Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1960, Blaðsíða 4

448
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Leifarnar af steinbryggju Miljónarfélagsins.
arness, Klepps og Bústaða, og þeir
voru þar rétt hjá sem nú er
íþróttahúsið á Hálogalandi. Þar
sem Þórhallur Oddsson talar um
„Líkavörðu þá gömlu“ verður það
að skiljast þannig, að hún beri þá
ekki lengur það nafn með réttu,
enda var þá liðin rúmlega hálf öld
síðan líkflutningar til Viðeyar
hættu. Það lagðist niður að flytja
þangað lík til greftrunar, þegar
klaustrið var af tekið. En varðan
hefir staðið og verið alþekkt, og
280 árum síðar stendur hún enn,
samkvæmt bréfi eigenda Laugar-
ness 1884, en þá fáum vér líka að
vita, að hún hefir verið úr torfi og
því eflaust mikil um sig.
Nú ber þess að geta, að til er
lýsing á landamerkjum Laugar-
ness eftir séra Eggert Guðmunds-
son í Reykholti, skráð 1826. Séra
Eggert var fæddur og upp alinn
á Arnarhóli í Reykjavík. Hann seg-
ir landamerkin vera: „Úr rústun-
um (þar mun átt við Bústaðaborg)
í Sogakelduna sem ræður sjón-
hending á vörðuna, sem er í Laug-
arholtinu og sjónhending það-
an í gegnum Gunnarshóla að »já,
í Ábótasæti í Heljarkinn í Viðey“.
Hér kemur ýmislegt nýtt. „Varð-
an á Laugarholtinu" er eflaust
sama sem Þrísteinar, en ekki veit
eg hvar Gunnarshólar hafa verið.
Sennilegt þykir mér, að þeir hafi
verið austan við Laugarásinn um
það bil * er Kambsvegur og
Kleppsvegur mætast nú. Á þessum
slóðum var tekið mikið af grjóti
og sandi fyrir mörgum árum og
hafa hólarnir sennilega horfið í því
jarðraski. (Á þeim árum kom upp
rangnefnið Kleppsholt; það ör-
nefni hefir aldrei verið til).
Þessi landamerkjalýsing séra
Eggerts er ekki nákvæm, og ein-
kennilegt að hann skuli miða við
Ábótasæti í Viðey. Það ömefni er
enn vel kunnugt og er í klettunum
fyrir austan Viðeyarstofu. Sé dreg-
in bein lína frá Þrísteinum í Ábóta-
sæti, lendir hún um Flugskálann
hjá tjarnarvíkinni. Þar er enginn
Köllunarklettur og þar hefir Líka-
varða ekki staðið, því að þá er hún
langt en ekki skammt fyrir sunn-
an Vatnagarð. Þessi landamerkja-
lína er líka of austarlega, en þetta
sýnir að séra Eggert telur landa-
merkin fyrir austan Laugarásinn.
Hann hefir talið að þau ætti að
fylgja Langholtinu á enda. Annars
hefir nafn á holtinu verið nokkuð
á reiki. Þórhallur Oddsson kallar
það Laugarás, séra Eggert kallar
það Laugarholt, en Guðni Einars-
son kallar það Langholt. Sýnílegt
er, að allir eiga við sama holtið,
sem byrjar hjá Þrísteinum.
— ★ —
Eg fór nokkrar ferðir upp með
Viðeyarsundi og byrjaði á því að
leita að Biskupsgötu, en hún mun
hvergi sýnileg á þessum slóðum.
Einu minjar hennar munu nú vera
á sjávarbökkunum milli bæar-
rústa Klepps og Gelgjutanga. Gat-
an mun þó fyrst hafa legið frá
Laugarnesi upp að Barnhóli og svo
skáhallt fram á sjávarbakkann þar
sem nú er Olíustöðin og fisk-
vinnsluverksmiðjan og síðan alltaf
á sjávarbakkanum að grandanum
fyrir framan tjörnina hjá Klepps-
spítala. — Ef einhver nennir að
skreppa með mér þessa leið,
þá er þar ýmislegt að sjá.
Þarna eru víðast þverhnýpt-
ir klettar, lítil sem engin fjara
undir þeim, og ekki hægt að kom-
ast niður nema á stöku stað.
Köllunarklettsvegur er rang-
nefni og það nær engri átt að fisk-
vinnsluverksmiðjan standi á Köli-
unarkletti. Bein lína þangað úr
Þrísteinum mundi hafa lent vestan
við Laugarásinn, en Laugarásinn
var ekki í Kleppslandi. Þar fyrir
innan koma aðrar verksmiðjur,
en ekki þarf heldur að leita að
Köllunarkletti þar. Svo kemur
slakki og óbyggt svæði inn á móts
við Balbóbúðir. Þar hafa fyrrum
verið ótræðismýrar alveg fram á
sjávarkletta. Vesturhluti þessa
svæðis hefir verið ræstur fram og
þar gert tún, svo að nú er allt ólíkt
því sem áður var.
Niður af Balbóbúðum gengur
fram klettaröðull og er þar einn
hóll mestur og áberandi og nefnist
Grjóthóll, en ekki veit eg hvað það
nafn er gamalt. Á honum eru rúst-