Lesbók Morgunblaðsins - 04.07.1948, Blaðsíða 4

320
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
nýsjAlendingar
I>AÐ væri æskilegt ef hver ferða-
maður, sem til Nýa Sjálands kemur,
gæfi sjer tíma til að kynnast sauðfjár-
ræktinni þar. En það er venja ferða-
manna, bæði þar og annars staðar að
dveljast í dýrum gistihúsum, og sjá
vissa staði, sem aðrir hafa sjeð, í stað
þess að kynna sjer lífið eins og því er
lifað í hverjum stað. En þar sem
búskapur, og þá sjerstaklega sauð-
fjárrækt, er aðal atvinnuvegur Nýsjá-
lendinga, þá ætla jeg að segja yður
ofurlítið frá rúningatímanum þar.
Mjer er þá efst í huga eitt af hinum
stóru sauðfjárbúum á austurströnd
Norðureyar. Þar dvaldist jeg oft í
skólafríi mínu, og var þá á hestbaki
allan liðlangan daginn með nesti í
hnakktösku fyrir aftan mig. Þá var
nóg að gera að smala fje, baða það,
rýa og marka.
Þarna er fögur sævarströnd, en
hrikalegt lgpdslag þegar frá sjó dreg-
ur. Þar eru tindótt og giljótt fjöll. Þar
er mikill óruddur skógur. Þar er
f jöldi af f jallalækjum og smá ám, sem
geta orðið að beljandi og ófærum
vötnum á skammri stundu þegar rign-
ir, svo að ekki er hægt að komast bæja
í milli dögum saman. Seinast þegar
jeg vrar þarna, var jeg í bíl. Þá komu
vatnavextir, og við urðum að fá hesta
til þess að draga bílinn yfir læk sem
venjulega seitiaði fram, en var nú
beljandi elfur.
Þarna er lítið um láglendi, ekkert
annað en dalbotninn, þar sem bærir.n
stendur. Þótt vjer værum á hestbaki
allan daginn, var hvergi hægt að fara
nema fetið, þangað til komið var nið-
ur í dalinn, en þá var heldur ekki
sparað að spretta úr spori. Hestarnir,
sem hafa alíst upp í þessu f jallalands-
lagi, eru mjög fótvissir, en þeir eru
ekki fallegír,-
Þegar rúningurinn byrjaði komst
alt á annan endann, og það voru
RÝJA FJE SITT
ínlendingar liafa stundað aauöffárrœkt frá landnámstíö. Þaö hafa Ný-
sjálendingar líka gert, en sá er munurinn, aö þar ei sauðfjárrœktin
í miklu stcerri stíl ,og alt kapp lagt á aö framleiöa sem mest af ull.
Höf. þessarcr greinar, Joan Evans, segir frá rúningu á einu sauöfjár-
búi.
Fje rekið heim til rúnings.
skemtilegir dagar fyrir þann, sem hef-
ir orðið að kúldast á skólabekk. Há-
vaðinn og lætin eru mjer fyrir minni.
Þarna var kominn f jöldi hvítra manna
og blökkumanna (Maori) til þess að
rýa, og blökkumenmrnir höfðu með
sjer konur sínar og krakka. Loftið var
mengað af ullarþef og alls staðar var
f je og steikjandi sólskin.
Rúningsskálinn stóð inni f skógi og
þar var svalt og gott í skjóli trjánna.
Yfir höfðum manna skræktu páfa-
gaukar í trjánum, og innan úr skóg-
inum heyrðist fuglasöngur. Langar
hvítar fljettur af vaíningsviði fljett-
uðust innan um grænt skógarlaufið,
og stór og skrautleg blóm voru í full-
um þroska. Þarna sróð rúningsskál-
inn, bygður úr timbn með bárujárns-
þaki. En alt umhverfis voru rjettir og
dilkar fyrir fjeð. Lengra í burtu voru
ullarskemmurnar. Þar var líka mat-
skáli og eldhús, þar sem altaf var
verið að hita te, því að það er þorst-
látt og erfitt verk að rýa fje.
I rúningsskálanum voru 12 rún-
ingsvjelar. Timburgólfið var orðið svo
hált af sauðfitu, að það var eins og
spegill. Það var svo hált, að verka-
menn urðu að fara í strigaleista utan
yfir skóna, til þess að geta staðið.
Meðan þeir unnu að rúningnum, voru
þeir naktir niður að beltisstað. Æfðir
menn geta rúið 200—250 kindur á
dag, en þá verða þeir að keppast við.
Eftir endilöngum skálanum var
borð, og á það var reifunum fleygt
jafnóðum og rúið var. Þar var ullin
svo aðgreind. Að því unnu margar
Maorikonur, og eru þær mjög leikn-
ar í því. Síðan er ullin vafin upp og
látin fara í pressu og síðan í sekki.
Um fjörutíu reifi fara í hverrt sekk.
Þá er saumað fyrir hann, og hann
merktur með merki búsins. Þar næst
er sekkjunum raðað á bíla og þeim
ekið til næsta sölustaðar. Þar eru þeir
geymdir þangað til á söludegi, og það