Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1961, Qupperneq 4

504
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
anna munu verða banamein trú-
arinnar.“
Um þetta efni segir viðtal
þeirra, blaðamannsins íslenzka og
mentamálaráðgjafans rússneska,
ekki neitt annað sem máli skiftir.
En ef ég skil rétt, þá staðhæfir
hún hér, þessi merka kona, að lífi
okkar Ijúki með líkamsdauðanum.
Og ég harma það mjög að blaða-
maðurinn skyldi ekki spyrja,
hvemig hún vissi það. Mér finst
að svarið hefði hlotið að verða
fróðlegt. Mér er ekki kunnugt um
að nokkur maður — þ.e.a.s. nokk-
ur málsmetandi maður — hafi fyr
talið sig geta algerlega staðhæft
þetta. Hinir eru óteljandi, fyr og
síðar, er talið hafa framhaldslíf
harla ósennilegt, jafnvel máske
óhugsandi, og sagst ekki geta trú-
að á það. En það er alt annað.
Og vitur maður og varkár stað-
hæfir ógjarna það sem hann get-
ur með engu móti sannað.
Granni minn, Jón Jónsson, er
gætinn maður og orðvar. Ef ég
nú fer út til hans og segi honum,
að frá því á hádegi í dag alt
til miðaftans hafi grænlenzkur
hrafn setið uppi á Geirmundar-
tindi á Akrafjalli, en þá flogið
upp þaðan og sezt á Keili, þá
hygg ég ekki að hann mundi ef-
ast um að þetta væri bull. En
hann gæti ekki afsannað mál mitt,
því að í þessu illviðri mundi eng-
inn maður vera uppi á þessum
hnúkum til þess að bera vitni í
málinu. Jón mundi, að ég ætla,
nægjast með að kalla orð mín
lygileg og segjast engan trúnað
á þau leggja. En hann mundi varla
taka dýpra í árinni. Þó er hann
“kki í ríkisstjórn á okkar litla
landi, og hefir aldrei látið menta-
nál til sín taka. Svo að ekki þarf
aann fyrir þær sakir að hafa sér-
itaka gát á orðum sínum. En það
verða þeir að gera sem í ábyrgð-
armiklum stöðum eru.
— o —
Ekki hafði ég hugsað mér að
gerast hér skjaldsveinn trúarinn-
ar, enda mundi þá margur með
ærnum rétti geta sagt, „þér ferst
það, Flekkur, að gelta“, því að
mörgum er það vitanlegt að í
venjulegustu merkingu orðsins er
ég lítill trúmaður. Að því get ég
ekki gert, og ekki er það svo mjög
að vilja mínum. Trúmaðurinn er
að öðru jöfnu meiri maður en
hinn trúlausi. Hann ræður yfir
orkulind sem hinn skortir. En
hvorki Rússinn, né íslendingur-
inn, né heldur nokkur annar tek-
ur það af sjálfum sér að trúa.
Það er meðfædd gáfa, rétt eins og
listargáfan; báðar má þroska (en
líka kefja), ef til eru, en hvoruga
getum við hrifsað til okkar með
valdi. Mentamálaráðgjafinn rúss-
neski talaði hér að sjálfsögðu og
augljóslega fyrir munn ríkisstjórn-
ar sinnar, og orðin sem Morgun-
blaðið flutti, taka af öll tvímæli
um það, sem raunar var áður vit-
að, að sú ríkisstjórn telur að trú-
arleg sannindi séu ekki til, úr því
að beinlínis verður að velja á
milli trúar (þ.e. guðstrúar) og
þeirrar stjórnmálajátningar, sem
ein er viðurkend þar 1 landi og
nefnd kommúnismi og með þessu
gerð að trúarjátningu. Því engin
ríkisstjórn mundi leyfa sér að
segja við þegna sína: þið skuluð
afneita sannleikanum, eða ella
ekki njóta fullra þegnréttinda.
Þetta virðist mér ótvírætt og ó-
umdeilanlegt. Og ég hlýt að
harma það, enda er mér með öllu
óskiljanlegt hvað við þetta getur
unnist. Yfir höfuð vil ég að ríkis-
valdið láti trúmál afskiptalaus, og
því er það skiljanlegt að ég hefi
alla mína æfi, alt frá barnsaldri,
verið andvígur ríkisrekstri okkar
á kirkjunni. Og mikla vansæmd
tel ég okkur það, að lög skuli
leyfa að maður sé sóttur til saka
fyrir guðníð — og að þessu laga-
ákvæði skuli jafnvel hafa verið
beitt nú á síðasta mannsaldri.
Það sem mér blöskraði og kom
mér loks til að taka mér penna í
hönd, var hin algera afneitun
mentamálaráðgjafans á fram-
haldslífi okkar eftir dauðann. Mér
er ekki grunlaust um að hin (á
sinn hátt) trúaða kona hefði leitt
hjá sér að slengja þessu framan í
íslenzku þjóðina ef henni hefði
verið um það kunnugt að ekki
færri en níu af hverjum tíu mönn-
um í landinu munu telja sig hafa
fengið beinar sannanir fyrir fram-
haldslífinu. Og með beinum sönn-
unum á ég hér við sjáanleg, heyr-
anleg, og jafnvel í sumum tilfell-
um áþreifanleg rök. Ekki efa ég
að hún hafi heyrt getið um starf-
semi hinna brezku og amerísku
sálarrannsóknafélaga, sem starfa
eftir svo strangvísindalegum regl-
um að við engar rannsóknir, jafn-
vel ekki þær rannsóknir atómork-
unnar og himingeimsins, sem
Rússar hafa hlotið alþjóða-frægð
fyrir, mun strangari vísindaregl-
um fylgt. En hitt er annað mál,
að sennilega veit hún lítið um
árangur þeirra rannsókna. í grein
sem ég skrifaði öndverðlega á
þessu ári, gat ég um svar það, er
rússneskur sendiherra gaf þegar
borðdama hans í veizluboði, Lady
Diana Cooper, ympraði á því, að
spurningin um líf eftir dauðann
væri sér mikið hugðarefni. Hann
svaraði því til, að Rússar hefðu
engan tíma til þess að sinna slík-
um hégóma. Svona var þá sann-
leiksleit þessarar miklu þjóðar
háttað, að hans sögn. En því gat
ég um þetta, að þá voru ýmsir
hinna víðsýnustu manna hér í