Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1963, Blaðsíða 12

BREZKiR
Fram’hald af bls. 9
NORÐAUSTURSTRÖNDIN
A norðausturströndinni var árið
1962 ekki út af eins slæmt og árið
á undan, hvað veiðarfæratjón snerti, en
þetta er mest því að þakka, að menn
hafa kynnzt nokkuð aðferðum útlend-
inga. Samt er ástandið enn mjög alvar-
legt, eins og eftirfarandi svar frá strand-
veiðimönnum eða félagi þeirra, ber með
sér:
1) Yfir vorið 12—20 belgiskir togarar
— í ágúst 40 hollenzkir togarar, þétt
upp að þriggja mílna mörkunum
með flota um 100 hollenzkra og
pólskra reknetabáta á eftir sér.
September og október: minnst 50
pólskir togarar. Nóvember og des-
ember: 12 belgiskir togarar.
2) Þeir þorðu ekki inn fyrir línuna,
af því að okkar bátar eru alltaf úti.
3) Útlendum skipum á svæðinu fjölgar
með ári hverju.
4) Við höfum ekki misst mjög mikið
af veiðarfærum í ár, af því að okkar
menn forðast erlendu skipin sem
allra mest, þar sem þau taka ekkert
tillit til veiðarfæra annarra og tjón
okkar var svo gífurlegt árið 1961.
Það má ekki horfa á verðmæti veið-
arfæranna eitt saman, heldur líka
töfina við að fá ný.
5) Síldveiðin frá Scarborough hefur
verið algjörlega misheppnuð 1961
og 1962. Það sem í land kom veiddist
undan Dowsing. Áður en útlend-
ingar komu á miðin voru 20—30
brezkir togarar vanir að veiða
þarna í september og október fisk
sem lifði á sildarhrognum, en síðan
útlendingarnir komu með sín smá-
riðnu net, hefur jafnvel hrognun-
um verið sópað upp. Útkoman: Eng-
inn fiskur með hrogn í maga. Þar
við bætist, að belgiskir togarar hafa
landað miklu af humar í Grimsby,
eftir að hafa verið á veiðum fyrir
ströndum okkar.
6) Aðeins mjög fá smáriðin net hafa
náðst. En 95% þeirra skipa, sem
hafa leitað hafnar hjá okkur, síð-
ustu árin, hafa haft smáriðin net
á þilfari.
7) Hollendingar og Pólverjar sækjast
mest eftir síld, en Hollendingar hafa
samt veitt mikið af þorski og ýsu.
Belgar sækjast mest eftir hvítfiski
og flatfiski.
8) Bátar okkar hafa hrakizt burt af
miðunum, beinlínis vegna skipa-
mergðarinnar þar og ótta við veið-
arfæratap. Krabbaveiðar verða helzt
að fara fram innan þriggja mílna
markanna, til þess að útlendingar
dragi ekki frá okkur veiðarfærin.
Á ðrar upplýsingar frá fleiri stöð-
um norður frá staðfesta þessi svör. Frá
Whitby koma t. d. tvö dæmi um veiðar-
færatjón: Reknetjabáturinn Provider
hefur misst síldarnet að verðmæti 250
sterlingspund og Ocean Venture yfir 100
punda virði af línu. Margir bátar hafa
misst krabbaveiðarfæri.
Á Northumberlandsströndinni er á-
Standið svipað. Allt að 250 bátar frá
Rússlandi, Póllandi, Austur- og Vestur-
Þýzkalandi, Hollandi, Danmörk og
Frakklandi hafa sézt þar. Talsmaður
strandveiðimannanna sagði: „Hvítfiskur
og síld hefur enga möguleika til að ná
inr. á grunnmiðin, þar sem þetta veiddist
áður en erlendu togararnir komu til
sögunnar. Auk þess er fiskurinn, sem
nótaveiðimenn okkar færa á land, verri
en áður. Sum skipin sópa upp öllu, sem
fyrir kemur og nota netpoka svo smá-
riðna, að það gæti orðið erfitt að koma
shiílingspeningi gegn um möskvana."
