Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1955, Síða 14

LCSBÖK MORGUNBtAÐSINS '
r su orka sem fer til þess hjá mann-
inum að beygja sig og rétta úr
sér, ekki heldur sú orka sem fer
til þess að stöðva það, sem hann
lyftir, né sú orka sem fer til þess
að sveifla því til hliðar.
Orkumælir þessi, sem Brouha
hefur, er þríhyrndur pallur, þre-
faldur. Milli pallanna og á horn-
unum eru einhvers konar krystall-
ar sem gefa frá sér örlítinn raf-
straum við hverja þrýstingu og
hreyfingu, hvort sem hún er aftur
r á bak eða áfram, eða til hliða.
Straumurinn frá krystöllunum er
leiddur í annað áhald, þar sem all-
ar hreyfingarnar koma fram á línu-
riti, og hver lína merkir hreyfingu
í vissa átt. Með þessu er hægt að
sjá hve mikil orka er lögð í hverja
hreyfingu, en hreyfingarnar verða
r að fara fram á pallinum sjálfum.
Nú er maður settur á pallinn og
er þá byrjað á því að stilla pallinn
r svo, að þunga mannsins sjálfs gæti
ekki. Standi hann svo kyr, þá kem-
r ur fram á einu línuritinu stryk með
r jöfnum sveiflum. Það er hjartslátt-
’’ ur mannsins. En ef hann lyftir svo
r einhverjum hlut, sem hefur verið
r fyrir utan pallinn og flytur hann
til, þá koma fram miklar sveiflur
r á línuritunum.
r „Fæstir menn hafa hugmynd
F um,“ segir Brouha, „að þeir drýgja
r talsverða áreynslu með því að
r hreyfa sig eftir því sem vinnan út-
r heimtir, auk áreynslunnar við
r vinnuna sjálfa. Ef vér setjum mann
á pallinn og fáum honum fjögurra
r punda þunga og látum hann lyfta
r honum upp yfir höfuð sér, þá kem-
r ur í Ijós að hann lyftir miklu meira
en fjórum pundum, því að hann
lyftir einnig handleggnum á sér
eða þunga hans. Talsverð orka fer
líka í það að stöðva hlut, sem mað-
ur er að lyfta upp fyrir sig, og
getur jafnvel farið svo, að maður
eyði meíri orku í það heldur en i
^ AÖ hefja hlutmn írá gólfi fyrst.“
Margt einkennilegt hefur komið
í ljós við tilraunir dr. Brouha. Einu
sinni var maður látinn standa á
pallinum og mála loft fyrir ofan
sig. Síðan var kona sett á pallinn
og látin slétta lín. Kom þá í ljós
að konan varð að beita helmingi
meiri orku við sitt starf heldur en
maðurinn. Síðan var maður settur
á pallinn og látinn raða skjölum í
skáp með fjórum hólfum. Þá kom í
ljós að hann varð að eyða helmingi
meiri orku við sitt starf heldur en
konan, sem sléttaði línið.
Þá hafa rannsóknir sýnt að múr-
ari þarf 61,6 punda orku til þess
að taka upp múrstein og sement í
sleif. Ef þú lyftir höndunum upp
og lætur þær síga hægt niður aftur,
samsvarar orkan sem til þess þarf
62,5 pundum. Maður sem gerir
djúpa knébeygju þarf til þess 276
punda orku. Og — þótt ótrúlegt
kunni að virðast — maður sem
beygir sig niður í neðstu skúffu í
skrifborði sínu til þess að taka upp
eina örk af pappír, eyðir til þess
15,4 punda orku.
— ★ —
Þessar rannsóknir geta vel orðið
til þess fyrst og fremst að spara
mönnum erfiði við vinnu sína, og
að betri vinnubrögð verði upp tek-
in. Meðan múrarinn, sem áður get-
ur var að vinnu sinni, voru nál-
arnar í línuritinu á sífelldri hreyf-
ingu upp og niður og til hliða, og
var því auðséð að hann lagði mikla
óþarfa orku í vinnu sína. Síðan
var hann látinn gera aðra tilraun,
en þá lá vhmuefnið ekki á gólfinu
heldur á mittisháum palli. Og þá
hreyfðust nálarnar varla, og sýndi
það að hann sparaði nú mikla orku
við starfið. Brouha gerir nú til-
raunir á mörgum starfsmönnum
DuPont, til þess að komast að því
á hvern hátt þeir geri sér örðugt
fyrir við vinnu, og hvernig haegt
sé að bæta ur þvi Á þennan hátt
er og hægt að komast að því hve
verklagnir menn eru. Engir tveir
menn hafa nákvæmlega sömu
hreyfingar, enda þótt þeir vinni
sömu vinnu og við sömu skilyrði.
Eftir því sem mæhtækið sýnir
færri óþarfa hreyfingar, eftir því
er maðurinn betur fallinn til vinnu
sinnar.
Þá er Brouha og að gera tilraunir
í þá átt að komast að því hvaða
áhrif hiti, loftraki og klæðnaður
hafi á orkueyðslu manna við sér-
stök verk. En það yrði of langt mál
að lýsa þeim tilraunum. En hins
má geta að á þennan hátt þykist
Brouha munu geta sýnt vinnuveit-
endum fram á hvernig auðveldast
sé að vinna sum verk, hvernig eigi
að koma í veg fyrir ofþreytu verka-
manna, en rýra þó í engu afköst
þeirra.
Eitt ráðið til þess að sjá hvort
menn sé að verða uppgefnir er að
athuga hjartaslög þeirra. Maður er
látinn afkasta einhverju ákveðnu
verki. Svo er honum sagt að setjast
og hreyfa sig ekkert, en hjartaslög
hans eru athuguð á mínútu fresti.
Ef allt er með feldu á hjartsláttur-
inn að vera orðinn eðlilegur eftir
þrjár mínútur, eða um 72 slög á
mínútu. Mikil áreynsla eykur
hjartsláttinn mjög. Og ef hjart-
slátturinn er enn 150 slög eftir 3
mínútna hvíld, þá er auðséð að
maðurinn hefur verið í þann veg-
inn að örmagnast. Á þennan hátt
er hægt að hafa eftirlit með því,
að merrn ofbjóði ekki orku sinni,
sjálfum sér og vinnuveitanda til
tjóns.
Hiti og rakt lofl hjálpa mjog til
þess að þreyta meim, einkmn þeg-
ar um erfiðisvinnu er að ræða. Til-
raunir voru gerðar með flokk
manna. Var harm fyrst látinn vinna
þar sem kalt var, en síðan við mik-
inn hita. Kom þá i ljós að hitinn
dró nær um hehning úr afköstun-
um, og voru menmrnir þó miklu