Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1951, Síða 4

296
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Ghar Darlam hellirinn é MalSo
HIN SVONEFNDA hellafræði
(Spelaeology) er viðfangsefni ým-
issa vísindamanna, svo sem jarð-
fræðinga, fornfræðinga, mannfræð
-inga, dýrafræðinga og gróður-
fræðinga. Til hellanna, þar sem
menn bjuggu á steinöld, sækja þeir
margs konar fróðleik.
Fornfræðinni fleygði mjög fram
er menn uppgötvuðu það, að lesa
má sögu mannkynsins í fornum
jarðlögum. Upphafið að þeirri vitn-
eskju var það, að menn sáu á þeim
minjum sem fundust, að því dýpra
sem varð að grafa eftir þeim, því
frumstæðari menningu sýndu þeir.
Og þannig hófst það, að menn fóru
jeg vænti mjer engrar upphefðar
af lífinu framar. Það eldist af sum-
um að vilja eignast heiminn!-------
----//----
TVEIR menn, sem ætla heim,
liggja fram á borðstokkinn og
horfa á eftir Gísla, er röltir upp
bryggjuna. Lotinn í herðum og
hokinn í hnjám heldur hann hönd-
um á bak aftur og virðist ekki gefa
því neinn gaum þótt lifsgnýr hins
syngjandi starfsdags skipakvínna
kveði honum við eyra. Haim heíur
sagt skilið við þessa höfn og hon-
um kemur hún ekki við, samkvæmt
reglunni: Mind your own buis-
ness!
Þegar hann hverfur fyrir horn
sjáum við á bak gömlum manni,
sem varðveitt hefur hjarta hins
unga sveins, er þurfti skilríki yfir-
valdanna til að fara að heiman.
Fjarvist hans varð lengri en til var
ætlast, og hann væntir þess að fá
að enda aldur sinn í útlegðinni,
„verslega frjáls“. —
að skifta sögu mannkynsins í tíma-
bil, sem þeir nefndu járnöld,
bronseöld og steinöld og drógu
þau tímabil nöfn af efninu
í áhöldum og vopnum manna.
—• Á þennan hátt var hægt
að rekja sögu mannanna um 8—19
þúsundir ára aftur í tímann.
En þetta var aðeins byrjunin.
Frekari rannsóknir, sem bygðar
voru á þessum grundvelli, sýndu
brátt að hægt var að rekja sögu
mannanna miklu lengra. Ýmsir
fornleifafræðingar sýndu það, að
menn höfðu verið á víð og dre\f
um alla Norðurálfu fyrir 40 þús-
undum ára og jafnvel fyr. Og þess-
ar fornleifar, sem fundust hingað
og þangað, sýndu að menningin
hafði alls staðar verið á svipuðu
stigi. Og enn hefur fundist í hellum
í Frakklandi og víðar ýmislegt,
sem bendir til þess að menn haíi
verið þar fyr.
Hellar eru með mörgu móti. —
Sumir hafa myndast af því að vatn
hefur etið sundur berglög, sumir
hafa myndast við jarðskjálfta og
annað jarðrask, aðrir við eldgos
og enn aðrir eru gamlir árfarvegir
neðan jarðar. — Hinir síðast töldu
hellar eru oft fegurstir, því að þeir
eru eins og hvelfingar og bogagöng.
Eru þeir oftast í kalksteinslögum.
eins og í Englandi, og sumir þeirra
eru taldir alt að 250 miljón ára
gamlir. Þessir hellar voru himr
ákjósanlegustu bústaðir fyrir stein-
aldarmanninn.
Ár renna sjaldnast beint að stað-
aldri. Þær fara í ótal hlykkjum og
svo breyta þær sjer og skilja eftir
S. B.
Inni í Ghar Darlam heHinum.