Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1960, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
259
Rangmæðruð börn
ALVANALEGT var það fyrrum, að
börn vaeri rangfeðruð. Hitt var fátíð-
ara, að böm væri rangmæðruð. Þó
kom það fyrir og sagði faðir minn mér
tvö dæmi úr Þverárþingi í Vesturhópi.
Vinnukona séra Gísla Gíslasonar í
Vesturhópshólum gildnaði ótrúlega
mikið. Þá bar svo við, að hún snar-
veiktist. Var hún flutt inn í herbergi
prestshjónanna og fékk enginn að
koma þar inn og hjúkra henni önnur
en prestskonan, Ragnheiður Vigfús-
dóttir. Þá fór að bera á því, að prests-
konan fór að gildna undir belti, sem
ekki var tiltökumál. Að tíma liðnum
ól prestskonan son, sem var skírður
Þórarinn. En þá brá svo við, að vinnu-
konunni batnaði þegar, og var hún heil
heilsu.
Eitthvað var pískrað um það, að
prestskonan hefði átt barnið 'fyrir
vinnukonuna, og með því bjargað
hempu prestsins.
Drengurinn ólst upp með föður sín-
um, og ekki fór hann með móður sinni,
er þau presthjónin slitu samvistir.
Þórarinn Gíslason, sem mun hafa
verið fæddur 22. desember 1820, fór
í siglingar með Norðmönnum um tví-
tugsaldur. Skipið hvarf, og spurðist
lengi ekkert til þess. Löngu seinna
fannst þó flak skipsins. Var þar í ein
beinagrind, sem var talin leifar Þórar-
ins Gíslasonar.
Eggert Jónsson, hreppstjóri á Þemu-
mýri í Vesturhópi, var tvíkvæntur.
Báðar konur hans voru merkis- og
gæðakonur, sem höfðu almennings-
hylli. En Eggert var mikill kvenna-
maður, og átti þrjú eða fjögur börn
fram hjá konum sínum. Hann slapp þó
vel frá fyrri börnunum. En þegar
hann átti síðast barn í vonum með
vinnukonu af næsta bæ, þá leit ekki
út fyrir, að hann slyppi við hýðingu.
Margrét, síðari kona hans, sótti þá
vinnukonuna, hjúkraði henni og sat
yfir, enda var hún Ijósmóðir. Hún lagð-
ist svo sjálf á sæng, og þóttist hafa
alið barnið sjálf. Þetta þótji slíkt
drengskaparbragð, að engin reíistefna
varð út af því.
Margrét og Vatnsenda-Rósa, skáld-
kona, voru einlægar vinkonur. Er lík-
legt, að Rósa hafi lagt á ráðin með vin-
konu sinni. Enda gat hún vel þekkt
fordæmið frá Vesturhópshólum, hefir
e. t. v. verið ljósmóðir þar, og var gift
Gísla, syni prestshjónanna i Vestur-
hópshólum.
Vitneskju sína mun faðir minn hafa
fengið frá móður sinni, Kristínu, dótt-
ur séra Þorvarðar Jónssonar. Kristín
amma mín ólst upp á Breiðabólstað í
Vesturhópi til tólf ára aldurs, þegar
atvik þessi gerðust. Fyrst hjá afa sín-
um, séra Jóni Þorvarðarsyni, en svo
hjá föður sínum, sem þar var þá að-
stoðarprestur, og önnu Skúladóttur,
konu hans. Hún var einnig hjá þeim
á Hofi á Skagaströnd.
Helga, dóttir séra Jóns á Breiðaból-
stað, varð síðari kona séra Gísla í Vest-
urhópshólum, svo atvik þessi hafa ver-
ið þekkt innan ættarinnar. Kær vin-
étta var einnig með prestunum.
Þegar eg var barn í Vesturhópi, um
aldamótin, heyrði eg oft gamalt fólk
tala um presthjónin í Vesturhópshól-
um, séra Gísla Gíslason og frú Ragn-
heiði Vigfúsdóttur, systur Bjarna Thor-
arensens skálds. Sumt þekkti heimilið
af frásögn foreldra sinna, en nokkrir
mundu heimilið sjálfir, enda var séra
Gísli þar prestur í 35 ár, frá 1815 til
1850. Eg heyrði það einnig minnast á
Eggert á Þernumýri og konurnar hans.
Einnig heyrði eg á tal um Vatnsenda-
Rósu, skáldkonu. Enginn minntist á
það, sem miður var í fari þessa fólks,
heldur bar allt talið vott um hlýleik
og virðingu fyrir hinum látnu, stór-
brotnu samsveitungum.
Séra Gísla var lýst sem glæsimenni,
góðum presti og ljúfum í umgengni
við alla, háa og lága.
Frú Ragnheiði var lýst sem virðu-
legri prestskonu, skapstórri, einkar al-
þýðlegri í viðmóti við alla, og vinsælli
af hjúum sínum.
Eggert á Þernumýri var sagður
nokkuð óvæginn, en raungóður og
sáttfús.
Margrét, kona Eggerts, var talin
gæðakona, sem allir töluðu hlýlega
um.
Um Vatnsenda-Rósu, skáldkonu,
töluðu allir með ástúð og virðingu.
Enginn virtist muna, að neitt misjafnt
hefði verið í fari hennar. Hún var ljós-
móðir margs af gamla fólkinu, sem
lifandi var í Vesturhópi um aldamótin.
Vafalaust hefir frú Ragnheiður Vig-
fúsdóttir tekið sér nærri brot manns
sins, jafnstórbrotin kona og hún var.
En hún hefir þó orðið við beiðni hans
um hjálp, til að bjarga manni og börn-
um frá vansæmd. Líklegt er, að þessi
hafi verið orsökin til þess, að sambúð
þeirra stirnaði svo mjög, að það leiddi
að lokum til fulls skilnaðar.
Vafalaust hefir frú Ragnheiður unn-
að séra Gísla hugástum. Því hefir mót-
lætið orðið henni enn sárara, orðið
henni ofraun í bili að sættast og fyrir-
gefa. En það verður alltaf að lokum
hjá þeim, sem unnast hugástum, annað
hvort þessa heims eða annars. Það nær
alltaf að lokum saman, sem saman á.
„Eilífðin er löng og náðin er stór“,
sagði förumaðurinn forðum.
„Æ, har.n er frómur og ráðvandur
skinnið, og ekkert í hann varið“, sagði
Þorbjörg í Klömbrum, langamma mín,
þegar rætt var um meinhægan mann.
Þær voru svona sumar, blessaðar
gömlu konumar, að þær vildu heldur,
að eitthvað væri í manninn spunnið,
þó þá væri annað, sem þyrfti að fyrir-
gefa.
Hannes Jónsson.
Tilbúin raddbönd
MENN, sem hafa misst málið alveg,
eða geta lítt talað vegna barkaupp-
skurðar, eiga þess nú kost að fá tilbú-
inn barka, eða raddbönd, svo að þeir
geti talað. Þetta er lítill sívalningur,
um 1% þuml. í þvermál og 3Vi þuml.
á lengd, og fylgja honum tvær litlar
rafhlöður. Tækið er búið til hjá Bell
Telephone Laboratories i Bandaríkj-
unum. Röddin, sem kemur úr þessu
tæki, er að visu ekki alveg hrein, en
að styrkleika er hún eins og venjuleg
mannsrödd. Sérstaklega þykir tækið
hentugt þegar menn þurfa að tala i
síma. Með lagni geta menn beitt radd-
breytingum og jafnvel sungið einíöld
lög.