Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1951, Qupperneq 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
553
Gotlaxinn tckinn úr ánum.
aðrir þann tíma, sem þeir eru í
sjónum. Einnig getur það haft áhrif
á þetta, hvmð klakið í ánum hepn-
ast vel, hve mikið af seyðum kemst
þaðan lifandi til sjávar, en að því
hljóta að vera áraskifti.
Hægt hefir verið að fylgjast með
laxgengdinni síðan laxinn komst
ekki lengra en upp að rafmagns-
stöðinni og var tekinn þar í kistu.
Ljelegasta veiðiárið var 1937. Þá
komu aðeins 626 lax r í kisturnar,
en 187 veiddust þar fyrir neðan.
Þetta var einmitt árið sem menn
gátu vænst fyrsta árangurs af
klakinu í ánum og spáði það ekki
góðu. Ætlaði þá tilraunin um að
bjarga laxstofninum að fara út
um þúfur? Voru truflanir á göngu
laxins í árnar og vanhöldin svo
mikil, að klakið kæmi ekki að
neinu haldi? Sem betur fór var sá
ótti ekki á rökum reisíur.
Tveimur árum seinna fór lax-
gengdin að aukast að nýu, og tíu
árum seinna (1947) er mesta lax-
árið, sem sögur fara af síðan klak-
ið hófst. Það sumar veiddust 4818
laxar í kistu, veiðimenn fengu 850
laxa þar fyrir neðan og 30 laxar
voru þar veiddir fyrir klakið. Einn
daginn var laxgengdín svo mikil
að 360 komu í kisturnar.
Árin 1915, 1921 og 1923 er meðal-
veiðin í ánum 1753 laxar, en á
árunum 1925—29 var meðalveiði
1357 laxar, árin 1930—34 er hún
1315 laxar og á árunum 1935—39
ekki nema 968 laxar. Þessar tölur
sýna það best hvað veiðunum fór
hrakandi eftir að rafmagnsstöðin
kom og þær benda til þess að nú
mundu Elliðaárnar ekki vera veiði-
ár lengur, ef laxaklakið hefði ekki
verið. Það hefir sýnilega bjargað
stofninum. Að vísu var byrjað að
sleppa seyðum í árnar áður en
klakstöðin kom hjá Elliðaánum,
og hefði árangurinn af því átt að
sjást á árunum 1929—1936. En
tölurnar hjer að ofan sýna hið
gagnstæða. Þær sýna vaxandi þurð
á laxi í ánum. Getur nú ekki skeð
að þetta sje sönnun þess ,að gagn-
minna sje en margur ætlar að
flytja hrogn og. seyði úr einni á í
aðra? Seyðin sem slept var í árnar
fyrstu árin, voru austan frá Sogi.
Er það of fjarstæðukent að giska
á, að í hrognunum sje þegar arf-
geng sú eðlishvöt foreldranna að
leita í sjerstaka á? Menn vita að
hjá farfuglum er slík eðlishvöt arf-
geng. Ungir fuglar rata óraleiðir
yfir úthöf til stöðva foreldra sinna
enda þótt þeir njóti ekki fylgdar
eldri fugla. Getur þá ekki eins
átt sjer stað, að sá lax, er komst
upp af seyðunum frá Alviðru, hafi
farið upp í Ölfusá er hann kom
af hafi, í staðinn fyrir að fara upp í
Elliðaárnar eins og menn aetluðust
til? Þ,?ð væri skýring á því hvers
vegna dregur svo óðum úr lax-
gengdinni í Elliðaárnar einmitt- á
þeim árum sem Alviðrustofnirth
átti að koma í þær, og hvað klakið
í Elliðaánum var lengi að rjetta við
bardagann.
niðivgmí oq,
Um veiðistöðvar í ánum.
Fyrrum runnu árnar til sjávar í
tveimur kvíslum og skiftust þær
niður undan Árbæ. Litlú neðair
rann svo kvísl úr austuránni vest-
ur í vesturána og var kölluð
Hólmakvísl. Vesturkvíslin var
jafnan miklu vatnsminni og þegdr
lítið var í ánum gat lax varla geng-
ið í hana. Var það því einhvern
tíma um það leyti er hafin Vdr
bygging rafmagnsstöðvarinnar, eða
litlu fyr, að vesturkvíslin var stífl-
uð uppi hjá ármótum ’og Hólma-
kvíshn einnig, til þess að auka
vatnið í austurkvíslinni. Síðan hef-
ir engin veiði verið . vestur-
ánni.
Sumarið 1926, þegar stíflugarð-
urinn ofan við Árbæ var hálfgerð-
ur svo að þar myndaðist lón, en
----c------------„ .
Lax strokinn á árbakkanum. ,]