Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1963, Blaðsíða 4

Þorkelsson, sem var þriggja Sra er hann
dó, en mundi hann þó glöggt. — Kona
Jóns á Söndum var Evalía Erlendsdótt-
ir, mjög nafnkunn kona á sinni tíð,
fjörug, gáfuð og hagmælt vel, en talin
nokkuð fjöllynd. Eitt sinn var að því
fundið við hana, að hafa gefið sig full
mikið við skipbrotsmönnum, er hún var
að hlynna að. Því svaraði hún með þess-
ari alkunnu stöku:
Af því ber ég enga sút
er mér bættur skaðinn
Silfurskeið og silkiklút
sit ég með í staðinn.
Evalía lézt á Söndum árið 1858 sextug
að aldri.
Dóttir sr. Brynjólfs og Kristínar var
Karítas, kona Erasmusar Halldórssonar
bónda á Botnum (1786—1873). Yfir
þeim hjónum er mikil grafskrift, skorin
á breiða fjöl, sem hangir yfir dyrum
Langholtskirkj u.
Sr. Sveinn Benediktsson (1823—27)
S trax eftir að sr. Brynjólfur
Árnasoh fluttist frá Sandfelli, vígðist
þangað rúmlega þrítugur prestssonur
frá Hraungerði í Flóa. Þegar hann
hafði hlotið vígslu hélt hann austur til
kalls síns. Fimmtudaginn 11. september
kemur hann að Prestbakka á Síðu og
fær þar gistingu hjá sr. Páli Pálssyni
prófasti og madömu Matthildi, fyrri
konu hans. Fleiri gesti hefur borið að
garði á Prestsbakka þennan síðsumar-
dag. Það eru þeir Þórarinn Öfjörð, ný-
PRESTSETUR í EYÐI SÍÐARI HLUTI
Kirltjugarðurinn og bærinn í Sandfelli.
settur sýslumaður Skaftfellinga og sr.
Páll Ólafsson, áður prestur í Ásum, sem
vorið áður hafði fengið veitingu fyrir
Holtaþingum og flutzt að Guttorms-
haga. Það lætur því að líkum að góður
fagnaður hefur verið á Prestsbakka
þegar svo góðir gestir voru þar komnir.
„Var þar drykkja góð og ölteiti um
kvöldið“, segir dr. Jón Þorkelsson eftir
móður sinni. En það varpar nokkrum
skugga á gleðina, að Öræfaklerkurinn
fæst ekki til að taka þátt í fagnaðinum.
Hann situr hnípinn og hljóður og smakk-
ar ekki á veigunum. Er hann þó alla
jafna ekki bindindismaður.
Hvað veldur?
Hann er með þeim ósköpum fæddur,
að hann fær viðbjóð á víni og getur
ekki smakkað það, ef hann er staddur
þar sem einhver er feigur inni. Og svo
er einmitt að þessu sinni. Það leið ekki
á löngu áður en það kom í ljós. Sunnu-
daginn næsta eftir fórust þeir báðir,
sýslumaður og séra Páll, í jökulkvísl
á Mýrdalssandi. Það var 14. sept. 1823.
Oræfaklerkurinn, sem fann svona
hastariega á sér feigð þeirra félaga í
drykkjunni á Prestsbakka þetta septem-
berkvöld, var sr. Sveinn Benediktsson
frá Hraungerði eins og fyrr er sagt.
Hann hélt Sandfell í fjögur ár, fluttist
þaðan út í Álftaver, þar sem hann var
til æviloka (5. sept. ’49).
Áður en sr. Sveinn fór alfarinn frá
Sandfelli, skrapp hann út að Þykkva-
bæjarklaustri til að prédika yfir Álft-
veringum. Þá orti Þorsteinn tól í orða-
stað hans þessa gamanvísu:
■
mtm
WM9M
■ ■
SANDFELLI ORÆFUM
Sr. Brynjólfur Árnason
hélt Sandfell 1804—1823
H,
Eftir séra Gisla Brynjólfsson
lann var Austur-Skaftfellingur að
«tt og uppruna, systursonur Jóns kon-
ferenzráðs Eiríkssonar. Hann varð stúd-
ent árið fyrir aldamótin og fékk lofleg-
an vitnisburð fyrir gáfur, iðni og sið-
prýði.
í embætti reyndist hann enginn skör-
ungur, en einstakt góðmenni og mjög
vel liðinn. Hann fékk Meðallandsþing
árið 1823 og hélt til æviloka, eða í tæp
30 ár.