Sunnar, eða kring um Wash, virðist
þetta ekki vera eins mikið vandamál,
enda þótt skelfiskveiðimenn frá Boston
hafi sama sem alveg orðið að hætta við
vetrarfiskimið sín í djúpu vatni, víða
með ströndinni sökum þess, að krabbar
með lina skel, sem hefur verið fleygt
út, hafa brotnað og drepizt fyrir vörp-
um og nótum. Hvað þetta atriði snertir,
virðist það vera almennt álit, að svæð-
unum ætti að loka í bili, meðan krabb-
arnir eru linir.
SKOTLAND
að er nokkuð síðan Skotum varð
Ijóst, að einstöku harmakvein einstakra
manna við ríkisstjórnina um útfærslu
landhelginnar, voru algjörlega þýðing-
arlaus. Því var það, að á síðastliðnu ári
gerðu sex öflug strandveiðimannafélög
samband sín í milli, til að færa fyrir
því gild rök, að erlend veiðiskip skyldu
algjörlega útilokuð frá hinum ágætu
veiðisvæðum í fjörðum Skotlands og sett
skyldi sex mílna landhelgi, miðuð við
yztu nes.
Eins og er standa yfir viðræður milli
þessara félaga og ríkisstjórnarinnar, en
af hinum ýmsu svörum frá þessum fé-
lögum má ráða, að þau séu reiðubúin
að ganga í lið með starfsbræðrum sín-
um í Englandi og berjast með þeim fvr-
ir útfærslu landhelginnar.
30.000 TONN?
Skoðanir Skota á starfsemi erlendra
skipa kemur glöggt fram í eftirfarandi
svörum:
Frá Arbroath: „Milli 100 og 150 er-
lendra skipa, mest frá Póllandi, Rúss-
landi og Hollandi, eru að veiðum á mið-
um, þar sem félagsmenn hafa veitt, og
um 20 smáriðin net hafa náðst. Varlega
áætlað mun veiðin á þessu svæði hafa
numið 30.000 tonnum. Veiðar með smá-
riðnum netum, sem taka óþroskaðan
fisk, eru komnar á það stig, að ef ekki
er að gert og það tafarlaust, munu
strandveiðar algjörlega leggjast niður.
Frá Eyemouth: Upp undir 400 pólsk
og austurþýzk skip hafa verið að veið-
um hér árið 1962, og aðalveiðin hefur
verið síld og hálfvaxinn þyrsklingur.
„Miðin voru alveg dauð, eftir að er-
ler.du togararnir höfðu verið þar að
veiðum“.
Frá Mallaig: Síðustu mánuðina hafa
þessi erlend skip sézt hér: 10 norsk há-
karlaskip og ótaldir erlendir togarar
(North Minch), fimm erlendir togarar
við Loch Shell, þrír við Castlebay, tvö
frönsk fiskiskip við Barra Head, og 15
franskir humarbátar sem veiða stöðugt
við Barra — oft innan við þriggja mílna
mörkin.
Frá Clyde: Upp undir 40 franskir
togarar fiska í Clyde. Þrjár kærur hafa
verið fyrir landhelgisbrot, þar af tvær
alveg nýlega. I öllum þessum tilfellum
reyndust veiðarfærin vera of smáriðin.
Stundum var ekki hægt að koma mjó-
um fingri gegn um möskvana. Þessi
skip veiða alls konar hvítfisk, sem þeir
geta náð í, en líka rækjur.
