Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1962, Blaðsíða 12
STÓRBLÖÐIN úti í heimi gera sér
mat úr öllu milli himins og jarðar
og eru oft uppfinningasöm við
efnisöflun. Eitt Lundúnablaðanna
býður af og til einhverjum tveimur
nafntoguðum persónum, sem aldrei
hafa sézt áður, til málsverðar — og
segir Iesendum sínum svo um hvað
rætt hafi verið við matborðið. Hér
birtist einn slíkur þáttur í iauslegri
þýðingu. Þau, sem að þessu sinni
snæða saman, eru Janey Ironside,
prófessor í tízkuteikningu, og Peter
Ustinov, leikarinn heimsfrægi.
AÐ var lagt á borð fyrir
tvo til hádegisverðar í veit-
ingahúsi nokkru í Soho. Janey Ir-
onside og Peter Ustinov nálguðust
borðið nokkuð hikandi. Hún hefur
verið háskólaprófessor í tízkuteikn-
ingu við konunglega listaháskólann
síðan 1956 — og ein í sinni stétt.
Starf hennar: Að segja nemendunum
til í teikningu, sniði og tilbúningi fata.
Aldur: 43 ára.
Hann er leikritahöfundur, leikari,
samtalssnillingur. Aldur: 41 árs.
Og svo getur hann verið fljótur til
með gullhamra á réttri stund.
Hann horfði á Janey Ironside með
ánægju. Hún var snyrtileg og aðlaðandi,
1 brúnni og svartri vestisdragt, og í til-
svarandi brúnni silkiskyrtu. „Já, en
mér var sagt, að þér væruð prófessor",
sagði hann: „Þá ættuð þér að vera með
stór, svört hornspangargleraugu".
„Það er ég líka — þegar ég er að
vmr.a“, svaraði hún brosandi. „Og við
vinnum mikið — uppi á sjöundu hæð í
skóianum, beint á móti Albert Hall.“
„Þá ætla ég að aka fram hjá glugg-
anum hjá yður“, sagði Ustinov. „Gamli
Hispano-Suiza-bíllinn minn er alveg
nógu hár til þess. Hann er afskaplega
gamall og afskaplega langur — gjöf frá
Súsönnu, konunni minni. Þess vegna er
líka talpípan í honum áreiðanlega í
lagi‘-.
BINDINDIS-
SEMI
ú var komið með matseðilinn.
Ustinov andvarpaði, því hann minntist
þess, að hann hafði síðdegissýningu á
samvizkunni rétt á eftir, en það þýddi
sama sem hitt, að hann átti eftir sex
klukkustundir á leiksviðinu þann dag-
inn. Maður varð því að vera bindindis-
samur. Bæði kusu þau sér stóra skammta
af reyktum laxi, osti og kaffi. Þar með
upp talið.
Ustinov var forvitinn. Hvers vegna
hafði Janey kosið hann, sem manninn,
sem hana langaði að hitta?
„Ég hef þegar hitt flest fólk, sem mig
langar að hitta, að yður undanteknum“,
svaraði hún. „í mínu starfi er það einn
þátturinn í ánægjunni. í rauninni er
ég alls ekkert sérlega spennt fyrir að
hitta leikara. Ég ....“ hún þagnaði og
fát kom á hana.
„Segið þér hvað sem þér ætlið“, sagði
Ustinov uppörvandi.
„Jæja, hreinskilnislega sagt finn ég
ekk: þetta aðdráttarafl leikhúsanna, sem
sumt fólk finnur svo mjög. Segir mér:
Eruð þér hrifinn af leikurum og leik-
húsum?“
Ustinov svaraði hiklaust: „Ég hef
miklu meiri áhuga á því, sem er að ger-
ast kringum mig, en það gerir aftur að
verkum, að mig langar til að sýna það,
sem ég sé, á leiksviðinu".
„Það er eítthvað svipað í tízkustarf-
inu‘, sagði Janey Ironside. „Maður er
að horfa á annað fólk og aðra hluti.“
Svu barst talið að samtali. „Maður
verður fljótt leiður á því, að fólk ætl-
ast til, að maður tali eingöngu um það,
sem maður hefur fyrir stafni — og sé
andríkur“, sagði Ustinov.
FRÆGÐ
Enþá mundi hann eftir sinni eig-
in frægð sem samtalssnillings og bætti
vití: „Þeir verða fyrir vonbrigðum af
manni og harma það, að samtalslistin
skuli vera í svona mikilli afturför. Sama
var sagt eftir að dr. Johnson dó, og samt
var það svo, að þegar hann byrjaði á
einhverri setningunni sinni: „Herra
minn....“, þá hefur sennilega allur
söfnuðurinn þagnað. Var það samtals-
list, finnst yður?“ En svo sneri hann
talinu fimlega að tízkunni. „Hvernig
fanð þér að því að kenna hana?“
„Það er raunverulega ekki hægt að
kenna tízku“, svaraði hún. „Ekki nema
nemandinn hafi í sér tilfinninguna fyrir
henni. Það sem við erum að reyna, er
að sýna nemendunum tízkuna í öllum
hennar myndum, og reyna þannig að
þroska hæfileika hvers einstaks.“
„Ef út í það er farið, eru flestir þessir
ung.ingar bara að læra að læra. Þeir
hafa alls ekki lært að hugsa sjálfstætt
um það leyti sem þeir byrja“.
