Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1961, Blaðsíða 10

51«
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
loft og vatn fyrst f stað, og þar
hafa föt og líkamir ekki getað
varðveizt. Aftur á móti eru eign-
ir þeirra enn við líði, svo sem
skartgripir úr gulli, húsgögn úr
málmi, höggmyndir, veggmálverk
og mósaik.
Allt öðru máli er að gegna um
þá, sem ætluðu að flýa borgina
og urðu úti í öskuhríðinni. Mjúk
og rök askan hefir lagst að þeim
eins og bezta steypa. Hafa þeir
því varðveizt svo vel, að sjá má
allt vaxfariag þeirra, andlitssvip
og jafnvel brotin í klæðum þeirra.
Það er eins og náttúran hafi laun-
að hugrekki þeirra með því að
varðveita lík þeirra um allar þess-
ar aldir.
Að sjálfsögðu hafa lík sumra
eyðst í öskunni á svo löngum
tíma. En utan um þau hefir mýnd-
azt hörð skel, sem er eins og
steypumót. Þetta uppgötvaðist
fyrst 1860. Það var fyrsti forn-
fræðingurinn, sem rannsakaði
Pompei, Giuseppe Fiorelli, sem
uppgötvaði þetta. Hann fyllti þá
þessi mót með steypu og fekk
við það afsteypu af mönnunum.
Þetta hefir verið gert síðan. Að-
ferðin er einföld. Þegar vér upp-
götvum slíkt mót, hreinsum vér
það með ýtrustu nákvæmni og
losum það upp úr öskunni. Þegar
vér höfum hreinsað það vel, renn-
um vér gipsi í mótið. Eftir þrjá
daga er það orðið hart og þá
brjótum vér mótið utan af því.
Árangurinn er furðulegur. —
Skyndilega höfum vér fengið af-
steypu af manni, sem dáinn er
fyrir mörgum öldum, og vér sjá-
um hvernig hann leit út á dauða-
stundinni. Sumar þessar myndir
sýna að maðurinn hefir barizt
fram 1 andlátið. Aðrar sýna rólega
uppgjöf, líkast því sem andlátið
hafi borið að í svefni.
Engar mannaleifar höfum vér
fundið jafnvél varðveittar og af
þessum 13, sem eg talaði um. Þess
vegna eru þær svo merkilegar,
og þess vegna höfum vér athugað
þær svo grandgæflega.
Þegar hópurinn hafði afráðið
að flýa, hefir önnur 'bóndafjöl-
skyldan verið á undan. Fremstur
hefir farið þjónn og hann hefir
haft á bakinu poka með matvæl-
um, er hann hefir gripið með
sér. Vér fundum hann rétt hjá
grænmetisgarði. Þar hafði verið
ræktað kál, eftir beðunum að
dæma. (Og vér vitum að í borg-
inni var ræktað mikið af káli).
Maðurinn var þarna hálfboginn,
þó líklega ekki undan þunga pok-
ans, heldur vegna þess að hann
hefir streizt á móti fellibylnum.
Næst komu tveir litlir drengir,
líklega 4 og 5 ára, og heldust í
hendur. Þeir hafa sennilega verið
hræddir 1 myrkrinu og hrópað
á hjálp. Hvorugur þeirra varmeð
verndargrip um hálsinn eins og
önnur börn í borginni.
Svo komu næst foreldrar barn-
anna og hafði maðurinn stutt konu
sína. Þau lágu bæði á grúfu, eins
og þau hefði lagzt niður til að
reyna að ná andanum. En dreng-
irnir höfðu horft upp í loftið, og
þótt þeir hafi grátið, var friðar-
svipur á andlitum þeirra, líkt og
þeir hefði sofnað.
Þá komu ung hjón með dóttur
sína. Af farinu í öskunni þóttumst
vér sjá, að maðurinn hefði vafið
silkiklút eða einhverju þess hátt-
ar um höfuð sér. Kona hans hafði
fallið á kné og hún hafði haldið
fötum sínum að munni sér til þess
að verja vitin fyrir öskunni. Lík-
ami dótturinnar var eyddur og
oss mistókst að ná afsteypu af
honum. En eftir því sem vér gát-
um bezt séð, hefir þetta verið
grannt og horað barn.
Seinast kom kaupmannsfjöl-
skyldan. Það voru tveir piltar á
tvítugsaldri, og með þeim móðir
þeirra og yngri systir. Piltarnir
voru í bendu, eins og þeir hefði
leiðst og dottið báðir samtímis
niður. Móðirin var með litlu dótt-
ur sína og hefir víst reynt að
vernda hana á þessari síðustu
stund. Seinast kom kaupmaður-
Frá uppgreftrinum. Aðalgatan í Fompei, Vesúvíus í baksýn