Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1949, Blaðsíða 1
24. tölublað
JVbrigimfrfatotft*
Sunnudagur 3. júlí 1949
Mh
XXIV. árgangui.
VILHJÁLMUR STEFÁNSSON
er að semja vísindalegt
rit um norðurhjara heims
ÞAU var árið 1935 að hermála-
ráðuneyti Bandaríkjanna sneri sjer
til ViJhjáims Stefánssojiar og bað
hann um upplýsingar um lifnaðar-
liattu og samgöngur á norðurslóð-
um. Voru þá uppi ráðagerðir um
það, að fljúga þvert yfir norður-
heimskautið. Vilhjálmur var þá
frægastur allra norðurfara og eng-
inn maður þekti jafn vel og hann
hvernig öllu var háttað í norður-
höfum, veðráttu, ísreki, lifnaðar-
háttum þeirra er þar eiga heima
o. s. frv. Var því eðlilegt að til
hans væri fyrst leitað.
Vilhjálmur og samverkamenn
hans (hann hafði þa 11 manns í
þjónustu sjimi) gáfu skýrslu, sem
var 2 milljónír orða. Hermálaráðu-
neytið rak alveg í rogastans, er það
sá þessa miklu skýrslu. Það hafði
i'kki búist við svo miklum og marg-
víslegum fróðleik um þetta efni.
En upp frá þessu hefur Viihjáimur
starfað jöfnum höndum fyrir her-
málaráðuneytið, flotann og flug-
herinn. Hefur hann samið fjölda
af handbókum fyrir þessa aöilja og
leiðbeiningar um siglingar og
klæðnað og mataræði í norðurvcgi.
Svo var það árið 1946 að upp-
lýsingadeild flotamálanna ákvað að
saína allri þeirri vitneskju, sem
unt er aðfá um norðurheimskautið,
vegna þess að það aðskilur Rúss-
land og Ameríku — eða Rússland
og Ameríka snúa saman bökum við
íshafið, ef menn vilja heldur orða
það á þá leið. Það þótti þá sýnt, að
hvort sem heldist friður eða til
ófriðar drægi milli austurs og vest-
urs, þá hlyti íshafið að hafa geisi-
mikla þýðingu fyrir samskifti þjoð-
ann'a.
Og nú var enginn fróðari um
þessi efni e;i Vilhjálmur Stefáus-
son og hann á liið fullkomnasta
bókasafn i heimi um alt. sem við-
víkur íshaiinu og norðurícrðum.
Uppiýsingaskrifstofan ákvað því að
biðja Vilhjálm að rita alfræðibók
um norðurhjara heims, þar sem
safnað væri á einn stað öllum þeim
fróðleik, sem hann gæti komið
höndum yfir, svo aðgengilegt væri
íyrir alla, hermálaíræðinga, vís-
Vilhjálmur Stefáiisson.
indamcnn, skóla og háskóla.
Þessi alfræðibók mun verða um
5 milljójiir orða, en það samsvarar
10 stórum bindum. Sjerfræðingar,
sem sáu um útgáfu .,Encycloptdia
Britannica" og „Encyclopödia of
the Social Sciciiccs'1 liristu rtdfuðin
út af því, að einum manni skyldi
falið þctta og giskuðu á að verkinu
gæfi ekki verið lokið á skemri tíma
en 5—7 árum og að það mundi
aldrei kosta minna en tvær mill-
jónir dollara. En Vilhjálmur gerir
ráð fyrir því að ljúka verkinu á
þremur árum og að það muni kosta
iielmingi minna en þetta. Um sein-