Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1959, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
orða að leita, söng að syngja,
sögur fornar Ijóðum yngja,
láta bragi leika á vörum,
Ijóðin gjalla í spurn og svörum,
gómstáls láta glauminn vakna,
í gljúpum huga þræði rakna.
Annars grípur þýðandinn stund-
um til þess að yrkja í 18. aldar
stíl, og sjötta kvæðið hefir endarím
frá upphafi til enda. Þegar fram í
sótti virðist hann þó hafa horfið
frá þessu, því að á þenna hátt næst
ekki einfaldleiki Kalevala. Á hinn
bóginn fullnægir ekki fábreytni
háttarins smekk nútíma Ijóðlistar-
manna. Þýðandinn hverfur því að
bragreglum hins gamla hryn-
henda háttar. Grípur hann fyrst til
þess 1 hinni skáldlegu náttúrulýs-
ingu í 2. kvæðinu, og fylgir þá ekki
nákvæmlega frumkvæðinu:
Skógar laufgast, grundir gróa,
grænka lundir um vorsins stundir,
væna laufi og lyngi græna
litkar jörð, en fuglahjörðin
sezt á við með söngvakliði,
sumargestir: erlur og þrestir.
Öxin blána, berin'vaxa,
blómahafi allt er kafið.
Yndi sumars, varmir vindar,
vekja af dvala grösin dala,
syngja milt við ilmreyr ungan
anganmilda sóldag langan.
Hér fer þýðandinn að dæmi
Braga Boddasonar og skeytir ekki
um skothendur, og fylgir þar ekki
fyrirsögn Snorra. Þannig er og
seínni helmingur 12. kvæðisins og
ennfremur 15. kvæðið. Á að skilja
þetta svo að þýðandinn ætli síðan
að fylgja þeirri reglu?
Þýðandinn hefir flogið hátt á
vængjum hinnar gömlu rímlistar,
en er á hinn bóginn háður henni.
Oft eru orð hans ekki „dragna fram
ur ljungen“ eða „repada av riset“,
eins og stendur í Kalevala, heldur
fengin frá Snorra og Eddu. Menn
verða að þekkja Eddurnar til að
skilja sumt. Orðin sprund og
svanni, sem þýða kona, og svein-
stauli hefir hann fengið úr Snorra
Eddu. Orðið iðjagrænn er úr Völu-
spá, kögursveinn kemur fyrir í
Hárbarðsljóðum, og þegar hann
kallar himininn fagraræfur, þá er
það tekið úr kvæðinu Alvíssmál,
en þar er sagt að það sé álfamál.
Orðinu renniraukn höfum vér áð-
ur kynnzt hjá Braga gamla í Ragn-
arsdrápu.
Þegar handkvörnin er nefnd
Fróðakvörn, þá er það sótt í Grótta-
söng í Snorra Eddu. Sums staðar
er gripið til orða úr goðafræði, sem
eru utan sviðs Kalevala. „Ilman
pitkillá pihoille" (pá rymdens
lánga gardar) kallar hann: uppi á
himins Iðavöllum. í Völuspá er
sagt, að Iðavellir sé samkomustað-
ur guðanna. Á sama hátt koma
Ægir og Rán eins og skollinn úr
sauðarleggnum, þar sem í frum-
kvæðinu er aðeins átt við hafið. í
staðinn fyrir „meressá“ (í hafinu)
er talað um sali Ránar. Og í öðru
sambandi kallast hafið Ægisfang:
Unz í mjúku Ægisfangi auðnan
veitti henni getnað.
Stundum hefir þýðandinn með
vilja breytt einfaldleik Kalevala í
annan dúr, eins og t. d. þegar Jou-
kahainen segir:
Kahotkohot jos kahesti
kaikki ilmaiset ilomme,
kaikki laulut langetkohet:
Varsin ammun, envaranne.
(Á sænsku hljóðar þetta svo: Má
all jordens fröjd forsvinna, / má
all várldens gládje vika, / alla
sánger gá tillspille, / vad som án
má ske — jeg skjuter). — í ís-
lenzku þýðingunni er þetta svo:
Þótt bjartar veigar Boðnar, Sónar,
bragur og söngur, ljóð og tónar
hljóðni um eilífð eyrum manna,
enginn skal mér hefndir banna.
Samkvæmt Snorra Eddu eru
Bogn og Són tveir sáir, eða ker,
sem skáldamjöðurinn var geymd-
ur í.
Þótt Karl ísfeld hafi þannig á
stöku stað breytt einföldu þjóð-
kvæði í listrænt ljóð, meira að
segja fræðaljóð, þá á þessi gagn-
rýni ekki við heildarþýðinguna.
Honum hefir tekizt vel um þau
kvæði þar sem hann notar minnst
íslenzkt skáldskaparmál. Hljóm-
fegurð og göfgi hinnar hreinu nor-
rænu tungu nýtur sín í Kalevala
þýðingunni.
Það er ekki í mínum verkahring
að taka þýðinguna til gagngerðrar
íhugunar. Eg læt mér nægja að
taka undir það, sem finnski bók-
menntafræðingurinn próf. Aarne
Anttila sagði eitt sinn um aðra
þýðingu: „Fagurfræðilegt og al-
mennt gildi hennar ber vott um
hvílík úrvalsþjóð það er, sem talar
slíka tungu“.
Sjúkrakostnaður
A HVERJUM oinasta degi eru um
1.320.000 sjúklingar í sjúkrahúsum í
Bandaríkjunum, og á hverjum einasta
degi fæðast til jafnaðar 48.775 börn
í fæðingardeildum þar í landi.
Sjúkrakostnaður er þar að meðal-
tali 28.61 dollar á dag. Mundi það
þykja dýrt hér, bví að þetta samsvarar
467 krónum, ef reiknað er með sölu-
gengi dollara í bönkum hér. En svo
geta menn reiknað hvað það muni
kosta ef reiknað er með ferðamanna-
gengi, eða svartamarkaðsgengi á doll-
urum.
NÝASTA TÖFRALYFH)
NÝASTA töfralyfið gegn gerlum og
vírum heitir Kanamycin, og er unn-
ið úr japönsku blómi. Það var jap-
anskur vísindamaður, dr. Hamao
Umezava, sem uppgötvaði það, og hef-
ir það nú verið reynt í fjölmörgum
læknastöðvum í Ameríku og Evrópu,
og árið sem leið tókst að stöðva með
því bráðsmitandi sjúkdóm, sem klasa-
sýklar ollu. Það hefir einnig gefizt
vel gegn berklum og alls konar sýkl-
um, sem bólgum valda.