Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1947, Blaðsíða 6

130
LESBÓK MORGUNBLÁÐSINS
Dr. Helgi Pjeturss
Hvenær og hvernig
ísland er orðið til
i.
í Lesbók 30.3. s. 1., ex- undir yfir-
skriftinni ,.1'jaðrafok" tekinn upp
skemmtilegur kafli eftir l>orv. Thor-
oddsen um þetta efni. l>ar segir svo:
„Nokkrum þúsundum alda áður en
ísöld gekk yfir, lá breiður landbálkur
yfir Atlantshaf þvert ... ísland var
einn hluti af þessum landsbálki ...
'fleiri og fleiri landspildur sigu ... í
sjó, og á endanum fór svo að ísland
stóð eitt eftir. ...“
Þetta gefur mjög villandi hugmynd-
ir um jarðsögu íslands. Því að af
þessari frásögn mætti ráða. að þegar
hið mikla blágrýtis meginland var
brotið frá og sokkið í sjó an i ^ríng,
þá hafi ísland staðið þar eftir, í aðal-
atriðum einsog nú er. En því fer
mjög fjarri. Vjer getum af stórfróðle^-
um jarðmyndunum á Snæfellsnesi og
víðar, með vissu ráðið, að jafnvel eft-
ir að fyrsta ísöldin hafði gengið hjer
yfir, var ekkert til senx liktist Islandi
nútímans. Jafnvel eftir að sú brevt-
ing var orðin á, eftir ísöldina fyrstu,
að sjávárhiti var við strendurnar lík-
ur því, sem nú er, var ekki til neitt
Snæfellsnes, og þá heldur ekki Reykja
nes, sem er mun yngra. Enginn Faxa-
flói var til, eða Breiðifjörður, ekkert
sem líktist hinni núverandi suður-
strönd Islands, engin Hekla, Evja-
fjallajökull, Mýrdalsjökull, Oræfajök-
ull o. s. frv.; enginn Ilvalfjörður eða
Botnssúlur, ekkert sem líktist Esj-
unni o. s. frv. ísland er jarðsöguleg
nýsköpun, langt framyfir það scm áð-
ur var haldið. V'erður það eitt mikið
og mjög merkilegt viðfangsefni þeirrar
jarðfræðirannsóknar íslands, sem von
andi kemur bráðum, að leiða þetta
í ljós sem nákvæmlegast. Er nú kostur
mjög liæfra íslenskra jai-ðfræðinga
ungra, til að halda uppi slíkri stofn-
un; einsog þegar hefir sýnt sig.
II.
Islendingar hafa bæði fyr og siðar,
fengið að reyna hvílíkir erfiðleikar
og hættur eru því samfara, að eiga
heima í landi sem svo ákaflega er í
smíðum. Og virðast þó allmiklar líkur
til, að í vændum sje það sem verra
yrði en nokkuð scm gerst hefir af
því tagi síðan land bygðist. Á jeg
þar við endurtekið gos á eldstöðvun-
um frá 1783. Og er „hnggunin“ þar
af nokkuð svipuðu tagi og hið forn-
kveðna: svo skal böl bæta, að bíða
annað meira. Því að horfur efu á, að
kjarnorkusprengjur þriðju heimsstyrj-
aldar. mundu hafa gert Island óbyggi-
legt, áður en hinir eyðileggjandi jarð-
eldar kæmu til sögunnar.
En ekki þarf þó svo að verða. Nýj-
ar uppgötvanir í vísindum hafa, eins-
og kunnugt er, orðið til þess að unnt
hefir verið að smíða dráps- og eyði-
leggingartæki, sem fara langt frarnúr
því sem menn til skamms tíma höfðu
haldið að orðið gæti.
En hugsanlegar eru þær vísindaleg-
ar uppgötvanir sem á ennþá miklu
stórkostlegri hátt gætu orðið mátt-
ugri tii góðs en kjarnorkusprengjurnar
til ills, og meðal aunars nxundi af leiða,
að það mannkyn sem í sannleika væri
komið á framfarabraut, fyndi ráð til
að hafa hernil á jarðöflunum, þannig
að ekki stæði háski af þeim framar,
sbr. hina stórkostlegu framtíðarlýs-
ingu Macmillan Browns, er heitir
Limanora eða Framfaraeyjan, og
fyrsta kaflann í væntanlegri Nýals-
bók sem heitir Þónýall.
$----------------------------*
Barnahjal
Drengjunum hafði verið
sagt að teikna mynd af knatt
spyrnukappleik. Einn þeirra
skoraðist undan því: Jeg kann
ekki að teikna stráka, sagði
hann.
Kenslukonan sagði að hann
yrði að reyna, eins og hinir.
Og þegar tímanum var lokið
var teikning hans best. Þar
var sýnt lokað hlið. og á það
fest blað en á blaðinu stóð
skrifað: Knattspyrnukapp-
leiknum frestað!
Kenslukonan: Hvað gerðu
ísraelsmenn þegar þeir komu
yfir Eauðahafið?
Kata: Þeir þurkuðu plögg-
in sín.
\
Inga litla er fjögurra ára.
Um daginn rjettir hún að mjer
bók með mynd af zebrahesti.
„Pabbi“, segir hún, „þetta er
skiátinn hestur. Jeg hefi aldi’ei
sjeð svona hest.“
„Það er ekki von, góða mín
svai-a jeg, „þeir eru bara til
í útlöndum.“
„Hvar eru útlönd?“
„Þau eru langt, langt í burtu
hinu megin við sjóinn“. *
í dag fór jeg með vjelbát
inn á Viðeyjarsund. Þegar jeg
kom heim sagði jeg við Ingu:
„Jeg fór út á sjó í dag, með
skipi“.
„Sástu hestinn?“ segir hún.
„Hvaða hest?“ segi jeg og
er ekki með á nótunum.
Það kemur óþolinmæði í
röddina þegar hún svarar:
„Nú, röndótta hestinn, pabbi“

ft