Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1947, Síða 4

312
fyrir löndum sínum og var því eðli-
legt að þeir væri æfir út af þvergirð-
ingum Thomsens. Og allur almenn-
ingur leit á þvergirðingar hans sem
hreinasta lagabrot. Þá voru í gildi
lög um netjalagnir í Faxaflóa, og
voru þau öllum kunn. En samkvæmt
þeim mátti hver sá maður, sem kom
að ólöglegum netjalögr.um, taka þær
upp og eignaðist hann bæði nct og
afla fyrir það. Þetta fannst mönnum
alveg hliðstætt lögunum um friðun
laxa, og þess vegna mætti hver mað-
ur ónýta veiðivjelar Thomsens, enda
voru ákvæði laganna mjög svipuð að
orðalagi og í báðum talað um ,.ó-
helgi“ veiðitækjanna, en það sagði dr.
Jón Þorkelsson að hefði þessa merk-
ingu í fornu sögu eða lagamáli: „Ó-
friðhelgur, rjettlaus, sem engar bætur
verða krafðar fyrir þó að skemmdur,
meiddur, drepinn eða eyddur sje; —
haft bæði um persónu og hluti“. —
Þessi var og skilningur almennings,
að veiðitæki Thomsens í énum væri
„óhelg", og væri því hverjum manni
frjálst að brjóta þau.
ÁSKORANIR TIL ALÞINGIS
ÞAÐ SÝNIR ljóst hvað óánægjar
var almenn út af þvergirðingunum í
Elliðaánum, að þinginu 1877 bárust
margar áskoranir út af þeim. Sagði
Arnljótur Ólafsson svo frá J-ví á þing-
inu:
„Nálega ekkert mál, sem til þings-
ins hefur komið, hefur verið stutt af
svo mörgum ávörpum og svo mörg-
um röddvtm landsmanna, sem mál
þetta. Til þingsins hafa komið 4 á-
vörp frá ölfusingum, er búa þó í
öðru lögsagnarumdæmi er. því, er
mál þetta er fyrst sprottið í. Þá hafa
og enn komið all-mörg ávörp heðan
úr sýslunni: eitt frá Seltirningum,
eitt frá Álftnesingum, eitt frá Vatns-
leysustrandarbúum, eitt frá Kjalnes-
ingum og eitt frá Kjósarmönnum . . .
Eru ávörp þessi undirrituð af öllum
hinum helstu og bestu mönnum sýsl-
unnar. Menn þurfa því eigi að spyrja:
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r
Benedikt Amljótur
Sveinsson Ólafsson
hvert er almenningsálitið í máli þessu?
og enginn getur heldur gengið grufl-
andi að því, að hjer er um eitthvað
mikið og markvert að ræða“.
í báðum deildum þingsins voru svo
bornar fram þingsályktanir um að
skora á landshöfðingja að hlutast til
um það, að hlutaðeigandi lögreglu-
stjóri taki þvergirðingarnar úr Elliða
ánum. Flutningsmaður í Ed. var sjera
Benedikt Kristjánsson, en sjera Arn-
ljótur í Nd. Urðu um þetta heitar
umræður og fór svo, að Ed. felldi til-
löguna með 6:5 atkvæðum, en Nd. af-
greiddi hana með rökstuddri dagskrá
frá Grími Thomsen og var hún á
þessa leið:
„í því trausti, að lögreglustjórnin,
eins og henni ber, framfylgi lögum um
friðun á laxi frá 11. maí 1876, tekur
þingdeildin næsta mál á dagskrá fyrir.
í ræðum flutningsmannanna kom
það berlega fram, að þeir fylgdu al-
menningsálitinu i þessu máli.
Sjera Benedikt mælti: „Það er eigi
ófyrirsynju að biðja landshöfðingja að
hlutast til um að þvergirðingarnar
verði teknar upp, því að lögin segja
sjálf, að allir megi brjóta þvergirð-
ingar, hvort sem væri Pjetur eða
Páll, og hvort sem þeir eigi veiði eða
eigi í á þeirri“.
Og sjera Arnljótur mælti: „Allir
þeir, er undir ávörpunum standa,
hafa heyrt um veiðiaðferð þessa; það
er orðið svo heyrum kunnugt og
Benedikt Grimur
Kristján8Son Thomsen
hjeraðsfleygt, að hún sje eigi sam-
kvæmt hinum gildandi veiðilögum
landsins. Vjer höfum heyrt þetta bæði
utan að og innan að í rjettarmeðvit-
und sjálfra vor .... Þessi almanna-
rómur, sem aldrei lýgur, og þessi til-
finning fyrir vernd og helgi þeirra
laga, er vjer höfum sett, hafa knúð
mig til að flytja málið“.
Þetta gerðist á Alþingi dagana 9.
og 17. ágúst.
LAXAKISTURN AR
BROTNAR
EN SVO var það aðfaranótt 20. ág.
að þeir bændurnir í Breiðholti, Árni
Jónsson og Magnús Benediktsson og
Grímur Ólafsson, bóndi í Hólmi, hinn
þriðji, tóku sig til og rifu upp 2
stærstu laxakistur Thomsens í Elliða-
ánum, limuðu þær að miklu leyti í
sundur og brutu þær meira og minna
og fleygðu brotunum upp á árbakk-
ann, en höfðu grindurnar á burt með
sjer. Síðan tilkynntu þeir sýslumanni
og hreppsnefnd hvað þeir hefði gert.
Thomsen höfðaði nú mál gegn
þeim og krafðist 25,98 kr. bóta fyrir
skemmdir á laxakistunum og skaða-
bóta fyrir veiðitjón. En hinir stefndu
hófu gagnsókn gegn honum og kröfð-
ust þess að hann yrði dæmdur til að
greiða sjer að fullu skaðabætur fyrir
veiðimissi frá því að lögin 11. maí
1876 voru þinglesin. Undirrjettur vís-
aði gagnsókn þeirra frá, en dæmdi þá
í 50 kr. sekt til landsjóðs hvern, og