Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1952, Blaðsíða 2

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
r 78
GJAFARBRÉFIÐ
I IIEREBY givc and bcqueth to thc Danish Ambassador, rcsident in
London at the time of my death, one thousand pounds of the new
South Sea Annuities, to be held by him in trust for the benefit of the
College at Reykjavik in Iceland, and wherewith to build a new
library for the College of Reykjavík, and I hereby desire my Executors
to confer with the Secretary of the Danish Embassy on the most advis-
able mode of trarwferring safely the aforesaid Legacy and guarantee
the faithful and prompt application of the bequest. (Úr erfðaskrá
Kelsalls, dags. 15. ágúst 1853).
' bókasafni hans o. s. frv. Og þeg-
ar upplýsingar þeirra bárust tii
Englands, úrskurðaði dómstóllinn
I að ákvæðið um 1000 sterlingspunda
gjöfina til Reykjavíkurskóla skyldi
vera í fullu gildi.
----★-----
Næst gerist svo það, að með bréfi
9. maí 1859 tilkynnir danska stjórn-
f in stiftsyfirvöldunum að danska
? sendiráðinu í London hafi verið
{ afhent hin umræddu 2 !£% verð-
^ bréf og að þau hafi verið seld í
f London. Hafi sendiráðið fengið
f Hambro barón til þess að annast
f söluna og upp úr því hafi fengizt
j £838 — 1 — 1, þegar öll gjöld hafi
f verið dregin frá, og hafi þó Hambro
f ekki tekið neitt fyrir sitt ómak,
f vegna þess að honum hafi þótt svo
f fagur tilgangurinn með gjöfinni.
1 Segist svo stjómin hafa gert ráð-
1 stafanir til þess, að þessir peningar
‘ verði sendir til Danmerkur og bið-
1 ur stiftsyfirvöldin að gera tillögur
! um hvernig gjafafénu verði bezt
1 varið samkvæmt fyrirmælum gef-
r andans.
Það hafa sjálfsagt verið gleði-
fréttir fyrir stiftsyfirvöldin að nú
í var úr erfðaþrætunni skorið á hinn
f bezta hátt fyrir ísland og féð sama
? sem komið í hendur stjórnarinnar.
f Og svarið virtist liggja nokkurn
f veginn beint við. Því að samkvæmt
f ótvíræðum orðum erfðaskrárinnar
f ótti að verja þessu fé til þess að
( byggja hús yfir bókasafn hins
{ lærða skóla. En stiftsyfirvöldunum
^ datt í hug að hér væri hægt að
f slá tvær flugur í einu höggi. Undir
f yfirumsjá stiftamtmanns var Stifts
f bókasafnið í Reykjavík (nú Lands-
[ bókasafn) og það átti sér engan
f samastað. Það var geymt uppi á
I lofti dómkirkjunnar ,en þak kirkj-
f unnar hriplak og voru menn altaf
I í standandi vandræðum að forða
I safninu frá algerri tortímingu þeg-
f ar rigningar gengu. Á hinn bóg-
þan hafði biskup umsjón með bóka
safni prestaskólans, og það var
máske enn ver sett um húsnæði,
því að það varð að geyma í einka-
híbýlum. Þess vegna voru tillög-
ur stiftsyfirvaldanna þær, að ekki
yrði aðeins byggt hús fyrir bóka-
safn lærða skólans, heldur einnig
fyrir Stiftsbókasafnið og bókasafn
prestaskólans, og að þar yrði enn-
fremur tvær fyrirlestrastofur
handa prestaskólanum.
Stjórnin svaraði þessu bréfi þá
um haustið og tók heldur vel í til-
lögurnar. Sagði hún þó að Stifts-
bókasafninu yrði ekki léð húsrúm
í hinni nýu byggingu nema „aðeins
fyrst um sinn ,eða á meðan það
leyfi kemur ekki í bág við þarfir
skólans“. Óskaði hún svo eftir því
að stiftsyfirvöldin sendu sér teikn-
ingar af hinni fyrirhuguðu bók-
hlöðu ásamt kostnaðar áætlun.
----★-----
Líður nú og bíður fram undir
lok ágústmánaðar 1860. Þá senda
stiftsyfirvöldin teikningar og kostn
aðaráætlun, er Oddur Guðjónsson
snikkari hafði gert, og er þá gert
ráð fyrir því að prestaskólinn fái
inni í húsi bókasafnsins.
Og enn líður nærri ár þangað
til svar kemur frá dönsku stjórn-
inni. Hún skrifar 9. júlí 1861 og
segir að kostnaðaráætlun Odds
muni vera í lausu lofti byggð, því
að hann muni ekki vita hvað bygg-
ingarefni kostar. Þar að auki segir
hún „að feð muni verða ónóg tii
þess að farið verði að byggja hús-
ið, því að það mundi nálega allt
ganga til að koma upp húsinu og
yrði þá ekkert til launa handa
bókaverði, í hrunabótagjald, til
eldsneytis, til lýsingar o. s. frv.“
Og af þessum ástæðum segist svo
stjórnin hafa afráðið: „að nema
fyrst um sinn staðar við svo búið,
en setja féð á vöxtu þangað til það
er orðið svo mikið, að óhult sé, að
það verði nóg til þess, sem það er
ætlað til, og þá verði kominn tími
til að skera úr því, hvort ástæða
sé til þess að byggja hús handa
prestaskólanum, og hvort það þá
eigi að vera í sameiningu við hús
það, sem hér er um rætt, en varla
verði sagt að enn, sé kominn tími
til að gera út um þetta“.
----★-----
Eins og á þessu má sjá hefir
stjórnin nú kúvent í máþnu. Upp-
haflega lét hún svo sem henni
væri umhugað að ákvæðum eríða-
skrár Kelsalls yrði framfylgt, og
húsið kæmist sem fyrst upp. Þess
vegna heimtar hún tillögur stifts-
yfirvaldanna, teikningar og kostn-
aðaráætlun. En nú sölsar hún und-
ir sig sjóðinn, auðvitað í algeru
heimildarleysi, og skýtur húsbygg-
ingunni á frest um óákveðinn tíma.
Sjóðurinn var þá orðinn um 8600
rdl., en gert var ráð íyrir að hús
fyrir bókasaín skóians mundi kosta
rúmlega 7000 rdl. Stjórnin hunds-
ar þarna algerlega ákvæði erfða-