Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1955, Qupperneq 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

329
ekki annað en verstu skuggahverfi
á vestrænan mælikvarða. Þar getur
maður gengið eftir löngum götum,
þar sem öll húsin virðast hrum af
elli og við búið að þau hrynji þá
og þegar. Múrhúðunin hefir fallið
af í stórum stykkjum og glugga-
umgjörðir eru grautfúnar. Það er
ekki að sjá að neinn múrari né
trésmiður hafi lagt hönd að því
að gera við þau í marga manns-
aldra. Kofarnir í úthverfunum eru
eins og afrækt bráðabyrgðaskýli,
sem fyrri stjórn hefir hróflað upp.
Ef litið er inn um glugga á neðri
hæð eða kjallara, blöskrar manni
að sjá þrengslin, sem þar eru. Rúm-
flet eru hvert við annað, en borð
og stólar eins og þeim sé ofaukið
í þessum þrengslum. Margar fjöl-
skyldur eru í hverri íbúð og er
þeim þjappað saman eins og síld
í tunnu.
Ekki vantar það að ný hús séu
reist í Moskvu, meira að segja
skýakljúfar. Og smám saman rís
þarna upp ný borg, og ef til vill
kemur einhvern tíma að því, að
Rússar geti sýnt ferðamönnum
hvernig húsakynni alþýðunnar eru.
En þess hlýtur að vera langt að
bíða.
Þegar maður hefir ráfað um göt-
urnar í Moskva svo sem vikutíma,
verður manni það ljóst, að nýbygg-
ingar gera ekki betur en að vega
upp á móti því, sem úr sér gengur,
og þess vegna hlýtur að verða langt
þangað til að húsnæðisvandamál-
ið sé leyst í Moskvu. Það er sagt
að þeir byggi nú á hverju ári íbúð-
ir, er sé samtals 10.000.000 ferfet
að flatarmáli. Þetta sýnist nokk-
uð há tala, en er lítil í samanburði
við fólksfjöldann. í Svíþjóð eru um
7 milljónir íbúa, en síðastliðið ár
voru þar reistar nýar íbúðir, sem
eru samtals 35.000.000 ferfet að
flatarmáli. í Moskva verður að rífa
svo mörg gömul hús á ári hverju,
og þangað er svo mikið aðstreymi
fólks, að húsnæðisvandamálið verð-
ur ekki leyst með nokkrum fimm-
ára-áætlunum. Aðkomandi ferða-
maður er svo fávís að hann undr-
ast þá stjórnsemi, sem lætur hundr-
uð þúsunda íbúða fara í rústir á
hverju ári, en byggir á sama tíma
óhófs stórhýsi og íburðarmiklar
hallir neðanjarðar. Nei, vistarverur
alþýðunnar eru ferðamönnum ekki
sýndar.
rÍÐRU máli er að gegna um söfn-
in. Hið helzta þeirra er í
Kreml, inni á milli skrautlegra
kirkna, sem eru í eyði. Þetta er að
nokkru leyti þjóðminjasafn. Þar er
saman safnað ótrúlegum auðæfum,
er sýna austurlenzka bruðlunar-
semi á hæsta stigi. Maður stendur
undrandi frammi fyrir fílabeins-
hásæti ívars grimma, með hinum
fögru rismyndum. Þar er og gull-
vagn Katrínar miklu, biskupsskrúði
með 120.000 perlum, útskornir
skrautvagnar með innsmelltum
gimsteinum og gulli, hirðbúningar
úr skrautvefnaði lagðir gulli og
gersemum, haugar af gullbikurum
og alls konar stórgjöfum frá þjóð-
höfðingjum í Norðurálfu.
„Sjáið hvað alit er vandlega
varðveitt“, segir leiðsögumaður. „í
byltingunni var engu spillt af hin-
um keisaralegu gersemum né öðr-
um sögulegum gripum".
Tretiakov-safnið er einnig nokk-
urs konar þjóðminjasafn. Þar má
finna sýnishorn rússneskrar listar,
allt frá heimilisskurðgoðunum til
verka Ilya Repin, sem var uppi í
byltingunni og lifði nokkuð fram
á daga sovétstjórnarinnar. Það nær
einnig lengra, það nær til hinnar
nýu skurðgoðadýrkunar, þar sem
þeir Lenin og Stalin hafa leyst
Maríu mey og Krist af hólmi. En
skapandi list virðist hafa hnigið í
valinn með Repin — þar á eftir
kemur hið svokallaða „raunsæi
socalismans“.
Þegar vér gengum um þetta
listasafn, dró leiðsögumaður at-
hygli vora að litlu málverki eftir
Perov, máluðu seint á nítjándu öld.
Það sýnir feitan preláta, sem sit-
ur yfir hrokuðu borði af kræsing-
um en hjá honum standa blindur
hermaður með heiðursmerki á
brjósti, og tötrum klæddur dreng-
ur. Þeir biðja prelátann að gefa
sér svolítinn bita, en hann rekur
þá brott með harðri hendi.
„Er hægt að hugsa sér öflugri
áróður gegn kirkjunni heldur en
þetta?“ segir leiðsögumaður.
Mann langaði til að svara með
annari spurningu, en þess gerðist
ekki þörf. Leiðsögumaður skýrði
oss jafnframt frá því, að nú væri
enginn neyddur til að biðja ölm-
usu í Rússlandi. Allir fengi styrk,
sem nægði fyrir fæði og húsnæði.
(Þetta átti ég bágt með að skilja,
því að styrkurinn er 125 rúblur á
mánuði, ekki fyrir skó á annan fót-
inn). En hann sagði að styrkurinn
hrykki ekki handa þeim, sem væri
drykkfelldir. Einu betlararnir í
Rússlandi væri ofdrykkjumenn!
TJAGINN eftir að ég heimsótti
Tretiakov-safnið, gekk ég „út
úr kortinu" og kom að kirkju. Nú
var sunnudagur og átti að messa,
svo að ég gekk inn, eða ruddist
inn, öllu heldur. Úti fyrir kirkj-
unni stóðu langar raðir af vanmeta
mannverum í hinum hryllilegustu
lörfum. Það voru limlestir betlar-
ar, fótalausir og með bæklaðar
hendur. Þar voru menn, sem
höfðu orðið brjálaðir af skorti, með
afskræmd andlit og geiflaðar var-
ir. Þar voru betlarar með holar
augnatættur. Gamlar gráhærðar
konur og hnýttar í baki, réttu fram
skjálfandi hendur. Þar sat ung
móðir með barn sitt á brjósti, hún
hefir verið svo sem 16—17 ára
gömul, en augu hennar mændu á
ölmusu.