Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1952, Blaðsíða 6

• 394
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
En þótt Rask gæfi sér, að því er
virðist, aldrei tíma til að líta yfir
ljóðaþýðingar Sveinbjarnar, erfði
Sveinbjörn það ekki við hann, þvi
að ekki lét hann á sér standa að
senda honum þýðingu sína á Odyss-
eifsdrápu, jafnskjótt og hún kom
út. Hefur Rask þá séð að sér, þótt
um síðir væri, og sent Sveinbirni
fögur hvatningarorð. Birti ég hér
kafla úr bréfi Rasks til hans 27.
apríl 1829: Ástarþakkir fyrir send-
inguna, sem mér var í sannleika
mjög kærkomin. Ég hefði kannske
heldur séð Odysseifsdrápuna á
vers, en mér líkar mikið mái og tón
í yðar útleggingu, og eg sé það', að
hún mun nytsamari í sundurlausri
ræðu. ,
Síðan gerir hann örfáar áthuga-
semdir, en heldur svo'áfröm: Þó er
þetta víst mjög ómerkilegt hjá því,
að útleggingin sé rétt og orðatil-
tækið snoturt og efninu óg textan-
um samhljóða, sýnizt þér mér þar
í svo heppnir, að eg vildi mikillega
þér hélduð þessu starfi áfram allt
til endans og fengjuð svo kórónu
lífsins.
Lætur að líkum, hve glaður
Sveinbjörn hefur orðið við þessa
hvatningu Rasks, enda sneri hann,
svo sem fyrr segir, báðum kviðun-
um í óbundið mál.
Ljóðaþýðíngarnar freistuðu hans
þó eftir sem áður, en urðu jafnan
að sitja á hakanum. Hvert verkið
rak annað, og skyldustörf hans við
skólann reyndust honum erfiðart
og vafstursmeiri en hann hafði
vænzt í upphafi. Rofaði ekki til
fyrr en sumarið 1851, er honum var
veitt lausn frá embætti sínu við
skólann.
Margur hefði í hans sporum kast-
að mæðinni og slegið slöku við það
sem eftir var sumars. En Svein-
björn var ekki alveg á því, þar eð
14. ágúst skrifar hann Rafni etaz-
ráði bréf og sendir honum sýnis-
horn af ljóðaþýðingu sinni á Odyss-
eifskvæði, 23. þáttinn. Sýndi Rafn
síðan þáttinn Jóni Sigurðssyni, er
varð stórhrifinn af honum, skrifaði
Sveinbirni og hvatti hann til að
snúa báðum kviðunum í ljóð. Jafn-
framt beitti hann sér fvrir því, að
Bókmenntafélagið semdi þegar við
Sveinbjörn um þýðlngu Odysseifs-
kvæðis, og yrði það siðan prentað
á kostnað félagsins. Tókust þeir
samningar 4: februar 1852. Minnist
Sveinbjorn á petta í bréfi sínu til
Jóns Sigurðssonar 3. marz 1852:
Með hálfum huga hefi eg boðizt
til að taka að mér útleggingu á
Hómer í ljóðum samkvæmt upp-
hvatningu yðar í yðar góða bréfi
frá 20. des. f. á. og samkvæmt fyrir-
spurn próf. P. Péturssonar, og hefi
eg selt honum í hendur útl. af 3
fyrstu bókum Odysseae og af 4. bók
til vers 537, meira hef eg ekki til-
búið. í yfirskrift kvæðisins hefi eg
fylgt yðar uppástungu, og yfir
höfuð geri eg mig ánægðan með
yðar athugasemdir og lagfæringu,
þar sem þér viljið vera láta. Eins
læt eg yður ráða, hvort þér hafið
þessa Stafsethingu, sem eg hefi
fylgt, eða breyta henni eftir því,
sem yður sýnist. Eg hafði hana með
gömlu móti bæði af því svo hafði ver-
ið gjört í Paradísarmissi og Messías
og af því útleggingin hnígur sum-
staðar nokkuð að fornyrðalagi og
eldri orðmyndum. Verst á eg með
þá staðina, ubi bonus dormitat
Homerus,* og í mannanöfnum og
örnefnum. Segið mér yðar álit, eg
veit, að eg hefi gott af því. Biðjið
og, að kraftar mínir endist og elja
og langlundargeð ekki veikist, því
eg er seinn í verki, en síg heldur
á, ef mér er fritt og ekki amar
mikið að utan frá. Undir því er
komið, hvort eg get ent ádrátt
* Þar sem sá góði Hómer dottar.
minn við félagið, að hafa aflokið
Odyssea að jafnlengd næsta ár.
Bragarhátturinn, sé eg, verður ein-
hver meðalháttur milli fornyrða-
lags og ljúflingslags þess, sem er í
Barnaljóðum sra Vigfúsar á Stöð
og Æviflokki séra Einars Sigurðs-
sonar. Eg tala ekki meira um þetta,
það dugar lítið tala, þegar eitthvað
á að gera.
Tók Sveinbjörn nú til óspilltra
málanna og sóttist verkið mun bet-
ur en hann ætlaði, því að 2. ágúst
að kveldi var hann tæplega hálfn-
aður með 19. þátt. En um nóttina
eftir veiktist hann, svo sem fyrr
segir, og lézt hálfum mánuði síðar.
Seinasta erindið, sem Sveinbjörn
sneri (135. erindi 19. þáttar), voru
huggunarorð Odysseifs við Pene-
lópu, er hún var orðin úrkula vonar
um heimkomu mannsins síns. —
Hefði erindi þetta alveg eins getað
verið kveðju- og hughreystingar-
orð Sveinbjarnar til Helgu, konu
sinnar, er hann unni mjög og alið
hafði honum 10 börn, en varð nú
að sjá á bak honum. Orðin eru
þessi:
Lát-attu lengr
litarhátt þinn
fríðan fölna
(firna’k þó eigi),
né hjarta þitt
um hjartkæran ver
af sorg sárri
í siga renna.
Benedikt Gröndal, sonur Svein-
bjarnar, lauk við það, sem óþýtt
var af kvæðinu, en 23. þátturinn
var látinn halda sér, eins og Svein-
björn hafði upphaflega frá honum
gengið. Kom Odysseifskvæði út í
Kaupmannahöfn á árunum 1853 til
1854.
Hómersþýðingar voru það verka
Sveinbjarnar, er lengsta átti sam-
leið með honum, og líklega hefur
hann ekki haft meira yndi af neinu
þeirra.
Það væri freistandi að rita ýtar-