Lesbók Morgunblaðsins - 31.08.1947, Blaðsíða 2

254
LESBÓK MORGUNBLAÐ9INS
blágresi, sem var svo þjett, að grænk-
unnar gætti ekki. Þar var og margs-
konar annar gróður, sveifgras, sól-
eyjar, lambaklukka, undafíflar, gull-
intoppa, rjúpnalauf, beitilyng, blá-
berjalyng og aðalbláberjalyng. Sjálfur
árbakkinn var vaxinn hárri stör. —
Hinum megin blasti við Hvitárnes.
Var þar fjöldi fugla, en fje og stóð
Biskupstungnamanna dreifðist um það
allt. Er nesið eins og akur yfir að
líta. Störin er þar sums staðar hnje-
há. Þarna sækja álftir og gæsir mjög
að, þegar líður fram á sumar og bíta
störina svo rækilega, að eftir verða
stórar skellur, eins og þar hefði verið
slegið. Stefán segir, að stór munur
sje orðinn á fuglalífi þarna og lifn-
aðarháttum fuglanna, síðan straumur
ferðafólks tók að aukast þangað. —
Kveðst hann hafa veitt þessu athygli
á ferðalögum sínum. Fuglarnir þykj-
ast ekki lengur hafa friðland þarna
fyrir mannaferð, og flýja því ‘il ann-
ara staða, þar sem þeir þykjast ó-
hultari.
Fylgdarmennirnir yfirgáfu nu
Þjóðverjana þarna og heldu til Reykja
víkur. Hálfum mánuði síðar vai
Stefán svo sendur til að sækja þá og
dvaldist þá enn með þeim nokkra
daga í Fróðárdal. Ekki vissi hann
hvað þeir höfðu hafst að meðan hann
var burtu, nema hvað £eir höfðu sett
merki í skriðjöklana til þess að geta
mælt hreyfingar þeirra síðar. En nú
fór hann í ýmsar athuganaferðir með
þeim, vestur á Skriðufell og víðar.
Eins var farið upp á Leggjabrjót,
upp að Höfðavaði á Fróðá og inn á
móts við botn Fróðárdals. Einn dag-
inn var farið upp á Hrefnubúðir og
þaðan um Baldheiði niður í Hvítár-
nes. Þá var og farið vestur á Lang-
jökul, þar sem hann var hæstur. Á
þessum ferðalögum tóku þeir nokkrar
myndir, en gerðu lítið að mælíngum.
Virtist svo sem aðaláhugamál þeirra
væri að undirbúa rannsóknir á því
hve mikið væri skrið jöklanna og hve
mikinn ís þeir bæri út í Hvítárvatn.
Komst Stefán að því seinna sumarið
að mælingar þeirra höfðu sýnt það,
að skriðjöklarnir sigu fram 16 cm. á
sólarhring að jafnaði.
Er svo ekki meira frá þessari för
að segja. En eftir að komið var til
Reykjavíkur fóru Þjóðverjarnir aðra
ferð suður í Krísuvík og athuguðu þá
Kleifarvatn. Var Stefán ekki með i
þeirri för.
Á HVERAVÖLLUM
Næsta sumar (1928) komu þeir enn
Iwan og Oetting, snemma í júlí. Voru
þeir nú með mikinn flutning með-
ferðis og ráðgerðu að vera 7—8 vikur
í ábyggðum. Var byrjað á því að út-
vega þeim hesta. Fór Stefán upp á
Kjalarnes og keypti hjá Eyólfi í Saur-
bæ tvo góða reiðhesta handa þeim,
vakra og trausta. Aðrir hestar voru
teknir á leigu.
Var svo haldið alla leið upp á
Hveravelli og tjaldað þar. Daginn
eftir lögðu svo fylgdarmennirnir á
stað með leiguhestana. En áður en
þeir fóru, báðu Þjóðverjarnir Stefán
biessaðan að koma aftur um hæl og
vera hjá sjer um sumarið. Munu þeir
hafa sjeð, að þeim var bráðnauðsyn-
legt að hafa með sjer kunnugan
mann, sem þekkti öll örnefni.
Stefán lofaði engu, var ráðinn í aðra
ferð. En þeir skrifuðu Geir Zoéga
með honum, og kváðust ekki mega
missa hann. Varð það svo úr, þegar
suður kom, að Geir sendi Stefán aftur
til þeirra. Hafði hann einn hest til
reiðar, en annan undir flutningi og
matvælum því að hann varð að nesta
sig til allrar útilegunnar. Þjóðverjar
höfðu ekki nesti nema rjett handa
sjer; var það allt í smábögglum til
hvers dags og hnithiðað við tímann,
sem þeir ætluðu sjer að vera í óhyggð-
um.
Segir nú ekki af ferð Stefáns fyr
en hann kemur á Hveravelli og
fögnuðu þeir þýsku honum vel. Varð
það nú hans verk að sjá um hestana,
flytja þá í haga að kvöldi og sækja
þá aftur á hverjum morgni og fylgja
Þjóðverjunum á rannsóknai'erðum
þeirra.
Hestarnir voru fimm og voru þeir
órólegir fyrst í stað, svo að Stefán
varð að hýsa bá á nóttunni í gamla
sæluhúsinu. En er þeir fóru að spekj-
ast, hafði Stefán þá norður í Tjarnar-
dölum. Var þar góður hagi, mýrar og
valllendi. En þangað var hálfrar
stundar gangur úr tjaldstað.
Og nú hófust rannsóknirnar fyrir
alvöru. Höfðu Þjóðverjarnir með sjer
stór og fullkomin mælingatæki, og
auk þess ljósmydavjelar og kvik-
myndavjel, sem þeir notuðu óspart. Á
hverjum einasta degi var farið eitt-
hvað, og oftast gengið á fjöll, svo sem
Kjalfell, báðar Kjalnýpur, Rauðkoll,
Stjelbratt, Hrútafell, Rjúpnafell,
Dúfunefnsfell o.s.frv. Voru þeir venju-