Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1961, Síða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
439
í
Eru engin fjöll á tunglinu?
Þar er ýmist steikjandi hiti eða brunagaddur
TUNGLIÐ er ekki eins og það áð-
ur var. Það hefir þó ekkert breyzt,
en skoðanir manna á því hafa
breyzt. Enginn syngur lengur:
Tunglið, tunglið taktu mig
og berðu mig upp til skýa.
Menn eru líka hættir að tala um
karlinn í tunglinu. Hann hét Máni
og hafði hjá sér tvö börn, er hétu
Bil og Hjúki. „Þessi börn fylgja
Mána, svo sem sjá má af jörðu“,
Við vorum þrír Skaftfellingar
sem fórum með skipinu til
Reykjavíkur. Eg stóð við stærstu
dæluna á leiðinni, en þaS var
sama dælan sem sökk með brezka
togaranum „Lincolnshire", en var
bjargað aftur. Þrjár aðrar dælur
minni voru þarna. Skipið lak
töluvert, þó ekki meira en svo að
undan hafðist að dæla. Við feng-
um líka blíðskaparveður og ekk-
ert óhapp kom fyrir. Skipið kom
við í Vestmannaeyum og þar voru
fengnir menn til þess að taka
slagsíðu af skipinu. Þeir fluttu til
nokkur tonn af járni, en það bar
þann árangur, að þá hallaðist
„Persier" bara á hinn bóginn. Var
svo gefist upp við þetta og haldið
áfram.
„Ægir“ dró „Persier“ inn á
Gufunesleirur og lagði því þar.
Þar lá skipið einn mánuð og var
á vegum Skipaútgerðer ríkisins.
En 15. júní var það dregið upp í
segir í Gylfaginningu. Þegar
stjarnsjáin kom til sögunnar, sáu
menn að þarna var ekki fólk,
heldur stórir svartir blettir, sem
þeir heldu að myndi vera höf. Og
þarna fundu þeir hvorki fleiri né
færri en 14 höf, og þeim var öll-
um gefin nöfn. En svo voru þar
aðrir svartir blettir, sem menn
heldu að væri skuggar af gríðar-
lega háum fjöllum.Menn mældu
skuggana til þess að geta gengið
úr skugga um hvað fjöllin væri
fjöruna hjá Kleppi og upp á
gamlan túngarð, með stórstraums-
flóði. Þá var það komið úr ábyrgð
Skipaútgerðarinnar. Eg var á „Per-
sier“ allan tímann hjá Gufunesi til
þess að dæla leka úr honum. Var eg
þar oftast einn íslendinga með Belg
unum. En nóttina eftir að komið
var í Kleppsfjöru og þegar út fell,
fóru að koma fellingar í þilfarið
miðskipa. Sá eg þá hvað var að
gerast, skipið var að brotna, því
að báðir endar þess tóku niðri. Og
um morguninn hinn 16. júní tók
eg saman föggur mínar og helt
frá borði. Var þá ömurlegt um að
litast niðri í skipinu. Þar var
komin gapandi rifa um skipið
þvert.
Mér hefir verið sagt að Belgar
og Bretar hafi verið allt sumarið
að klastra í skipið, og náð því að
lokum á flot, en svo hafi það
sokkið út af Laugarnesi.
Og þannig lauk þá einu mesta
björgunarafreki sem unnið hefir
verið á íslands strönd.
há, og þeir komust að þeirri nið-
urstöðu, að þau væri hærri en
nokkur fjöll á jörðinni.
Nú segja menn að dökku blett-
imir, sem áður sýndust vera fólk,
og seinna sýndust vera höf, sé
ekki annað en sandsléttur og
dökki liturinn komi fram við það,
að landið þar um kring sé úfn-
ara. Hér er þó ekki um neinar
smáræðis sléttur að ræða, ein
þeirra er að minnsta kosti talin
2 miljónir fermílna (enskra).
En fjöllin? Um þau segir
stjörnufræðingurinn dr. Harold
Urey:
„Yfirborð tunglsins er eyði-
mörk á borð við Sahara. Þar er
hvergi meiri bratti en 12 gráður.
Þar sem talið er fjalllendi, eru að
vísu kannske til nokkrir klettar
— en annars eru allar hæðir ával-
ar“.
Einu sinni heldu menn að á
tunglinu væri fagurt ævintýra-
land. Nú er sagt að þar sé ekkert
lífsloft, hitinn á daginn geti orðið
allt að 125 st. á Celsius, en frostið
um nætur 100 stig eða meira. Að-
dráttarafl tunglsins er ekki nema
Vz á móts við aðdráttarafl jarðar.
Maður, sem vegur 60 kg. hér á
jörðinni, vegur því ekki nema 10
kg. þegar hann er kominn þang-
að. Þar er ekkert vatn og ekk-
ert eldsney11. Vegna alls þessa
getur vel verið að bergtegundirn-
Förin til Reykjavíkur
i