Frá Shetlandseyjum: Aðalplága okk-
ar er sú venja Rússanna að láta móð-
urskip síldarflotans bíða rétt utan við
landhelgislínu og taka þar síldina frá
togurunum- í tunnum. Bönd vilja slitna
og heilu tunnurnar af síld lenda í botn-
inum, þar sem við fiskum með nótum
okkar. Auk þess kasta Rússar alls konar
ó'nroða fyrir borð, sem lendir í nótun-
um hjá okkur og gerir mikla erfiðleika
og tjón. Þetta er nú orðið svo slæmt,
að nótaveiðibátar okkar hafa neyðzt til
að yfirgefa alveg sín fyrri fiskimið og
fara eitthvað annað“.
A f þessum upplýsingum og öðr-
um má fá nokkra hugmynd um hina
óhemjulegu sjósókn erlendra aðila
kring um strendur okkar.
Það mun ekki óvarlega áæltað, að á
vissum tímum árs séu yfir þúsund er-
lend skip að veiðum, rétt við — og
stundum fyrir innan — þriggja mílna
mörkin!
Hvað þetta þýðir, í glötuðum tíma,
afla og veiðarfærum, fyrir strandveiði-
menn okkar, gæti orðið enn erfiðara
að reikna út.
Hvað verður næsta skrefið? Eitt er
víst: Eins og við sögðum að framan,
verður hver tilraun til að koma stjórn-
inni til að hefjast handa, að vera sam-
eiginleg tilraun, þar sem allir strand-
veiðimenn koma fram sem einn mað-
ur. Þegar er orðin nokkur hreyfing í
þessa átt og WORLD FISHING mun
sýna því máli fullan stuðning. Frekari
upplýsingar munu koma fram í nánustu
framtíð, en þangað til er okkur ánægja
að fá álit sem flestra á þessu máli, sem
gæti orðið til þess að rétta hlut strand-
veiðimanna.
j BÓKMENNTIR
Framhald af bls. 5
fari og er ímynd hinna borgaralegu
dvggða hjá okkur flestum („Komdu
strax niður aftur, Herbert", hrópar hún
til fljúgandi eiginmannsins, og vekur
það mikla kátínu meðal áhorfenda).
Evelyn Balser lék dóttur Bérengers, sem
er fulltrúi heilbrigðrar skynsemi og
ástar, hinnar óspilltu æsku.
Oengi leiksins í Dusseldorf var
ekki sízt að þakka hinum snilldarlega
gerðu leiktjöldum Teo Ottos, sem búin
voru til úr hálfgagnsæjum lýsandi lampa
hjálmum úr nýju plastefni og eiga sér-
lega vel við hin óraunverulegu draum-
atriði.
Meðal þeirra sem sáu sýninguna í
Dússeldorf var franski leikarinn og leik-
stjórinn Jean-Louis Barrault, sem setti
ieikinn á svið í París mánuði seinna.
Eftir sýninguna sagði hann við Stroux:
„Einmitt svona á að setja verk Ionescos
á svið Þér hafið fyllt mig með nýjum
hugmyndum, og með yðar leyfi ætla ég
að hagnýta þær í París“. Sennilega gat
Stroux ekki kosið sér betri dóm um
sýninguna í Dússeldorf Schauspielhaus.
TÍZKAN
Framhald af bls. 7
hafa 50 þúsund ævifélaga með skírteini.
Markmið þess er að „klæða hvert ein-
asta dýr sem er hærra en 10 sentimetrar
eða lengri en 15 sentimetrar". í vikunni
sem leið gerðu þeir umsátur um Hvíta
húsið og reyndu að fá frú Kennedy til
að færa smáhest Carolinu dóttur sinnar
í buxur. Svo virðist sem hr. Prout, for-
seti SINA, álíti „að nekt dýra geti kom-
ið börnum og unglingum á glapstigu
með því að láta tvenns konar siðferðis-
reglur viðgangast og valda heilabrotum,
sem þau geti ekki ráðið við.“ Spádóm-
ur hans er: „Sá dagur mun koma, þegar
hundar verða klæddir í hnébuxur og
hestar kunna vel við sig í stuttbuxum."
Hvað um innislopp frá Balenciaga?
