Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1947, Qupperneq 6

314
l.ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þorsteinn Jónsson
DRAUMVITRANIR
LNGA lCngun hcCi jc" 111 að gcra
litið úr hir.u rálfrarCi'cga íiti dr.
Simor.ar Jáh. Ágúctccor.cr, „Mann-
þekkir.g“, cem út kom 1945. Ilygg
jeg ro ccgja rrcgi, cö bik s': sje á
margcn iiátt fróölcg og nytcamleg.
En þó íir.nct mjer, að höfundur hefði
cumstaðar gctaö beitt bctur grcird
sinni tg atliugur, cg ckal í þ:í sam-
band. ekki fara hjcr mikið út fyrir
það, ccm stcntíur á bls. 19.
Segir dr. Símcn þar, cö hann hafi
fyrir nokkrum árum lifað upp í
draumi atvik, sem fyrir har.n kom, cr
hann var 3—4 ára gamall. En sam-
kvæmt eigin rcynslu í sambandi við
drauma og samítvæmt því, sem jafnan
kemur fram í draumsögum annara,
þá þori jeg að íullyröa, að draumur
er ald: ei hrein endurminning, bó að
manni krnni að virðast svo í fljótu
bragöi. Raunveruleikinn er tá, að
maður lifir það aldrei nákvæmlega
upp í draumi, sem hann hefur liíað i
vöku, og ætti sú ósamkvæmni, cem
jafnan er á milli draumsýnar.na og
þess, sem maöur i svefninum þýðir
þær fyrir, að vera fullgild sönnun
þess, að endurminningar eru ekki
undirrót draumanna. Hitt er heldur,
að draumsýnirnar veki upp endur-
minningarnar, og mun svo hafa verið
um d aum dr. Címonar. Atvik, cem
hann þykist lifa í svefninum, vekur
hjá h.or.um cntíurminning um hið
löngu Iiðna bernckuatvik rjett eins og
vökuatvik getur stundum vakið upp
minningar um annað vökuetvik, eða
þá minnt á og rifjað upp draumatvik
löngu liðið eða frá ncttir.ni áður. —
Virðist vitund manns þannig ekki
gera ljósan mun á draumatviki og
vökuatviki, draumsýn og vökusýn, og
gefur það nokkra ástæðu til að ætla,
að draur.iar cjeu í raunlnri svc ccrn
svnist. Cje liíið á j á cins og þcir
korr.a fyrir, þá cru þcir, þótt óijásir
sjeu jaíncr. og sur.durlausm, fyrst og
f.emst sýnir og atburöir, cins og það
sem gerict í vöku, lif en ckki hugsan-
i", og vcrður þvi. ef íhugað er, mjög
ó kiljrnlcgt, að þeir sjcu aðeins fram-
lciðsia eigin vitmöar, og 1 ernur þar
ltt til kjálpar, þétt talað sje um
„dulvitur.d“ eöa ar.nað slík.t. Dulvit-
und ckýrir hjer ekkert nema sýr.t
væri greinilega, hvernig hún færi að
framieiða það, sem hin eiginlega með-
vitund manns gctur ekki framleitt,
sýnir og atburöi, sem maöur aldrei
r.cíur sjeð eða lifað í vöku, og stund-
um gcta þó verið ógleymenleg. Og
clns verð jeg að segja, að dulvitund,
cins og dr. Símon skilgreinir hana,
sje óíullnægjandi skýring á þvi, að
rr.aður í miðilsástandi eða í óráði talar
ttmgurnál, sern hann i venjulegu á-
standi kann ekki stakl orð í. Því að
þitt einhverntíma kunni að haía ver-
ið sannað, að maður, sem slíkt kom
fyrir, hafi áður hcyrt lesið á þessu
rnáii einmitt það, sem hann síðar
þuldi, þá verður mjer óskiljanlegt, að
har.n af eigin ramleik geti nokkru
sinni munað jraö, sem har.n aldrci
nam cöa kur.ni. Og þó að þctta gæti
staðist, þó að maður í miöilsástandi
cða óráði geti af eigin ramlcik munað
það, sem har.n greindi aldrei r.ema
cíullkomlega og mundi þai af leið-
andi aldrei, þá næði jrað skammt til
að skýra ailt það, sem miðlar, eða
menn skyldir þeim að hæfileikum,
hafa sagt eða vitað án þess að það á
nokkurn hátt verði rakið til þess, sem
fram við þá heíði komið áður. Eða
ætti maður að líta á allar þær sögur,
scm lýgi og misskilning, sem sagðar
hafa verið í sambandi við Sweden-
borg, ísfeld og ótal marga aðra, og
sem ekki verða skýrðar með þessari
dulminniskenningu ?
Dr. S. J. Á. ei lærður maður og
með viðleitr.i til sjálfstæðis í hugsun.
Reynir har.n jafnan að kryfja eínið
til mergjar, íinr.a ástæður eða skyn-
samlegar meðalleiöir milli liinna
ýmsu kcnninga, sem hann ræðir um
og byggir á. En betur mundi þó hið
andlega sjálfstæði hans hafa komið í
ljós, licíði hann ekki í sambandi viö
(>að, sem að framan getur, og víðar í
þessari bók sinni, gengið þegjandi
fram hjá kenningu dr. Helga Pjeturss
um lífgeislanina og það, scm út frá
kenni verður skilið. Mun einhvern-
tíma koma að þvi, að sú kenning þyki
ekki hafa verið minni viðbót í líf-
fræði en það var í heimsfræði, þegar
fyrst var vitað, að jörðin er ein af
síjörnum himinsins.
Þorsteinn Jónsson
á Úlísstöðum.
^ ^ ^ ^
ELÖÐIN í Vinarborg sögðu þessa
sögu frá Lundúnaráðstefnunni, þar
sem Figl, kanslari Austurríkis, var.
Þegar ráðstefnunni lauk og íulltrú-
ar bjuggust til brottferðar, þá kom
til kasta dyravarðar að leiðbeina þeim.
„Hjer er Rolls Royce Mr. Devins",
hrópaði hann.
„Hjer er Cadillac Clarkes hers-
höfðingja!"
„Hjer er Packard Mr. Gusevts!"
„Og hjer eru skóhlífar Mr. Figls!"
ÞAÐ voru einu sinni hjón, og þau
voru bæði mállaus og töluðust því viö
á fingramáli. Einu sinni kom maður-
inn nokkuö seint heim um kvöld, og
konan tók á móti honum með ógur-
legu íingrapali. Þannig skammaöi
hún hann lengi, en þegar hún þóttist
hafa ,,sagt“ allt sem henni lá á hjarta,
þá slökkti hún ljósið.