„Það er alveg sama sagan með leik-
listarnemendur.“
„Og oft getur þetta haft hættulegar
afleiðingar", sagði Janey Ironside. „Um
fram allt verður að gera þeim ljóst, að
þeir verða að læra margt upp á eigin
spýtur. En það geta margir ekki hugsað
sér.“
Ustinov kinkaði kolli ákaft. „Þetta
sama á við um allar listir grunar mig“,
sagði hann. „Yðar list byggist mest á
sjóninni, en okkar á hugsuninni. Æfing
i hvorutveggja er ekki nema lítill þátt-
ur, af því að smekkurinn er aðalatriðið,
og hann er persónubundinn. Það eru
engar blákaldar staðreyndir til að byggja
á, eins og þegar verið er að kenna bók-
halu, svo að dæmi sé tekið. Nemendurn-
ír eru aðeins að læra, hvernig þeir edga
að taka frumkvæðið“.
„Og það er einmitt það, sem svo mörg-
um mistekst“, sagði Janey Ironside.
„Það er nú einkennileg staðreynd",
sagði Ustinov, „að slæmur kennari er
stundum heppilegri fyrir suma nem-
enciur“.
„Já, alveg eins og góður kennari get-
ur verið skaðlegur“, bætti Janey við.
Gallinn er sá, að hann getur haft svo
þvir.gandi áhrif á nemandann, að hann
verður ekki annað en framhald af kenn-
arar.um, og hugsar þá ekki sjálfstætt“.
J. fir kaffibollunum sagði hún;
„Það er auðvelt að sjá tengiliðinn milli
fatatízkunnar og leikhússins. Það þarf
ekki annað en líta á hin geysilegu áhrif
druslufata- og eldhúsvaska-stefnunnar".
Einhver nefndi John Osborne, en
Ustinov kvað hann niður. „Altekinn af
púrítanisma — eins konar Oliver Crom-
weil við skráargatið.“ Og sneri svo aft-
ur að umtalsefni Janey.
„Fatatízkan hefur áhrif á öllum svið-
um Ég er mest hissa á, að enn skuli
sakieysið komast að jafnvíða og það
genr. Ef út í það er farið hefur líkam-
inn nú sama sköpulag og hann hefur
alltaf haft“.
Prófessorinn hélt sér við sitt svið og
sagði: „Tízkan hefur alltaf afmyndað,
eftu sínum eigin geðþótta og í sínum til-
gangi. Ég efast til dæmis um, að mynd
eftir Botticelli sé af konu, sem var þann
ig i sköpulagi".
„Já, og ef Botticelli væri uppi nú á
dögum, ynni hann hjá Vogue“, sagði
Ustinov.
„Ég býst við, að prófsteinninn á tfzk-
una sé þetta, að það sem sýnist vera
i'étt, sé rétt. Það einkennilega er, að
það virðast engin föst verðmæti vera
til. Og ennþá einkennilegra er, að ýmis
regiulega smekklaus atriði lifa og verða
almennt viðtekin. Lítum til dæmis á
suin húsgögnin frá Viktoríuöldinni“,
AÐLAÐANDI
Auðvitað barst talið frá tfzkunnl
að konunum. Ustinov minnti Janey á,
að einu sinni hefði hún sagt: „Fertug
kona er kjáni, ef hún heldur að hún sé
meira aðlaðandi en stúlka um tvítugt,
En hún er oft betur klædd“.
Og hann bætti við: „Aðalatriðið er
áreiðanlega, að hún ætti yfirleitt ekki
að hugsa um aldur sinn. Jafnvel þó svo
væn, getur kona verið girnilegri fer-
tug‘.
„Já, en hvers vegna?"
,.J a .... hún veit meira“.
„Það er allt annað".
„Hafa föt mikið að segja hjá karl-
manni?“ spurði Ustinov kænlega.
„Já, afskaplega", kom svarið sam-
stundis. „Ef hann klæðir sig ekki vel,
vil ég alls^ ekki þekkja hann“.
Ustinov andvarpaði og horfði á poka-
legu, gráu sumarfötin sín.
„En þér skiljið þetta", sagði Janey
Ironside. „Ef út í það er farið, þá lítið
þér út eins og þér sjálfur, og það er
aðalatriðið“.
Hann sagði: „Það er sumt, sem ég
get ekki þolað. Fangamörk á karlmanna-
skyrtum, einkum þó með ofinni kórónu
fyrir ofan.“
Þau stóðu upp til að fara. Ustinov
hafði síðasta kurteisisorðið:
„Þegar ég verð spurður, hvern ég viljl
helzt hitta“, sagði hann, „ætla ég að
bjóða yður“.
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
29. tölublað 1961