Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1948, Page 8

8
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
SKALDIÐ JOHAN BOJER
talar um kristindóm, stjórn-
mál og skáldskap
Eftir frjettaritara Morgunblaösim
Bjarnc Egcland, blaðamann.
í ÆSKU varð Johan Bojer skáld að
vinna baki brotnu fyrir daglegu
brauðú En á kvöldin og nóttunni las
hann og orkti. Hann var eirðarlaus.
Og þótt árin hafi nú færst yfir har.n,
og hann sje orðinn gamall maður, er
eirðarleysið hið sama. Þegar hann sit-
ur ekki við skrifborð sitt, er hann
annað hvort úti í guðs grænni náttur-
unni, eða hann er á ferðalögum. Á-
huginn og eirðarlcysið einkennir allt
tal hans ug fas. Og meðan jeg á lal
við hann, gerir hann ýmist að halla
sjer aftur'á,bak í hægindastólinn, eða
gtökkva á íætur og ganga um gólf, og
augu, hans loga af áhuga. <
— Hugur minn er í dag, eins og svo
oft áðuTji bundinn við trúarlífið, segir
hann. Jeg rcyni ,að brjóta það t'l
mergjar, og jeg verð að segja að mjer
fellur einna best við sumar stefnur í
sænsku trúarlífi. Jeg er kristinn, og
það er sjálfsagt vegna þess, að jeg tel
nauðsynlegt að kenningum kirkjur.nar
sje breytt til samræmis við þekkingu
pútimans. Jeg tel það rangt, að prest-
arnir skuli enn vera að troða upp á
skynsama menn kenningunni um upp-
risuna. Eða þá kenningunni um fyrir-
gefningu syndanna. Nú hefur helming
urinn aí sænskum prestum stofnað
sjerstakt prestafjelg í þeim tilgangi
að samræma kenningar kirkjunnar
þekkingunni.
— En er þá ekki kollvarpað þeint
grunni, sem kristindómurinn byggist
á? spyr jeg. Mun ekki slík breyting
koma í bág við biblíuna ?
— Hvenær sagði Jesús að ha.:n
væri kominn til að frelsa heiminn?
Aldrei. Prestarnir hafa alltaf verið
að breyta Jesú eftir sínu höfði. —
Menn hafa um aldir verið að tileinka
honum allt, sem þeim fannst á skorta
í fari sínu, og þannig hafa þeir breytt
Jesú og gert hann annan en hann var.
Hve feginn sem jeg vildi get jeg ekki
skilið kenninguna um það að guð hafi
sent sinn eingetinn son til að frelsa oss
frá syndum. Slík kenning hlýtur að
lækka guð í voru áliti, gera hann
strangan, grimman og f jarlægan.
Söderblom crkibiskup sagði jafn-
vel einu sinni, að sagan um upprisuna
væri ekki annað en þjóðsaga. — Og
Tegr.er biskup í Veksjö sagði einu
sinni í stólræðu: „Hvers vegna trúi
jeg á guð? Hvers vegna cr jeg krist-
inn? Það er vegna þess að jeg trúi á
hið fagra, sanna og góða — og það
ér guð".
Þetta var viturlega mælt og lýsir
skynsamlega þeirri hugsjón, sem er
grundvöllur kristindómsins. —
Bojer hefur talað í sig hita og þerr-
ar svitann aí enni sjer. Svo lítur
hann á mig og segir:
— Þjer skrifið það, scm jeg segi.
Já, skrifið það, fólk hefur gott af því
að fá umhugsunarefni, svo að það geti
sjálft brotið vandamálin til mergjar.
Þetta er ekki útrætt mál. Jeg er viss
um að eftir fá ár verður mikið rætt
um kenningar kirkjunnar, og nýtt 'íf
færist í trúarbrögðin. Þið ungu menn-
irnir elgið gott að lifa það. Jeg trúi á
nýa rómantík og nýar skoðanir í trú-
málum, komnar frá lifandi upp-
sprettu — guði sjálfum. Og þessi nýa
trúarvakning, sem jeg er viss um að
verður, mun hafa stórkostleg áhrif á
allar bókmenntir, því að hún stríðir
ekki gegn heilbrigðri skynsemi. Jeg
trúi því, að sá dagur muni koma, beg-
ar trú, vísindi og listir taka höndum
saman. Það er glæsileg þrenning. Og
er ekki markmið þeirra eitt og hið
sama: að birta mannkyninu fegurð og
opna augu mannkynsins fyrir fegurö?
Síðan berst talið að Arne Garborg.
Þeir Bojer voru nágrannar á Hval
stað (milli Osló og Drammen) í mörg
ár. Þá var mikið um listamenn bar.
Skáld, myndhöggvarar, málarar og
söngvarar, flyktust þangað og voru
oft gestir hjá Huldu og Arne Gar-
borg.
— Garborg var ætíð þögull, sagði
Bojer. Þegar við sátum saman, spjöll-
uðum, hlógum og gerðum að gamni
okkar — og Hulda var ekki síður kút
en aðrir — sat Garborg þögull og
hugsaði, og sagði ekkcrt nema menn
beindu orðum sínum beint til hans.
Garborg sást sjaldan á almanna
færi. Oítast sat hann inni yfir bókum
og reykti pípu sína. Honum var mein-
illa við það að fara út á götu meðan
bjart var. En ef hann neyddist til
þess, þá gerði hann sig torkennilegan
með því að setja upp blá gleraugu.
Hann forðaðist að hitta kunningja
sína á götu.
Nú eru horfnir þeir, sem settu svip
á Hvalstad forðum. En ævistarf þeirra
er eins og bautasteinar á gröfum
þeirra. Þetta er það skemmtilegasta
við bækurnar, þær berast frá kynslóð
til kynslóðar — þrátt fyrir gagnrýni,
segir Bojer og brosir gletnislega.
Bojer er fljóthuga. Hann hleypur
úr einu í annað. Upp úr þessu fer
hann að segja mjer frá Nils Kjær,
besta vini sínum. Og áöur en jeg veit
aí er hann farinn að tala um lista-
mannalíf í París á „hinum góðu,
gömlu dögum" og þá hafi hljómsveitin
í veitingahúsi nokkru leikið „Dauða
Ásu“, af því að hún helt að það v cri