Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1953, Blaðsíða 10

544
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
og gegnsæum vængjum. Gulhvíti
liturinn á skrokknum breytist líka,
verður fyrst grár eða brúnleitur
og verður síðan kolsvartur og gljá-
andi og himnan harðnar um leið.
Og í dögun er þarna komin spengi-
leg fluga, sem sveiflar sér á loft
og flýgur upp í hæstu trjátoppa og
byrjar að mala og gnauða.
'A' Ekki engisprettur
ÞEGAR pílagrímaleiðangurinn var
hjá Cape Cod 1634, þaut þar allt í
einu út þessi mergð af „cicada“.
Indíánar kipptu sér ekkert upp við
þetta, því að ^>eir voru þessu al-
vanir, en pílagrímarnir höfðu aldr-
ei áður séð neitt þvílíkt og þeir
heldu að þetta væri engisprettur,
eins og þær, er forðum herjuðu á
Egyptaland. Og þeir voru alveg
vissir í sinni sök þegar þeir hlust-
uðu á hávaðann í þeim og heyrðist
þær segja ,.F-a-a-a-a-ró“, og heldu
að þær ættu við Faraó Egypta-
landskonung.
En þessi kvikindi eiga ekkert
skylt við engisprettur. Þau eru af
allt öðru kyni og öðru vísi að hátt-
um. Engispretturnar fara um óra-
vegu og bíta gras, en „cicada“ lifir
á því að sjúga til sín næringu úr
blöðum og heldur sig alltaf á sömu
slóðum.
^ Ólík öðmm skorkvikindum ^
„CICADA“ er ólík öðrum skorkvik-
indum í því hvað hún er langlíf,
Menn þekkja nú um 680.000 teg-
undir skorkvikinda. Fæst þeirra
lifa lengur en eitt ár og fjöldinn
allur ekki nema fáar vikur eða fáa
daga. En „cicada“ er 17 ár að ná
fullum þroska. Önnur tegund ná-
skyld þroskast á 13 árum, og sumir
fræðimenn halda að til sé aðrar
tegundir er lifi enn lengur. Þetta
er hámarksaldur á skordýri.
Þessi kvikindi hafa það og fram
yfir önnur skordýr hvað þau eru
hávær, og „talfæri“ þeirra eru
miklu margbrotnari en hjá flestum
öðrum lifandi verum. En það eru
aðeins karldýrin sem hafa hljóðin.
Því sagði gríska skáldið Xenarchus
í fornöld um þá tegund þessara
kvikinda, sem finnst í Evrópu:
„Gott eiga þessir cicade-karlar, því
að þeir eiga allir mállausar konur“.
Enginn sem heyrt hefur sólar-
sönginn í þeim, mun nokkru sinni
geta gleymt honum. Það er einna
líkast því að mörg hundruð stór-
viðarsagir sé í senn að hamast á
hörðum kvistum. Þetta urgandi
hljóð smýgur mönnum í gegn um
merg og bein. Og hávaðinn er svo
mikill, að stundum hefur orðið að
senda börn heim úr skóla, vegna
þess að ekki var hægt að kenna
fyrir þéssum hávaða. Sagt er að
bílstjórar, sem koma skyndilega
inn í skóg, þar sem fullt er af þess-
um organdi kvikindum, snafstöðvi
bíla sína því að þeir haldi fyrst að
þessi furðuhávaði komi úr hreyfl-
inum og skilja ekkert í því. Sums
staðar heyrist ekki mannsins mál
á götum í smáþorpum fyrir hávað-
anum í þessum kvikindum.
Eru karlflugurnar að kalla á
maka sína? Það veit enginn. Fyrst
heldu vísindamenn að kvenflug-
urnar væri heyrnarlausar, en ný-
lega hafa menn komizt að því, að
eyrun á þeim eru aftur á belg.
★ 17 árgangar +
ÞESSI skorkvikindi gera vart við
sig einlwers staðar í Bandaríkjun-
um á hverju sumri, og þess vegna
halda menn að til sé „17 árgangar“
af þeim. Þeir eru mjög mismun-
andi. Það sem menn kalla XI. ár-
gang, og væntanlegur er næsta
sumar, þá er um hann að segja að
hann virðist á hraðri leið til tor-
tímingar. En X. árgangurinn, sem
var á ferð í sumar, er langsamlega
öflugastur.
Eins er talið að 13 árgangar sé
af 13 ára kvikindinu, en það eru
aðeins tveir þeirra sem nokkuð
kveður að. Þessi kvikindi eru á
öðrum slóðum og sunnar en hin.
„Cicadas“ eðla sig eitthvað 10
dögum eftir að þær hafa skriðið úr
híðinu og eru orðnar að flugum.
Fáum dögum seinna byrjar svo
kvenflugan að verpa. Hún er með
tvo sagtenta brodda neðan á kviðn-
um og með þeim ristir hún rákir í
börk á ungum og grönnum trjá-
greinum, og í þessar rákir lætur
hún egg sín, en þau geta verið ailt
að 600 að tölu.
Fáum vikum seinna skríða ung-
arnir úr eggjunum. Þeir hrapa nið-
ur á jörðina og grafa sig óðar nið-
ur. Og þau litlu kvikindi, sem grófu
sig niður núna í ágúst, munu ekki
koma upp á yfirborðið aftur fyr en
árið 1970.
(fTtdtátjur úr grein í
Geográþhic Magaziné)
Veiztu þetta
Snjóbirta (eða snjóblinda) stafar af
því að endurkast sólargeisla frá snjón-
um brenna augun.
_©Ö__
Sniglar geta lifað fjóra mánuði án
þess að fá nokkra fæðu.
—©O—
Sólarljósið er 400.000 sinnum bjart-
ara heldur en tunglsljósið.
—OO—
Þegar Spánverjar komu til Yukatan
í Mexiko árið 1519, þá notuðu Indíán-
ar þar tóbak, reyktu og tóku í nefið.
—OO—
í fornöld var það venja meðal Júða
að trúlofunarhringar voru þrir, einn
handa brúðurinni, annar handa brúð-
guma og þriðji handa svaramanni. í
Rússlandi var það venja á keisaratím-
anum, að trúlofunarhringar kvenna
voru sjöfaldir, sjö mjóir gullhringar
tengdir saman með demanti. Þetta
átti að merkja að þær skyldi vera trú-
ar manni sínum alla daga vikunnar.
—OO—
Japanar fundu upp blævænginn á
17. öld.

Á