Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1961, Page 8
508
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
A rústum Pompei-borgar
IMýar uppgötvanir varpa birtu á örlagastund staðarins
ÞAÐ er vart að efa, að þegar
ógæfan dundi yfir Pompei, hafi
íbúarnir haldið að heimurinn væri
að farast.
Þetta skeði í ágústmánuði. Þá
var bjart og hlýtt veður um
morguninn og Vesúvíus gnæfði
yfir borgina í kyrrð og tíguleik.
En allt í einu kvað við ógurleg
þruma, svo að loftið skalf og upp
úr fjallinu gaus rykmökkur, sem
huldi himin og sól.
Svo varð sprenging og toppur
fjallsins þeyttist af því. Yfir borg-
ina fell hríð af glóandi vikri með
fellibyl af fjállinu. Vikursteinarn-
ir moluðu húsveggi og stormurinn
svifti þökum af húsum. Vikurinn
hlóðst í skafla á götunum. Fólkið
flýði æpandi og óttaslegið. Marg-
ir þrifu hellur af húsaþökum og
heldu þeim yfir höfði sér til þess
að verjast grjóthríðinni. En það
voru aðallega hinir óbreyttu
borgarar. Þeir ríku tímdu ekki að
yfirgefa auð sinn. Þeir heldu að
þetta mundi aðeins verða él og
ætluðu að þrauka í húsum inni.
Það varð þeim að bana.
Vikurskaflarnir á götunum
hækkuðu óðum og nú bættist aska
við, baneitruð aska. Það skefldi
af görðum og húsum. Brátt náðu
skaflarnir upsum húsanna og svo
færðust húsaþökin í kaf. Pompei
var horfin.
En þetta lét Vesúvíus sér ekki
nægja. Hann hlóð enn ösku þar
ofan á eins og hann vildi afmá
rriinjar borgarinnar gjörsamlega.
Eftir þrjá daga sá ekki annað en
rjúkandi vikurdyngju og ösku, þar
sem áður höfðu verið fagrir aldin-
garðar og skrautleg hús. Og undir
þessari dyngju höfðu 16.000 manna
látið lífið, eða 8 af hverjum tíu
borgarbúa.
— o —
Sagan af örlögum Pompei er svo
sem ekki sögð hér í fyrsta skipti,
og mönnum mun þykja einkenni-
legt að eg skuli rifja hana upp.
En eg þykist hafa fulla ástæðu til
þess. Um 37 ára skeið hefi eg
stjórnað uppgrefti og rannsóknum
borgarrústanna, og þær rannsókn-
ir hafa frætt mig um svo margt
viðvíkjandi örlagastund borgar-
innar, að segja má að nýir kaflar
sé altaf að bætast við þá sögu.
Þetta er ósköp auðskilið. Pom-
pei fórst ekki í eldi eins og marg-
ar aðrar borgir, heldur kafnaði
hún. Vikurinn og askan, sem
kæfðu hana, hafa verndað þar
alla hluti svo vel, að beztu safn-
verðir hefði ekki getað gert bet-
ur. —
Þar má t. d. nefna þau 13 lík,
sem vér fundum nýlega. Þau hafa
átakanlega sögu að segja um ógn-
ir og hugrekki.
Vér gerum ráð fyrir að þetta
hafi verið þrjár fjölskyldur. Lík-
lega hafa tveir bændurnir verið
garðyrkjumenn, en sá þriðji kaup-
maður. Þeir hafa átt heima í suð-
urhluta Pompei — þeim hluta
hennar sem fjarst var eldfjallinu.
Kaupmaðurinn hefir reynt að brjótast á fætur