Vakna spurningar hjá nokkrum?
REKNET
Framhald af bls. 6
þá tapasf, þegar netin voru dregin.
í stórum dráttum má taka sam-
an árangurinn af þessum tilraunum
á þessa leið:
Veiðni gervinetjanna er sambæri-
leg við og jainvel meiri en bómull-
arnetja með sömu möskvastærð. Þau
halda fiskinum betur; sennilega
vegina meira þanþols garnsins og
krefjast því meiri hristmgs og
skemma þá fiskinn meira. Því fínna
sem garnið er, því meira skemmist
hann, og fiskimenn vildu yfirleitt
heldur hallast að 9-falda garninu úr
„spun nylon.“
Ef gervmet, sem lítið hlaupa, eru
notuð, verður að áætla vandlega
möskvastærðina fyrir hin ýmsu
veiðisvæði og veiðitíma. Þetta leið-
ir af sér þörfina á miklum birgð-
um netja, með breytilegri möskva-
stærð, eða þá netjum með misstórum
möskvum.
DREGIÐ ÚR SKEMMDUM
Þanþol gervinetja, samanborið við
önnur, dregur allverulega úr skemmd
um og sparar því tímann, sem fer
í viðgerðir. Bómullarnet eru stund-
um fimm sinnum tímafrekari á við-
gerðir. Einnig sparast tími við notk-
un varnarefna (börkun), sem bóm-
ullarnetin þarfnast, og ennfremur má
að líkindum spá gervinetjunum meiri
endingu.
Dragmöskvarnir eru nú orðið úr
sögunni fyrir ýmsar aðferðir til varn
ar þeim, hjá netjagerðunum, svo sem
tvöfalda hnúta, tjörgun og festingu
með hitun eða með kemiskum efn-
um. Þessir gallar á netjum mega nú
orðið heita þolanlegir, að minnsta
kosti, hvað veiðar við Skotland snert
ir.
Enda þótt ekki sé um að ræða
skemmdir á garni og teinum í gervi-
netjum, stafandi af rotnun af völd-
um gerla, þá er samt hitunin, sem
af þessu stafar, óæskileg, og ætti að
prófa hana með salti á venjulegan
hátt.
Skýrslan tekur til aðeins tveggja
tegunda gervinetja, en þar með er
ekki sagt, að önnur efni eða efna-
blöndur geti ekki verið nothæfar.
Aðrar tegundir eru nú í rann-
sókn hjá síldveiðimönnum, og ýms-
ar þeirra virðast gefa allt eins góð-
an árangur.
Enda þótt greinilegt sé, að minnk-
andi viðhaldskostnaður og meiri end
ing mæh með notkun gervinetja, eru
fiskimenn engu að siður tregir á að
taka þau upp, kostnaðarins vegna.
Framtíð þessara veiðarfæra virðist
því velta mjög á getu framleiðend-
anna, til að lækka framleiðslukostn-
aðinn.
(World Fishing).
Þeir sögðu...
Lífið nú á dögum er of stutt til þess,
að unnt sé að taka það alvarlega.
— G. Bernard Shaw.
Ef menn gefa sér tóm til að hugsa um
líkamlegt og andlegt ástand sitt, kom-
ast þeir oftast að raun um það, að þeir
eru sjúkir.
— Goethe
Sumir hafa ferðazt óravegu — til þesS
eins að svipi-a sig lífi i töfrandi um-
hverfi.
— Anonymus
Eg vil ráða Bretlandi til þess að taka
sig fram um að hyssa upp um sig bux-
urnar — og hætta að treysta á amerisku
axlaböndin.
W. Barklay (1952)
------*------
„Hvað ertu með uppi í þér, Bjössi?
„Bara tuggugúmmí, mamma.“
„Fleygðu því strax í ruslakörfuna.“
„Ég get það ekki. Hún Stína á það “
12 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
13. tölublað 1963