íramleiðslu-
hættir áburðarviimslunnar, eins og|
V.jer nú þekkjum þá bcsta, fengu
vldskírnina í fyrri heimsstyrjöld-
inni, og þegar þcirri styrjöld lauk;
var öJIum öðium aðferðum varpað
íyrir borð. að yörmu spori..
Það hlýtur því að verða fyrsta
vcrkefnið að öðlast þekkingu á
þcim hagnýtu nýungum, sem frá
styrjöldinni kunna að rcnna, og
til þcss þörfnumst vjcr ckki síslj
liðstyrks Iiinna ungu íslendinga,
scm nú cru við nám, víðsvegar úti:
í löndum, eða bíða byrjar heim
þeirra hlutskifti á það að verða
að auka framtakið nreð nýjum,
frjóvum hugmyndum, og sigla iðn-
aðarmálum vorum farsællega í höfn.
Þannig keinst Ásgeir Þorsteins-
son að orði er han lauk máli sínu
um þær nýungar, sem hann télur
að geti verið framundan í efnaiðn-
aði landsius.
V. St.
Þau sitja þögul á bekk í Hljóm-
skálagarðinum.
Hann: — Ertu að kugsa um mig?
Hún: — Hló jeg?