Lesbók Morgunblaðsins - 25.04.1948, Síða 6

226
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
HVÍTA HVEITIÐ
- ER BANVÆNT
VÍSINDAMENN hafa nú sannað, að
hvíta hveitið er mjög óholt, getur
jafnvel verið banvænt, vegna þess að
í því er eitur. Þetta eitur nefnist
„nitrogen trichloride“ og það kemur
í hveitið þegar myllurnar eru að gera
það hvítt.
Eigendur hveitimyllanna urðu fyrst
reiðir, er þeir heyrðu þetta. Síðan
ætluðu þeir að humma það fram af
sjer. En þegar hver sönnunin kom
eftir aðra, þá fóru þeir að tala um
að vera mætti að hægt væri að finna
aðra aðferð til að gera hveiti hvítt. —
Einn af fremstu vísindamönnum
Breta á sviði heilsufræði, Sir Edward
Mellanby hefur fært óyggjandi sann-
anir fyrir því hvað hvítt hveiti sje
heilsuspillandi og hefur sjerstaklega
slæm áhrif á taugakerfið. Hann gerði
tilraunir sínar á hundum. Þeir fengu
æði og urðu flogaveikir, eftir að hafa
etið hvítt brauð í viku eða hálfan mán-
uð. Sumir drápust. „The British Na-
tional Institut for Medical Research",
fylgdist með þessum tilraunum, og
það var engu til að dreifa nema hvíta
hveitinu.
Hveitiseljendur sögðu þá, að því
hefði aldrei verið haldið fram að hvítt
heimkynnum þeirra. Megi timburverk
Galvanis blessast og trjen svigna und
an safaríkum ávöxtum á frjósarpri
jörð Vallarellos. — Hjer mun hin
þreytta áhöfn Heklu hvíla lúin bein.
Vel og örugglega hafa þeir fært flug-
skipið okkar yfir lönd og höf. Megi
þeir eignast fleiri, sömu tegundar, og
beri þau ætíð íslenska fánann jafn
giftusamlega milli hinna ýmsu flug-
hafna jarðarinnar og Iíekla hefur
gert.... Þökk fyrir samfylgdina....
hveiti væri jafn gott til eldis og ann-
að hveiti. Nokkuð af fjörefnum þess
mistist við hvítninguna. En þeir mót-
mæltu að nokkur skaðleg efni væri í
því, og hjer hefði því verið um fjör-
efnaskort að ræða, en úr því hefði
mátt bæta með því að blanda fjör-
efnum í fæðuna.
Sir Edward Mellanby tók sjer þá
fyrir hendur að rannsaka það hvernig
hveitið breyttist við hvítninguna, og
hann komst að þeirri niðurstöðu, að
þá kæmist í hveitið efni, sem eru
hættuleg heilsu manna.
Ýmsar aðferðir eru notaðar til þess
að gera hveiti hvítt, en hin algengasta
er hin svonefnda „agene“ aðferð. Er
talið að 90% af öllu því hveiti, sem
malað er í Bandaríkjunum og breska
heimsveldinú, sje gert hvítt með þess-
ari aðferð. „Agene“ er gastegund,
þar sem blandað er saman chlorine,
vetni, ammonium chlorid og lofti. —
Þessu gasi er dælt inn i hveitið. þar
sem það þyrlast út úr möluninni, og
verður það þá drifhvítt, þannig að
gasið etur burt safann úr því, en skil-
ur jafnframt eftir nokkuð af eitri.
Hundarnir, sem Sir Edward notaði
við tilraunir sínar, voru allir af sama
kyni. Þeim var gefið sama fæði og
þeir höfðu áður haft, að öllu öðru
leyti en því, að skiít var um kornmat.
Einn hundurinn fekk óskemt hveiti
og eftir 24 vikna tilraunir sá ekki
neitt á honum. Tveimur hundum var
gefið hvítt hveiti. Eftir mánuð voru
báðir farnir að fá flog. Annar þeirra
drapst áður en tilraunatímanum var
lokið.
Nú var skift um fæði hjá þeim
tveimur hundum, sem lifðu. Sá heil-
brigði var látinn fá það fæði, sem
hinn hafði haft, og öfugt. Sá floga-
veiki fór þegar að hjarna við og varð
brátt alheilbrigður. En nú fór hinn
að fá flog og á 12 vikum fekk hann
15 sinnum flog og sex sinnum æðis-
köst.
Önnur tilraun. var gerð með sex
hunda, og fór á sömu leið. Einn hund-
urinn fekk heilhveiti og hann sakaði
hvergi. Hinir fimm fengu hvítt hveiti
og þeir urðu allir meira og minna
flogaveikir.
Hundaæði hefur farið mjög í vöxt
í Bandaríkjunum og víðar síðan
fyrra heimsstríðinu lauk. En það er
einkennilegt, að einmitt upp úr fyrra
stríðinu var alment farið að nota hvitt
hveiti.
Sumir hafa haldið því fram, að
koma mætti í veg fyrir hundaæði með
því að gefa hundunum fjörefni, sjer-
staklega A-fjörvi. Þeir litu svo á, að
hundaæðið stafaði af fjörefnaskorti.
Sir Edward tók þetta líka til rann-
sóknar.
Hann fekk sjer f jóra hunda af sama
kyni. Hann ljet þá alla fá heilhveiti,
en auk þess var tveimur gefinn skamt
ur af A-fjörvi. Það bar ekki neitt á
neinum þeirra, og þeir, sem ekki
fengu A-fjörvið, voru jafn hraustir
og hinir. Nú breytti Sir Edward um
fóður, án þess þó að draga fjörvi-
skamtinn af. En í staðinn fyrir heil-
hveiti fengu nú allir hundarnir hvítt
hveiti. Árangurinn varð sá, að þeir
urðu allir flogaveikir, jafnt þeir, sem
fengu fjörviskamtinn, sem hinir.
Vísindamenn segja að þessar til-
raunir sanni það, að í hvíta hveitinu
sje eiturefni, sem hafi skaðleg áþrif
á taugakerfið.
En með þessu var það þó ekki sann-
að, að hvíta hveitið hefði sömu skað-
legu áhrif á taugakerfi manna.
Þess vegna tóku sig til amerískir
læknar, undir forystu Maurice L. Sil-
ver, og gerðu samskonar tilraunir á
öpum, sem eru manninum líkastir að
allri líkamsbyggingu. Þeir segja svo
um þessar tilraunir: