Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1955, Page 8

► ■ LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
rcoa ^
5 r i*r -
Læknavísindi og geimflug
ITM aldir hefur maðurinn verið að
^ rannsaka hin ókunnu svæði
þessa hnattar, sem vér byggjum —
frumskóga, eyðimerkur og íshöfin.
Honum hefur orðið mikið ágengt,
og nú er hann kominn að því svið-
inu sem langerfiðast verður að
rannsaka, og er þó ekki nema svo
sem 28 km. frá bæardyrum hvers
manns. Þar hefst inn ómælanlegi
geimur, með óteljandi hættum fyr-
ir dauðlegan mann, því að hann er
ekki skapaður til þess að ferðast
þar. Þrátt fyrir það er keppzt um
að komast hærra og fljúga æ hrað-
ara.
Árið 1954, inn 16. júní, tókst
majór Arthur Murray að komast
upp í 90.000 feta hæð, og er þá ekki
nema herzlumunurinn eftir að kom
-ast út úr gufuhvolfi jarðar. Er
þetta ið hæsta, sem nokkur maður
hefur komizt. í þessari hæð var
þéttleiki loftsins ekki nema 1/43
af því sem er niður við jörð. Flug-
maðurinn átti ekki eftir nema svo
sem 2%% af gufuhvolfi jarðar.
Þetta afrek Murray var að miklu
leyti að þakka „læknavísindum há-
loftanna", inni nýustu vísindagrein
og jafnframt inni furðulegustu.
Háloftslæknarnir eiga að sjá flug-
mönnunum fyrir vörnum gegn alls
konar hættum, og daglega fást þeir
við vandamál, sem aldrei koma fyr-
ir neina aðrá lækna.
Þeir verða að finna upp varnir
gegn geimgeislum, sem geta verið
mannlegum líkama banvænir, þeir
verða að finna ráð gegn hættunni
af miðflóttaafli og inu furðulega
fyrirbæri þegar menn missa allan
þunga, og þeir verða að sjá flug-
mönnaWim fyrir nægilegu lífslofti
og útbúa þá-fötum, sem halda að
Gerfimenn í
„Marzbúaklæðum“
svífa í lausu lofti.
Þannig fer stundum
fyrir háflugs mönn-
um, að aðdráttarafl
jarðar bregzt og þeir
missa allan þunga.
þeim hæfilegum þrýstingi — svo
að fátt eitt sé nefnt. En í samvinnu
við þá eru stjörnueðlisfræðingar,
líffræðingar, vélfræðingar, lífefna-
fræðingar, sálfræðingar og flug-
menn.
Vér getum hugsað oss gufuhvolf-
ið sem haf. Vér lifum á botni þessa
hafs, þar sem þungi þess er mestur,
alveg eins og í sjónum. Við yfir-
borð jarðar nemur þessi þungi 14,7
pundum á hvern ferþumlung, og
þar er samsetning loftsins 21% súr-
efni, 78% köfnunarefni og 1% aðr-
ar gastegundir.
Hver maður veit að vér þurfum
á súrefni að halda til þess að geta
lifað, en hitt munu færri vita, að
ekki er nóg að anda því að sér. Ef
þrýstinginn utan frá skortir, þá bíð
um vér bana. Það er þrýstingurinn
utan frá, sem hjálpar til að fylla
lungun.
Ef maður klífur upp á hátt fjall,
er þar að vísu hlutfallslega jafn
mikið af súrefni í loftinu, en þétt-
leiki þess og þrýstingur hefur
minnkað. í 18.000 feta hæð er loft-
þrýstingurinn ekki nema helming-
ur á móts við það sem hann er nið-
ur á jafnsléttu við sjávarmál. Og
svo minnkar þrýstingurinn eftir