Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1959, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
467
Draumaskýringar
Frh. af bls. 463
sér Ijóst einnig, að þessir hlutir og
fyrirbæri, sem maður sér í svefn-
inum, eru jafnan, eða nálega und-
antekningarlaust, ókunnug honum
úr vöku. Þegar mann dreymir eða
hefir deymt, þá finnst honum jafn-
an að vísu, að það sem fyrir hann
bar, hafi verið eitt eða annað, sem
hann þekkti. En takist honum að
gera sér grein fyrir því, sem hann
sá í svefninum, þá var staðreynd-
in nálega altaf á þann veg, að fyr-
irbærin voru meira og minna frá-
brugðin því, sem hann ætlaði pau
vera. Og þetta er nokkuð, sem iUa
kemur heim við draumaskýringu
Freuds og aðrar slíkar. Væru
draumarnir eða draumskynjanirn-
ar hugarburður einn og endur-
minningar, þá ætti sá hugarburður
og þær endurminningar vissulega
ekki að vera í slíku ósamræmi við
hugsanir og endurminningar
dreymandans. Hins vegar kemur
þetta mjög fagurlega heim við þá
niðurstöðu, sem Helgi Pjeturss
komst að um draumana, og sem
líka er hin eina sannmögulega leið
ari á gamla Belgaum og sigldi í
stríðinu. Hann hefur séð Fleet-
wood og margt spennandi og upp-
lifað þær hrollvekjur, þegar menn
gátu ekki sofið, af því að menn
voru að veiða aðra menn í stóru
stríði. Ekkert er þó eins spennandi
og veiða fisk, veiða lax, verða
var, finna viðbrögðin í stóra fiskn-
um, landa honum og steinrota. —
Það veiddist enginn fiskur þenna
dag. Það var samt góður dagur og
skemmtilegur, því að það var mik-
ið talað um veiði og veiðiskap, og
kannske er talið um veiði engu
minni skemmtun en að veiða, jafn-
vel stóra fiskinn.
til þess, að draumskynjanir skuli
geta átt sér stað. Þegar draumgjaf-
inn, sem Helgi nefndi svo, virðir
fyrir sér eitthvað, sem hann þekk-
ir, t. d. andlit sitt í spegli, húsið
sitt, umhverfi heimilis síns, kunn-
ingja sína eða skyldmenni, þá þyk-
ist dreymandinn einnig vera að
virða fyrir sér andlit sitt og annað
tilsvarandi, sem hann þekkir. Og
það er ef til vill oftast, að hann
gerir sér ekki grein fyrir öðru á
eftir en að svo hafi í rauninni ver-
ið. En muni hann draummyndir,
eða eitthvað af þeim, þá mun hann
jafnan verða var við þetta, sem
svo oft og óafvitandi kemur fram
í ýmsum draumsögum, að þar var
margt með óvæntum og óvanaleg-
um hætti. Þetta, sem hann sá, var
í rauninni stórlega frábrugðið því
sem honum fannst það hafa verið.
Andlit hans í speglinum hið draum-
séða var í rauninni allt annað en
hans eigið andlit, húsið, sem hon-
um fannst vera sitt hús, allt öðru
vísi en hans eigið, og á sama veg
umhverfi hússins og þeir, sem
hann ef til vill þóttist sjá þar og
eiga tal við og önnur viðskipti.
IV.
Samkvæmt því, sem fram kem-
ur í grein Yngva Jóhannessonar, þá
taldi Freud svefninn nauðsynlegan
sem mótvægi gegn hinni menning-
arlegu þvingun. Hann segir: „Hin-
ar stöðugu hömlur, hin óslitna bæl-
ing, sem kröfur samfélags og sið-
menningar hafa lagt manninum á
herðar, kostar mikla andlega á-
reynslu, enda þótt hann viti eig-
inlega ekki af því, og einhver hvíld
frá henni sé bráðnauðsynleg. Til
þess er nætursvefninn vel fail-
inn.“
Nú mætti að vísu segja, að þarna
sé ekki óskarplega getið til um
þýðingu svefnsins, og mun enda að
nokkru mega færa það til sanns
vegar. Svefninn er vissulega hvíld.
En sé gætt að því, að dýr þurfa
einnig að sofa, og þó einkum sé
gætt að hinu, hve ungbörn þuria
miklu meiri svefn en fullorðnir
menn, þá verður naumast komizt
hjá þeirri ályktun, að svefninn sé
annað og meira en hvíld frá þess-
ari bælingu. Þetta, að börn skuii
þurfa miklu meiri svefn en full-
orðið fólk, skýrist þannig ekki þó
að horft sé frá sjónarmiði Freuds.
Hins vegar kemur það mjög vei
heim við það, sem Helgi Pjeturss
hélt fram um svefninn og eðli hans.
Hann hélt því fram, að svefninn
væri mögnunarástand. Kenning
hans var sú, að í svefni fari fram
magnan eða hleðsla frá utanað-
komandi krafti, og er það í góðu
samræmi við hina miklu svefnþörf
hins örtvaxandi ungbarns og ann-
að það, sem með svefninum veit-
ist. Með svefninum veitist hvíid
og endurnæring, og hefir satt að
segja ekki fyrr verið gerð nein
ljós grein fyrir þýðingu og raun-
veruleik þeirrar hvíldar, en vitað
var af þessum utanaðkomandi
krafti lífsins. Hvíld eða endurnær-
ing af því einu að liggja og gleyma
sér, er í rauninni alveg órökstudd
hugmynd, því að eitt út af fyrir
sig getur slíkt ekki veitt manni
neitt. Hið eina skiljanlega er þvi.
að með svefninum veitist nokkuð
það, sem einstaklingurinn veitir
sér ekki sjálfur, heldur sé það
utanaðkomið. Og þegar aftur er hér
nú gætt að staðreynd draumanna,
þá ljómar enn fram birta samrætn-
isins. Sé vel gætt að staðreyndum
draumanna, þá kemur í ljós ekki
einungis þetta, sem áður var hér
tekið fram, raunverulíking draum-
myndanna og það, að þær eru
dreymandanum jafnan ókunnugar
úr vöku, heldur kemur þá einnig
fram, að sumar þeirra geta ekki