Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1952, Blaðsíða 3

r
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
207
ÍIÖFN í TJÖIININNI
EÐA AUSTURVELLI
Ekki voru allir ánægöir með
þessi úrslit og í blaðinu „íslending“,
sem var stjórnarblað, birtist löng
grein um málið árið 1862. Minnist
blaðið á, að allar þær uppástungur,
sem komið hefði fram um hafnar-
mannvirki í Reykjavík, liefði
reynzt óhafandi. En ekki megi þar
við sitja. Nú sc að finna önnur
ráð. Kemur blaðið svo mcð tvær
' tillögur. ‘
f Hin fyrri er sú að dýpka Tjörn-
'■ ina og gcra þar skipalægi, en grafa
úr henni skipgcngan skurð til
sjávar í gegnum miðjan bæinn.
Blaðið telur að þetta mannvirki
mundi kosta 80—90 þús. rdl. „En
með því fengist íögur og örugg
höfn, og það svæði yrði þá að
miklu gagni, sem nú er til einskis
nýtt“. Þetta mun vcra fyrsta til-
lagan um að afnema Tjörnina, en
margar hafa síðan á eftir farið,
þótt engri þeirra liafi orðið frain-
gengt, sem betur fer.
Seinni tillaga blaðsins var sú, að
gera skipakví á Austurvelli og
skyldi hún ná yfir mestan hluta
vallarins, þó þannig að 20 alnir
væri milli hennar og húsanna öll-
um megin. Gerði það ráð fyrir að
dýpi yrði þarna að vera 20 fet.
Þaðan yrði svo að graía skurð til
! sjávar svo djúpan að hvert kaup-
1 far kæmist þar inn með smá-
' straumsflóði.
En fremst í þessum skurði
(hvort sem hann næði inn á Aust-
urvöll eða í Tjörnina) getti að vera
stífla eða flóðgétt lokuð svo að
vatn rynni eigi burt um fjöru, því
að annars lægi skipin a þurru í
kvíunum um fjöru- Kvíarnar og
skurðinn ætti að hlaða af grjóti
I og.þyrfti alls ekki að sletthöggva
annað en það sem notað væri í
sjálfa flóðgáttina. Út frá landi, vest-
{ an við flóðgáttina, skyldi svo gera
ramgjöran grjótgarð, er stefndi
nokkuð austur á við framan við
flóðgáttina til þess að hindra að
hún fylltist af þangi og sandi.
Blaðið taldi að þetta mannvirki
mundi eigi kosta meira en 70 þús.
rdl. Er auðheyrt á tóninum í
greininni, að blaðið þykist fara
nærri um kostnað við slík mann-
virki. Hefir það því eflaust feng-
ið upplýsingar frá einhverjum,
scm þekkingu hafði á þcim málum.
Og þar sem þetta er stjórnarblað,
mun varla nein gogá að telja það
nokkurn vegiim víst, að meðal ráð-
andi manna hafi þá verið uppi
hugmyndir um það að breyta Aust-
urvelli eða Tjörninni í skipakví.
Menn gcta nú farið nærri um
það að hve miklu gagni skipakví
á Austurvclli hcfði komið, þar sem
hún hefði ckki orðið jafn stór og
bátahöfnin er nú. Eða hvernig
halda rnenn að gengið hefði að
afgreiða þar öll slvip núna á 20
alna breiðum hafnarbakka? Og
live mörg af þeim skipum, sem nú
liggja að staðaldri í höfninni, hefði
verið hægt að afgreiða þar í senn?
Það er óneitanlcga kátleg tilhugs-
un, að þarna inni á milli húsanna
væri verið að afgreiða togara, kola-
skip og flutningaskip á hafnar-
bökkum, sem ekki væri breiðari
en göturnar. Skyldi gcstum á Hótel
Borg ekki hafa fundizt nóg um, ef
þar rétt framan við dyrnar væri
verið að skipa upp fiski úr togara?
Eða þá kirkjugestunum þótt
skemmtilegt að hafa kolabinga þétt
upp ao Idrkjudyrunpm ög þing-
mönnum að hafa stafla af allskon-
ar vörum upp að veggjum þing-
hússins? Það er að vísu oþarfi að
gera sér slíkt í hugarlund, því að
hvorki mundi þinghúsið, Borg né
önnur stórhýsi hafa verið byggð í
miðbqpnum, ef skipakví hefði vérið
þar sem Austurvöllur er nú. En
þessar tillögur í íslendingi sýna,
að þrátt fyrir það þótt menn vildu
gera hér nýtísku höfn, þá gerðu
þeir sér litla grein fyrir því hver
lyftistöng hún mundi verða fyrir
bæarfélagið. Þeir gerðu ekki ráð
fyrir því að Reykjavík rúundi
nokkuru sinni verða borg. Og
hvernig átti þá að óra fyrir því
að eftir eina öld mundi rekin hér
stórútgerð með gufuskipum, miklu
stærri en hin stærstu hafskip, sem
þá voru í siglingum hingað?
Mönnum var vorkunn þótt þeir
heldi þá, að skipakví á Austurvelli
mundi nægja Reykjavík. Sam-
kvæmt skýrslu um skipakomur
hingað á þeim árum var lestatala
skipanna að meðaltali á ári ámóta
og lestatala cins af skipum Eim-
skipafélagsins. Árið 1856 komu
hingað 67 skip, 1857 komu 61, 1858
komu 73, 1859 komu 70, 1860 komu
49 og 1861 komu 50 skip. Að með-
altali voru skip þessi 36 lestir. Og
við þennan skipastól voru hafnar-
mannvirkin miðuð.
NÝ TILLAGA UM ' '"r" " ^
IIAFN ARGERÐ
Árið 1877 sendi danska stjórnin
hingað verkfræðing, sem A. Rothe
hét, til þess að gera áætlun um
kostnað við vitabyggingu á Reykja-
nesi. Verslunarsamkundan í
Reykjavík (kaupmannafélagið)
stakk þá upp á því, að bæarstjórn
fengi hann til þess að gera áætlun
um hve mikið mundi kosta að gerá
hér hafskipakví, eða grjótbryggju
svo stóra að - skip gæti legið við
hana- Rothe tók þetta að ^ér og
hann taldi réttara að ger^ pkipa-
kví en bryggju. Hann gerði svo
teikningar að fyrirhuguðum hafn-
armanmnrkjum.
Tillaga hans var sú, að hlaðinn
yrði grjótgarður út frá Siémsens-
bryggju, eða a^stanvert við hana.
Annan grjótgarð skyldi gera út
frá Bryggjuhúsinu (þar sem nú eru ■