Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1947, Side 5

Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1947, Side 5
LESBÓK M0RGUNÍ3LAÐSINS 17 „ÞINGEYJARSÝSLA BANDARlKJANNA / grein í Morgunblaðinu urn söngför Karlakárs Rcykja- víkur um Bandaríkin, kallar Sverrir Pálsson ríkið Teicas Pingeyjarsýslu Bandaríkjanna. ÞaÖ er ekki lciðum að líkj- % ast. hvorki fyrir Þingcyjarsýslu nje Texas, en nú skal sagt frá því hvers vegna þetta ríki hefir sjerstöðu innan ríkja- heildarinnar. ALT er merkilegt um Texas. Ekki síst saga þess. Það hefir lotið Spán- verjum, Frökkum og Mexíkó, verið sjálfstætt lýðveldi um skeið, en nú um eina öld eitt af Bandaríkjunum. Fyrstu Ameríkumennirnir, sem settust þar að, voru Stephan F. Austin og Sam Houston. Þeir settust að í San Felipe árið 1821 og þá var Texas mexikanskt. Tólf árum seinna voru 2000 Ameríkumenn komnir til Texas og árið 1836 hófu þeir uppre'isn. Sam Hou.ston, sem var karl í krapinu, gerðist foringi uppreisnarmanna, og vann sigur á stjórnarhernum. Fellu þar 600 Mexikanar, en Houston misti aðeins 9 menn. Lýðveldið var svo stofnað 2. mars 1836 og Houston varð forseti þess. Minnast Texasbúar enn þessa (iags og frelsis síns með stæri- læti. Lýðveldið var viðurkent af Bandaríkjunum (og þau sendu þang- að ræðismann), Bretlandi, Frakk- landi, Hollandi og ýmsum þýskum ríkjum. J % En er stundir liðu varð það óhjá- kvæmilegt, að Texas sameinaðist Bandaríkjunum. En Houston var á- kveðinn í því að ná sem bestum samn- ingum, og hann fann þvi upp á því kænskúbragði, að stinga upp á því að Texas vrði ensk nýlenda. Það máttu stjórnmálamennirnir í Was- hington ekki heyra nefnt. Texas sam- einaðist svo Bandaríkjnnum 16. febrú- ar 1846, en trygði sjer um leið ýmis sjerrjettindi, sem ekkert annað ríki hefir. TEXAS má í rauninni skifta í tvent landfræðislega, austurhluta og vestur- hluta. Austurhlutinn er sljettur og láglendi og landeyjar Missisippi; þar er mikil bómullarræktun og iðnaður, þar eru stærstu borgirnar og þar eru mestu olíunámurnar. Vesturhlutinn er land kúrekanna og þar eru miklar hjarðir nauta, þar er landbúnaður rekinn með vjelurn, þar ar sauðfjár- ræktun, þar eru hásljettur, fjöll og eyðimerkur. .Eins og vjer teljum að „alt sje mest í Bandaríkjunum“, svo telja Texasbúar að alt sje mest hjá sjer. Texas er langstærsta ríkið í Banda- ríkjunum. Það nær yfir 12. hluta af öllu landsvæði Bandaríkjanna, og þeir segja að Texas gæti notað Rhode Is- land lyrir vasaklút. Texasbúar nota stærstu hatta í heimi. Þar er stærsti herflugvöllur í heimi (hjá Corpus Christi). Þar eru stærstu herbúðir heimsins (San Antonio). Þar er lang- stærsti herskóli Bandaríkjanna (Tex- as A. & M.). Þar er dýpsti brunnur í heimi, olíubrunnur, 15.279 feta djúp- ur og þar er stærsti hveitiakur heims- ins (í Panhandle). Mesta grænmetis ræktunarstöð heimsins er í Edinburg, heimsins mesta tómatabú er í Jack- sonville, og mesta spinatræktun í Crvstal City. í Texas hefir verið ræktuð stærsta vatnsmelóna, sem sögur fara af, og þar eru stærstu kalkúnar í heimi. 1 Uvalde er fram- leitt mest af hunangi, og Tvler er mesta rósaborg heimsins. Hvergi í BnndaríkjuYium er jafn m:k:* af stein- olíu, jarðgasi, helium, brennisteini, nautg'ripum, sauðfje, geitum, bómull, laukum, „polo“-hestum og ótal mörgu öðru. Þess vegna var það, þá er rithöfundur nokkur sagði Texas- búum frá því að hann ætlaði að skrifa bók um Bandaríkin, þá sögðu þeir að hann skyldi hafa bókina í tveim- ur bindum; annað um Texas, hitt um hin 47 ríkin! MESTU menn Bandaríkjanna, segja þeir, eru frá Texas. Þaðan er Tom Clark, Eisenhower og Nimitz og óteljandi aðrir, svo sem flestir af forsetum beggja deilda þjóðþingsins. Af þeim 79 mönnum, sem tóku þátt í fyrstu loftárásinni á Tokio með Doolittle, voru 19 frá Texas. í seinni heimsstyrjöldinni voru 172 hershöfð- ingar og 11 yfirflotaforingjar frá Texas. Áður en Bandaríkin fóru í stríðið, streymdu Texasbúar norður til Kanada og þar var stofnað „the Royal Canadian Texas Air Force“. Langflestir flugmenn í améríska hern- um voru frá Texas tiltölulega, því að í Texas eru ekki nema 6.255.000 íbú- ar, eða færri en í New York. Á stríðs- árum mátti því hvarvetna í TeXas sjá svolát^ndi auglýsingar: „Kaupið hernaðarskuldabrjef og hjálpið Texas til að vinna stríðið!" Einhvern tíma á árinu 1944 var Texasbúi spurður að því hvað hann heldi að stríðið stæði lengi. „Við verðum eitt ár að sigrast á Þjóðverjum, annað ár að sigrast á Japönum og þriðja árið fer í það að reka rækallans Á^ankee-ana burt úr Texas“, sagði hann. í orustunum á Okinava heimtuðu Texasmenn að fá að berjast undir sínum eigin fána, og Coke Stevensen ríkisstjóri sagði (í gamni) í ágú'v 1945 að Texas mundi sam' uppgjöf Japana „án þess a„ sjerfrið“! OTELJANDT gamansamar sögur eru sagðar um Tcxas og Texasbúa. og flestar lúta þær að því, að þar sie alt mest. Það er t. d. sagt, að í 4

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.