Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1950, Blaðsíða 14

P 26
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þeir, sem hafa sykursýki,
ættu að fara varlega
með fæturnar
ÆÐAKÖLKUN er einn af fylgi-
fiskum ellinnar, en hún gerir vart
við sig miklu fyr hjá þeim, sem
hafa sykursýki. Æðakölkun lýsir
sjer þannig, að þanþol æðaveggj-
anna minkar, æðarnar harðna og
stíflast oft og tíðum af blóðlifur.
Þá minkar aðstreymi blóðs til
þeirra hluta líkamans, sem þessar
æðar liggja um og frumuvefurinn
sýkist og deyr. Fyrst og fremst
kemur þetta fram í fótunum, sem
eru fjærst hjartanu.
Menn verða oft varir við óþæg-
indi í fótunum, kulda og dofa í
tánum og iljunum. Ef hendi er
strokið niður fótlegginn, hattar oft
um við öklann hvað hitinn er minni
þar fyrir neðan en fyrir ofan.
Stundum getur hattað um upp und-
ir hnje. Þá fylgir oft sinadráttur
og þreytuverkur í káhunum og
leggnum, ef menn ganga upp einn
cða tvo stiga.
Ef æðakölkunin er komin á svo
hátt stig, að blóðrásin fram í tærn-
ar stöðvast, þá er hætt við að menn
fái sár á fótinn. Og ef menn skyldi
fá einhverja slysaskeinu á fótinn.
þá er blóðrásin ekki ógu öflug til
þess að lireinsa sárið, svo aö það
geti gróið, og verður þá úr því átu-
mein.
Ef sykursýkis sjúklingar fá átu-
mein í fótinn, þá er ekki um annað
að gera en taka fótinn ai' fyrir
ofan hnje. 1 einstaka tilfelli gcla
læknar latið nægja að taka af ema
eða fleiri tær með sárum, til þess
, að bjarga fætinum. En venjuleg-
ast verður að taka fótinn af fyrir of
an hnje, vegna þess hvernig æða-
kerfið er fyrir neðan hnje.
Hafi sjúkhngur fengið átumein
í fótinn og dregur það lengi að
fara til læknis, eða afsegir að láta
taka af sjer fótinn, þá mun eitrun-
in frá átumeininu berast með blóð-
ínu um allan líkamann og verða
honum að bana.
Hægt er að koma í veg fyrir
þetta með því að hirða mjög vel
og nákvæmlega fæturnar á sjer. Og
hjer gefur amerískur læknir, C.
Johnstone Jones, nokkrar leiðbein-
ingar fyrir þá sem hafa sykursýki,
um það hvernig þeir eigi að hirða
á sjer fæturnar:
1. Besta ráðið til þess að forð-
ast átumein, er að fylgja settum
reglum gegn sykursýkinni sjálfri,
hafa ákveðið mataræði og nota in-
suhn daglega.
2. Sjúklingar, sem verða varir við
fótakulda, mega alls ekki reykja.
Reykingar hafa mjög ill áhrif á
háræðarnar, sem flytja ildi úr blóð-
inu út í frumuvefinn, og geta hár-
æðarnar jafnvel slíflast algjörlega.
Yfirleitt ættu sjúklingar ekki að
neyta neins tóbaks, því að öll tó-
baksnotkun er til tjóns.
3. Menn verða að varast að
hrufla sig á fótum, eða íá sár á
þá. Níu af hverjum tíu, sem fá álu-
mein í fætur, geta um kent ein-
hverri smáskurfu, liaía máske
blóðgað sig þegar þeir voru að
skera al sjer neglur eða likþorn,
fengið skósæri eða þvi um líkt.
Þetta getur verið örhtið í byrjun,
en hafi menn gengið lengi með
sykursýki, þá geta smáskeinur
breyst og umturnast og orðið að
átumeini. Ef sjúklingur fær ein-
hverja skrámu á fót, ætti hann
þegar í stað að fara til læknis.
4. Gætið þess að fæturnir verði
ekki fyrir miklum hita nje mikl-
um kulda. Hvort tveggja er jafn
slæmt. Kuldi hefir þau áhrif á hár-
æðarnar að þær skreppa saman og
stíflast, en hiti hefir þau áhrif á
frumurnar að þær krefjast miklu
meira ildis en blóðæðarnar eru
færar um að láta í tje.
5. Sofið í lilýum sokkum þegar
kalt er, og gangið altaf í hlýum
og hreinum ullarsokkum þegar kalt
er. Þetta á bæði við um konur og
karla og sokkarnir verða að vera
háir og það mega ekki vera teygju-
bönd í fitinni til að halda þeim
uppi. Aldrei skyldu sjúklingar fara
í heitt fótabað. Ekki mega, þeir
heldur nota hitaflöskur við fæturn-
ar og aldrei má baka fæturnar und-
ir sólarljóss eða hitalampa.
6. Notið rúma skó úr mjúku
leðri.
7. Þvoið yður daglega um fæt-
urnar upp úr ylvolgu sápuvatni.
Þerrið fæturna vel á eftir og ber-
ið á þá lanolin, til þess að gera þá
mjúka.
8. Aldrei skyldi sjúklingur fást
við það sjálfur að hreinsa eða skera
fótneglur sínar. Þeir geta ekki gert
það svo vel íari. Menn eiga að fá
hjúkrunarkonu til þess, og læknir
á að segja henni hvernig hún á að
íara að þvi. Munið eftir því, að
ein lítil skeina getur valdið því að
þjer missið fótinn.
Það er engum sjúkling ofvaxið
að fara eftir þessum ráðum og hirða
vel fætur sína. En ef svo skyldi nú
í'ara, þrátt fyrir alla aðgæslu, að
þcir fái einhverja skeinu á fætur
og húu grói ekki sjaifu sjer á
fáum dogum, þá eiga þeir þegar í
stað að leita læknis.