Þegar hann fór frá Sandfelli eftir
næstum tveggja áratuga prestsskap í
Öræfum orti Þorsteinn tól til hans
ljóðakveðju. Er hún prentuð í Klaustur-
póstinum:
Þér sé lof Urð og það í ljóðum,
Þér, sem mannkostum flestum góðum
prest Brynjólf Árna prýddir kund.
Návista hans ár níu og tíu
notið höfum með yndi fríu.
Æ, liðin er sú lukkustund.
En þér Verðandi, ættu gjalda
Öræfabúar lofið kalda
að þú burt tekur þetta ljós,
sem lýsti oss með lærdóm sínum
og lifnaði engum síður fínum
en verðskuldandi virða hrós.
Fylgi honum gæfa, farsæld, blómi,
frægðin, mannheill, virðing, sómi.
Hann þó á burt nú hverfi oss.
Þér Meðalland í þíns Guðs hylli,
þér verður ekki góðs á milli.
Og far nú vel með fengið hnoss.
Skuld, haltu kyrrum skærum þinum
skil hann ei snöggt frá bræðrum mínum
njóti þeir hann og noti bezt.
Alfaðir, þú sem öllum betur,
Öræfabúum hjálpað getur.
Æ, gef þeim aftur góðan prest.
3 jálfsagt er þetta kvæði öllum
Skaftfellingum gleymt og fáum kunn-
ugt. Samt verður sr. Brynjólfs líklega
lengi minnzt í Skaftárþingi. Svo vill til,
að frá honum er komið eitt frægasta
sauðfé þessa héraðs, — villiféð á Núp-
stað. Þegar sr. Brynjólfur flutti út í
Meðalland vorið 1823, rak hann með sér
fé sitt. En sauðskepnan er þrásækin til
síns fæðingarstaðar og þar sem hún hef-
ur alizt upp. Því var það, að þrátt fyrir
iilfær vötn og eyðisanda, lagði sumt af
því aftur upp til átthaganna um sumar-
ið. Ilvernig því reiddi af í torleiðinu
milli Meðallands og Öræfa fara engar
sögur nema tveim ám, sem fundust á
Eystrafjalli í Núpstaðaskógum um haust-
ið. Önnur var svört, hin mórauð. Þessar
ær keyptu tveir bræður í Fljótshverfi,
þeir Jón á Núpstað og Jón á Dal,
Hannessynir. Þeir létu ærnar vera í
Fjallinu um veturinn og komu til þeirra
hrút. Þarna gengu svo Móra og Svört
meðan þær lifðu og það fé, sem ut af
þeim kom. Um það bil hálfri öld síðar
voru þarna orðnar einar hundrað kind-
ur.
Sr. Brynjólfur var kvæntur Kristínu
Jónsdóttur sýslumanns í Hoffelli Helga-
sonar. Meðal barna þeirra var Jón, lengi
bóndi á Söndum í Meðallandi, hið
mesta spakmenni og ljúfmenni og barn-
góður með afbrigðum" segir dr. Jón
Óumventa Öræfinga
eitthvað bið ég mætti þvínga
af himni, jörð eða heljarkrá,
svo þeir iðran sanna geri,
svo sem þeir í Álftaveri
í vetur þegar ég var þeim hjá.
Séra Sveinn var góðmenni og vel
kynntur en heilsuveill og mun ekki hafa
notið sín sein skyldi.
Séra Sveinn var ekki búmaður. Þar
Framhald á bls- 13.
„Aldrei hafa svona margir prestar verið staddir í Oræfum“, varð einum kirkju-
gestanna að orði, er Hofskirkja var vígð 11. júlí 1954. Þeir eru taldir frá vinstri:
sr. Rögnvaldur Finnbogason, þá aðstoðarprestur í Bjamanesi, sr. Sváfnir Svein-
bjarnarson, prófastur á Kálfafellsstað, herra biskupinn Ásmundur Guðmundsson,
sr. Jón N. Jóhannessen præp. hon. (Hann var prestur í Sandfelli árin 1905—’12),
sr. Gísli Brynjólfsson, prófastur, Kirkjubæjarklaustri, og sr. Björn Jónsson í
Keflavík. Sr. Eiríkur Helgason í Bjamanesi gat ekki verið viðstaddur vigsluna.
Hann var þá orðinn veikur. Uann andaðist 1. ágúst 1954.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
10. tölublað 1963