Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1946, Blaðsíða 6

242
lesbók morgunblaðsins
hinu dapra tilbreytingaleysi, en
gátu nú á friðardaginn í fyrsta
sinn á æfinni fengið að tala saman.
En svo voru líka aðrir, og þeir
voru ekki fáir, er aldrei fundu þá,
sem augun leituðu að, og vitað
höfðu lengi hvílíkt blæðandi hjarta
sár frelsið mundi færa þeim. Það
voru þeir, sem höfðu sjeð syni og
eiginmenn pínda til dauða eða
skotna miskunnarlaust, sem vissu,
að friðurinn mundi fyrir þá verða
fullvissan um, að þeir hefðu mist
alt.
Enn voru aðrir, sem í angist
hugsuðu til þess, hverja myndi
vanta þegar fangaskipin kæmu frá
Þýskalandi. Samt gátu þeir nú
brosað.
Á meðan þessu fór fram,
streymdu sífelt bílarnir inn um
aðalhliðið. Fólk teygir sig út um
gluggana til þess að gæta að, hverj
ir koma. Þama koma bílar fullir
af fólki, sem maður aldrei hefir
áður sjeð. Boðberar að utan, er
bera með sjer andrúmsloft frelsis-
ins.
Því þetta voru ekki hermenn.
Þarna voru engir einkennisbún-
ingar. Þeir komu ekki í hergöngu
og heldur ekki með vopn í hönd,
eins og maður hefði getað búist
við og talað um á löngum dögum.
Þeir gáfu engar fyrirskipanir. Þeir
skutu ekki. Þeir voru bara þarna.
Og hvað var orðið af Þjóðverj-
unum, varðmönnunum í turnin-
um og þeim, sem voru vanir að
vera í húsagarðinum? „Kerling-
arnar“ og stjórnendurnir sáust
hvergi, sá einvaldslýður var alt
að því gleymdur.
Við aðalinnganginn var eitthvað
að gerast. Enn klifruðu menn upp
eftir girðingum og þaki til að sjá.
Tilla tánum þar, sem nokkra fót-
festu var að fá, ( g hanga að heita
má í lausu lofti.
Því þarna á f nastönginni, þar
sem þýski hakakrossinn hafði
trónað í fimm eilífðarlöng ár, þó
aldrei hefði hann átt til þess rjett,
þar rís nú merki hins frjálsa Nor-
egs að hún, með sínum hreinasta
rauða, hvíta og bláa lit. Fáninn,
sem gaf vissuna um frelsið með
hverjum þræði sínum, vissuna um,
að landið og þjóðin var frjáls orð-
in að nýju, að fangelsið var ekki
lengur fangelsi, þegar fáninn blakti
yfir þakinu, eins og hann gerði
allstaðar, í hverri bygð og hverj-
um bæ.
Fáni þessi færði okkur annað en
gleðina. Því það er dýrt að hafa
svo hreina liti. Minningarnar um
þá föllnu risu me'ð fánanum að hún,
til þess að lifa þar. Minningarnar
um þá, sem leiddir voru út frá
þessum stað, á köldum vetrarnótt-
um, meðan þokan lá dimm að
múrinum og enginn mannlegur
máttur gat hjálpað. Það voru þeir,
sem urðu að þúsundum þann dag,
er fangelsin í Þýskalandi opnuð-
ust. Þess vegna horfðu allir á fán-
ann blaktandi og mættu á því
augnabliki augliti til auglits, þeim
sem eigi gátu lengur sjeð.
Það var vor og friður. Alt átti
að græða og bæta fyrir þjóðinni.
Og nú greip löngunin alla til þess
að komast til vina og vandamanna.
Fangarnir þustu heim á leið og
hver bíllinn rak annan á leiðinni
til Osló, með fólk, sem söng af
gleði. Börn með norska fána stóðu
með fram veginum. En bak við
þau voru trjen með ljósgrænum
nýútsprungnum laufkrónum.
Norski fáninn blakti á hverju
húsi. Eftir því sem nær dró borg-
inni, urðu fánarnir fleiri, vegirnir
þjettskipaðri glöðu háværu fólki,
er söng út gleði sína í vorið,
hreinsaði loftið og sópaði burt
þeim hlekkjum, sem hinn örlaga-
ríki 9. apríl hafði lagt á landið.
En lúpulegur, grágrænn, þung-
lamalegur hópur gekk nú inn í
fangelsin, er nýlega höfðu tæmst.
Sumir þessir menn höfðu hendur
bundnar fyrir aftan bak, þungir á
svip, „en með heimsins bestu sam-
visku“. Þetta var hefndin, eins vís
og dagur fylgir nótt.
7. maí var sigur unninn. Eitt ár
er liðið síðan. Þungur dynur heyr-
ist enn í dag. Og við minnumst
mesta ósigurs sögunnar, þegar
heimsins versta böðulsveldi var að
velli lagt, en frelsisþráin var kveikt
logaskær í hjörtum vorum.
KRUMMI VELDUR
SÍMATRUFLUNUM.
Þegar sími var lagður yjir Af-
fallið í Landeyjum, varð þar svo
mikið haf að öruggara þótti að hafa
tvo staura saman á bakkanum, og
var sett slá á milli þeirra. Nú var
það snemma vors að menn tóku
eftir því að hrafnshjón fóru að
gera sjer hreiður þarna uppi á
'Slánni. Drógu þau þar mikinn efni-
við til, bœð sprek og annað.
Höfðu menn gaman að þessu og
Ijetu hrafnana í friði með hreið-
urbygginguna. En nú var þarna á
bakkanum flækja af gömlum síma
vír. Það þótti krumma fyrirtaks
byggingarefni og draslaði vírnum
upp í hreiður sitt og. notaði hann
til þess að treysta dyngjuna og
binda sprekin saman. Um leið brá
svo við, að ógurlegar truflanir
komu í símann og vissu menn ekki
hvað valda mundi, þangað til það
uppgötvaðist að krummi hafði
tengt hreiður sitt við símann. Var
þá farið til og „samband“ krumma
rofið, en hann tengdi að nýju og
aftur komu sömu truflanirnar.
Gekk þetta þangað til að menn sáu
ekki annað ráð en að steypa niður
dyngjunni.