Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1947, Blaðsíða 8

236
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
MARSHALL, utanríkisráðherra Eandaríkjanna, lýsti því yfir fyrir
skcmstu, að Bandaríkin verði að tryggja sjer það, að óvinaþjóð nái
ekki Grænlandi á sitt vald i næsta stríði. 1 tilefni af þeim ummælum
birti ameriskt blað þetta kort. Það á að sýna, að Norðurheimskaut-
ið muni verða miðdepillinn i komandi styrjöld og þess vegna muni
Grænland hafa mikla hernaðarlega þýðingu. Rússar leitist nú við
að sölsa Svalbarða undir sig og síjnir það að þcim sje þetta vel Ijóst
FROSTAVETURINN MIKLI
(1880—81) var fyrsti veturinn, sem
gagnfræðaskólinn á Möðruvöllum starf-
aði. Þá heyrði jeg að eitt sinn hefði fros
ið kvikasilfrið á mælinum á Möðruvöll-
um og hefir frostið að minsta kosti verið
40 stig á Celsíusmæli. Þá lagði allan
Eyjafjörð út fyrir Gjögurtá. Hval rak
þá á miðjum Eyjafirði úti á móts við
Laufás. Fórum við allmargir skólapiltar
að skoða þessa miklu skepnu, sem lá
þarna inr.ifrosin hjer um bil jafn langt
frá báðum löndum. Alt fraus, sem fros
ið gat. . . . Þó man jeg ekki til að mjög
kalt væri í skólastofunum, en í svefn-
herbergi Þorvaldar Thoroddsen var sagt
að eitt kvöldið hefði verð 22 stiga frost
á Celsius um háttatímann. (ó. Thorla-
cius).
SIGURÐUR BREIÐFJÖRÐ
fór til Grænlands snmarið 1831 og dvald
ist þar til sumarsins 1834. Hann var
ráðinn beykir við konungsverslunina í
Sykurtoppi, en auk þess átti hann að
kenna Eskimóum að veiða hákarl. Vetur
inn 1832—33 veiktist hann af skyrbjúg
og drógst þá „aðeins með tveimur hækj-
um húsa á milli og mátti einskis neyta,
er tyggja þurfti.“ Um vorið batnaði
honum af hvannarótum og skarfakáli.
Ekki fanst honum starf sitt í Grænlandi
metið sem skyldi eins og sjá má á þess
um orðum hans: „Hvor þraut það sje, að
sjá ríkisins peningum og ærukrossum
með öllum þesskonar stórmerkjum og
teiknum, útausið til óskilmerkilegra
manna og fyrirtækja, fyrir þann, sem
vogað hefir lífi, lamað heilbrigði sína
og með öllum vilja og kröftum þjónað
almennilegri hagsæld, en vera þó fyrir
litinn og aldeilis til síðu settur.... það
tekur fyrir þann, sem reynir, meira en
tárum mínum“.
HÆTTULEGIR VEGIR
eru sums staðar á Ströndum og er það
ekki fyrir lofthrædda menn að fara þar.
Þorvaldur Thoroddsen lýsir einni slíkri
ŒSffilVrtnW*t á Gjögur:
— Dálítið fyrir utan Naustavík er
hættulegt klif sem kallað er Sætraklif.
Fyrst er farið utan í snarbröttum skrið-
um, en svo kemur aðalklifið örstutt utan
í þverhnýptum hömrum, 160 fet yfir sjó.
Er þar skarð niður í sjóinn, sem hest-
arnir verða að fikra sig yfir á örmjóum
helluröndum. Er sjórinn 160 fet fyrir
neðan, en bergið hinum megin skútandi
fram yfir. Verður að taka ofan ailan
áburð, svo að hestarnir reki sig ekki í
bergið. Jeg var hissa á því hvað klár-
unum tókst vel að vega salt eftir þessari
hamrarönd.
NIELS SKÁLDI
átti son sem Hálfdán hjet og ætlaði að
vera hjá honum í ellinni en líkaði vistin
illa. Kom svo að lokum að Niels stefndi
Hálfdáni. Kom það fyrir Kristján Krist
jánsson, síðar amtmann. Vildi hann
miðla málum, en Niels var harðorður og
ósveigjanlegur. Sýslumaður vildi að
Niels færi heim til Hálfdánar aftur og
sagði meðal annars: „Munduð þjer ekki
Niels minn, vilja vera með Hálfdáni syni
yðar í himnaríki?" Þá sagði Niels: „fíf
Halfdan er þar fyrir, þá er jeg ekkert
kominn upp á það að vera þar“.
TÓNUR.
Örnefnið tónur mun líklega hvergi
vera til ncma í Flókadal í Fljótum. Þar
eru þrennar tónur: Helgastaðatónur,
Stekkskálartónur og Hvítaskálatónur.
Lengi var það trú, að huldufólk ætti
heima í Helgastaðatónum. „í klettabelti
þessu hefir oft sjest fólk á gangi, og einu
sinni heyrðist þar barnsgrátur í kvöld-
myrkri“, segir síra Jón Norðmann.
KRISTNESHÆLI
verður 20 ára í haust. Það tók til starfa
1. nóvember 1927.