Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1949, Blaðsíða 7

LESBÖR MORGUNBLAÐSTNS
315
málmum hefur lækkað mjög mik-
ið. Árið 1939 kostaði aluminium 44
cents kg., en nú 31 cent. Á sama
tíma hefur verð á magnesium fallið
úr 60 cents niður í 45 cent, og búist
er við enn meiri verðlækkun. —
Nokkur samkeppni hlýtur óefað að
verða innbyrðis milli þessara
^veggja málma. Magnesium er
þriðjungi ljettara en aluminium, en
aluminium er aftur sterkara og
stenst betur allskonar sýrur. Það
er því sennilegt að aluminium
verði meira notað fyrst um sinn.
En báðir málmar verða óefað not-
aðir mikið í allskonar farartæki.
Nýir almenningsvagnar, sem eru
að mestu úr aluminium, ve'ga 2
smálestum minna heldur en áður
var. Slíkir vagnar verða fljótari í
ferðum og miklu ódýrari í rekstri
en verið hefur, og það mun aftur
hafa í för með sjer lækkuð far-
gjöld, og ennfremur lækkaðan
flutningskostnað, þegar um vöru-
bíla er að ræða. Sú hefur líka orð-
ið reynslan síðan farið var að nota
aluminium í járnbrautarvagna.
í skipasmíðastöðvum er nú farið
að nota mikið af aluminium og á
mörgum skipum eru nú björgunar-
bátar úr þeim málmi.
Við húsasmíðar mun aluminium
mjög ryðja sjer til rúms. Tilbúin*
hús úr aluminium eru ljett í með-
förum og miklu auðveldara að reisa
þau heldur en timburhús. Alumin-
ium er líka ágætt einangrunarefni.
Og nú er farið að gera „krossvið“
úr aluminium og timbri. Einangr-
ar hann betur en nokkrar þiljur
aðrar og getur varla brunnið.
Þá er aluminium ágætt til alls-
konar umbúða vegna þess hvað
það er ljett og sterkt. Það getur
ekki valdið neinum skemdum og
er því sjerstaklega hentugt í um-
búðir um mat, drykk og meðul.
Til dæmis er nú farið að nota alu-
minium-tunnur í mörgum brugg-
unarhúsum. — Aluminium „blöð“
(silfurpappír) eru mjög hentug að
hafa utan um mat hvort heldur er
í kæliskápum, eða nesti. Þau halda
matnum óskemdum langa hríð.
Lyklar úr aluminium þykja
mesta þing síðan menn komust upp
á að lita málminn alla vega. Nú
ganga menn með marglita lykla og
litur hvers eins segir til þess að
hverju hann gengur. Þykir þetta
þægilegt þeim, sem verða að hafa
marga lykla.
Hjer hefur aðeins verið drepið á
fátt eitt viðvíkjandi notkun hinna
ljettu málma. En svo að segja á
hverjum degi koma á markaðinn
nýjar vörur gerðar úr þeim. Eftir-
spurnin hlýtur þó að lokum að
ráða því hvað ofan á verður. Vilji
fólk t. d. hafa barnavagnana úr
aluminium og ryksugurnar úr
magnesium, þá verður það gert.
(Eftir Robert Froman).
^w ^w >w ^w >w
í SMÁKLAUSU í Lesbók Morgunblaðs
ins sunnudaginn 27. apríl 1949, þar sem
orðið baggalútur er gert að umtals-
efni, og merking þess, bæði fyrr og
nú, er í fyrsta lagi þetta skrítna orð
talið vera nafn á smásteinum og í
öðru lagi muni það hafa verið alltítt
gælunaín hjer fyrr meir. Nú vill svo
til, að jeg, sem þessar línur rita, veit
um þriðju merkingu orðs þessa, — og
er það í tilefni þess, sem jeg ræðst í að
skrifa yður þessar línur. Það var fyrst
eftir lestur þessa umgetna greinar-
korns í Lesbókinni, sem mjer var
kunnugt um fyrrnefndar merkingar
orðsins, sem jeg dreg þó engan veginn
í efa, að sjeu rjettar. Mjer vitanlega
var baggalútur eingöngu nafn á smá-
skordýrum, sem spunnu sjer vef, líkt
og kónguló eða dordingull. það var svo
um þetta litla skordýr, eins og svo
margt annað á landi hjer, að við það
var bundin sú trú, að væri því gert
eitthvað til miska, vissi það á illt, en
aftur á móti var það góðs viti, að vera
því hjálplegur, og spáði viðkomanda
góðu eða hamingju. (Sbr. ólánsmerki
er að drepa járnsmið, og fjölda margt
annað). Ef svo bar til, að maður sæi
baggalút spinna þráð sinn úr lofti ofan,
átti maður að slíta hár úr höfði sjer,
og festa því við endann, þar sem bagga-
lútur hekk, og hafa yfir eftirfarandi
vísu, — en fyrstu tvær hendingar henn-
ara eru birtar í lok Lesbókargreinar-
innar:
Hvað kant þú að vinna,
baggalútur minn,
þráðar korn að spinna
í vefinn þinn.
Væri svona að farið, átti það að vita
á gott, enda virtist baggalútur hjálp
þessari feginn, því hann hraðaði sjer,
sem mest hann mátti, með þráðinn og
hárið til baka, — og hvarf með hvort-
tveggja.
Þá var það og önnur aðferð, sem
einnig var altítt að nota. En þá átti
maður að segja: Upp, upp baggalútur,
ef þú veist á gott, en niður vitir þú á
illt, — og þá vissi það að sjálfsögðu
ekki síður á illt, færi svo að maður
sliti þráðinn.
Það sagði mjer kona, sem búsett er
norður í S.-Þingeyjarsýslu, að algengt
væri að heyra börn þar nyrðra syngja
víSu þá, sem að framan getur, — en
með þeirri breytingu þó í síðustu hend-
ingu, að í stað: — „í vefinn þinn“ —
kom „og elta lítið skinn“. Þá vildi
þessi sama kona halda því' fram, að
þessi umgetna visa, væri aðeins ein
af fleirum, úr langri þulu. — Væri
gaman að fá upplýst, hvort þetta hefur
við nokkur rök að styðjasf.
N.
>w >w >w >w ~w
- Molar -
NÝLEGA fanst úraníum skámt frá
Lake Superior í Kanada. Þegar í stað
tóku menn þar 2400 námarjettarlönd.
ÞJÓÐVEGIRNIR eru altaf að breikka.
Nú er verið að byrja á því að gera
nýan þjóðveg milli Briton Ferry og
Swansea í Englandi og verður hann
30 metra breiður. Er gert ráð fyrir því
að þessi vegarspotti muni kosta um
27 milljónir króna.
SVISSLENDINGAR eru nú að láta
smiða tvö skip, sem eru 3000 smál.
hvort. Eiga þeir þá alls 13 skip, en það
er talinn nægilegur kaupskipastóll þar