Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1949, Blaðsíða 1
4 FIMTÍU ÁRA AFMÆLI SÍNU VAR
REVKJAVÍK TORFBÆABORG
ÞEGAR Reykjavík fekk kaupstað-
arrjettindi, fór fram útmæling á
verslunarlóðinni, sem var aðeins
„Kvosin“, milli sjávar og tjarnar,
milli Grjótahæðarinnar og læksins.
Auk þess voru henni lögð tún Hóla-
kots og Melshúsa. En aðrar hjáleig-
ur jarðarinnar Reykjavík: Landa-
kot, Grjóti, Götuhús, Stöðlakot og
Skálholtskot urðu utan við í út-
mælingargerðinni, sem er dagsett
12. febrúar 1787, segir svo um þessa
ráðstöfun:
— Þessar hjáleigur var ekki talið
nauðsynlegt að leggja til kaupstað-
arins, því að það sem honum hefur
verið lagt virðist kappsamlega nóg.
En skyldi svo ólíklega ske einhvern
tíma, að Reykjavík þyrfti á meira
landrými að halda, þá má bæta við
þessum hjáleigum, með leyfi hans
hátignar konungsin-s, sem er eig-
andi þeirra. —
Fljótlega kom upp óánægja út af
því, að þeir, sem áttu heima innan
kaupstaðarlóðarinnar, skyldi ekki
hafa neinar nytjar úthaga Víkur-
jarðar. Varð það til þess að fram
fór mat á ellu landi jarðarinnar, og
að því loknu lagði stiptamtmaður
til, að úr því að nokkur hluti af
Reykjavík hefði verið út lagður til
kaupstaðar, yrði úthagar jarðarinn-
ar að fylgja honum þannig, að íbú-
ar kaupstaðarins hefði sameiginleg-
an afnotarjett þeirra eftir þörfum
á borð við aðra landeigendur. Á
þetta felst stjórnin með úrskurði 19.
apríl 1788.
Upp úr 1790, þegar innrjetting-
arnar eru að syngja á sitt síðasta
vers, fyrirskipaði Rentukammerið
nýja útmælingu. Hún var fram-
kvæmd í maí 1792, og var þá bætt
við kaupstaðarlóðina Skálholts og
Stöðlakots lóðum. Með þessu var
þá kaupstaðarlóðin endanlega á-
kveðin, og helst hún þannig óbreytt
um heila öld, eða fram til 1892.
Þannig var þá afmarkað það
svæði, þar sem menn máttu versla.
Utan við það mátti engin verslun
vera. En þetta var ekki öll Reykja-
vík. — Eftir sem áður var kölluð
Reykjavík öll sú bygð, sem var á
landareign jarðanna Víkur, A.rnar-
hóls og Hlíðarhúsa, og þar með tal-
in kirkjujörðin Sel.
Nyrst í Kvosinni (við Aðalstræti)
voru þá kongsverslunarhúsin, ný-
lega flutt þangað utan úr Örfirisey.
Þau voru öll úr timbri. Syðst við