Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1949, Blaðsíða 1
VILHJÁLMUR STEFÁNSSON
er að semja vísindalegt
i
rit um norðurhjara heims
ÞAD var árið 1935 að hermála-
ráðuneyti Bandaríkjanna sneri sjer
til Vilhjálms Stefánssonar og bað
hann um upplýsingar um lifnaðar-
háttu og samgöngur á norðurslóð-
um. Voru þá uppi ráðagerðir um
það, að fljúga þvert yfir norður-
heimskautið. Vilhjálmur var þá
frægastur allra norðurfara og eng-
inn maður þekti jafn vel og hann
hvernig öllu var háttað í norður-
höfum, veðráttu, ísreki, lifnaðar-
háttum þeirra er þar eiga heima
o. s. frv. Var því eðlilegt að til
hans væri fyrst leitað.
Vilhjálmur og samverkamenn
lians (hann hafði þá 11 manns i
þjónustu sinni) gáfu skýrslu, sem
var 2 milljónir orða. Hermálaráðu-
neytið rak alveg í rogastans, er það
sá þessa miklu skýrslu. Það hafði
ekki búist við svo miklum og marg-
víslegum fróðleik um þetta efni.
En upp frá þessu heíur Vilhjálnmr
starfað jöfnum höndum fyrir her-
málaráðuneytið, flotann og flug-
herinn. Hefur hann samið fjölda
af handbókum fyrir þessa aöilja og
leiðbeiningar um siglingar og
kiæðnað og mataræði í norðurvcgi.
Svo var það árið 1946 að upp-
lýsingadeild flotamálanna ákvað að
safna allri þeirri vitneskju, sem
unt er að fá um norðurheimskautið,
vegna þess að það aðskilur Rúss-
land og Ameríku — eða Rússland
og Ameríka snúa saman bökum við
íshafið, ef menn vilja heldur orða
það á þá leið. Það þótti þá sýnt, að
hvort sem heldist friður eða til
ófriðar drægi milli austurs og vest-
urs, þá hlyti Ishafið að hafa geisi-
mikla þýðingu fyrir samskifti þjóð-
ann'a.
Og nú var enginn fróðari um
þessi efni ep Vilhjálmur Stefáns-
son og hann á hið fullkomnasta
bókasafn í heimi um alt, sem við-
víkur Ishafinu og norðurferðurn.
Upplýsingaskrifstofan ákvað því að
biðja Vilhjálm að rita alfræðibók
um norðurhjara heims, þar sem
safnað væri á einn stað öllum beim
fróðleik, sem hann gæti komið
höndum yfir, svo aðgengilegt væri
fyrir alla, hermálafræðinga, vís-
Vilhjálmur Stefáusson.
indamenn, skóla og háskóla.
Þessi alfræðibók mun verða um
5 milljónir orða, en það samsvarar
10 stórum bindum. Sjerfræðingar,
sem sáu uni útgáfu „Encyclopedia
Britannica" og „Encyclopedia of
the Social Sciences“ hristu höfuðin
út af því, að einum manni skvldi
falið þetta og giskuðu á aö verkinu
gæti ekki verið lokið á skemri tíma
en 5—7 árum og að það mundi
aldrei kosta minna en tvær mill-
jónir dollara. En Vilhjálmur gerir
ráð fyrir því að ljúka verkinu á
þremur árum og að það muni kosta
helmingi minna en þetta. Um sein-