Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1963, Blaðsíða 2

Michelangelo Antonioni er
einmana maður. Jafnvel á
myndum virðist hann alltaf vera
einn, með landslag að bakgrunni,
og minnir þá dálítið á ljósmyndir
af de Gaulle í útlegðinnL Hann
veitir sjaldan viðtal og er talinn
vera hinn nýi og þögli Savonarola
ítalíu.
Hann kom til viðtals okkar með hár-
nákvæmri stundvísi, akandi í bíl, sem
var líkastur silfruðum hákarli, með
Monicu Vitti við hlið sér, glæsilega í
svörtum leðurfötum, og hárið úfið eftir
goluna í ökuferðinni, og minnti fast á
nærmyndirnar af leitinni í klettunum
í „L’Avverntura", en þó vottaði ekki
fyrir sömu örvæntingarfullu hryggðinni
í svip hennar.
Hún var, að því er virtist, í miðri ein-
hverri gamansögu, sem hafði hafizt um
morguninn og átU eftir að endast allan
daginn.
f ið pöntuðum kvöldverð með
Parísar-hátíðleik, sem kom okkur fljótt
að efni þessa fundar okkar. Ég vildi fá
Antonioni til að tala um höfuðefni
mynda sinna, þ.e. vonbrigði í ástum,
skort á ást, ástarþrá og hæfileikaskorti
til ásta. Því að ef „La Dolce Vita“ Fellin-
is er mynd í stórum mælikvarða af sið-
ferðilegri hnignun mannsins, þá er „L
’Avventura" og „La Notte“ nákvæm
mynd af þessu merka sérsviði hnignun-
ar okkar.
Enda þótt Antonioni sé maður, sem
kann að meta góðan mat og gott vín,
þá neytti hann matarins líkast Napó-
leon; fljótt og með óþolinmæði. Ég vissi
að mér var óhætt að koma beint að efn-
inu, að þrátt fyrir orð fyrir hið gagn-
stæða, var hann fús til að láta í Ijós skoð-
anir sínar og lagði mikla áherzlu á að
verða skilinn.
Har/> tók að tala, og var stuttorður,
líkastur lækni, sem er að róa sjúkling.
— Vísindamaður, útskýrði hann, lifir í
allt öðrum heimi en maðurinn fyrir tíma
vísindanna, en til allrar ógæfu höfum
við tekið með okkur allan þennan far-
angur fánýtis frá liðna tímanum, hvað
tilfinningalífið snertir. Við höfum siða-
reglur, sem hæfa alls ekki þjóðfélagi
okkar, við höfum tilgangslausa draum-
óra, sem heyra fortíðinni til, og við er-
um hræddir, af því að við getum ekki
skapað líf úr gömlum þrám.
I stað þess að draga lærdóma af
chemjuskapnum í frú Bovary og sjálfs-
morði Önnu Kareninu, höfum við gert
dýrlinga úr þessum fórnardýrum og
komið okkur upp einhverri myndadýrk-
un tilfinninganna, sem við svo ekki get-
um haldið uppi. Útkoman verður svo ein-
manaleiki og móðursýki, girndir, sem
við teljum vera stórfenglegar ástriður
og leiðindi, sem við köllum þjáningu.
Ef við erum ekki svo hugrakkir að
varpa fyrir borð „máli ástarinnar", finn-
j PÁLL PÁFI VI j
Framhald af bls. 1
ölaðamenn, sem komu inn í erki-
biskupshöllina í Milano, eftir að Mont-
ini kardínáli varð Páll páfi VI, tóku
eftir því, að auk þessarar venjulegu
'bóka um kirkjufeðrafræði, kirkjulög og
trúfræðilegar ritgerðir, voru einnig
margar bækur um vandamál iðnaðar-
þjóðfélags. Nýi páfinn lætur sér greini-
lega títt um áhrif vélrænnar, ópersónu-
legrar aldar á nútímamanninn.
Ef til vill hefur enginn maður í heiml
verið jafn gagnkunnugur páfadómnum
og Montini kardínáli. í tuttugu ár hafði
hann verið hægri hönd Píusar páfa XII,
og tilburðir hans minna meira að segja
talsvert á þann höfðingja. Síðar varð
bann náinn samstarfsmaður og aðdá-
andi Jóhannesar.
Páll er kurteis og nærgætinn, en jafn
framt feiminn og óframfærinn, og gefur
helzt til kynna, að hann hafi ekkert ver-
ið hrifinn af að láta ýta sér fram í sviðs-
Ijósið. Hann er ekki viðbragðsfljótur og
viðhefur ekki neitt létt skraf eða glettni.
Fjöldinn allur af sögum, sumum sönn-
um, öðrum löguðum til, ber vott um
íjörið í Jóhannesi páfa. En starfslið hins
núverandi heilaga föður getur klórað
sér í hárinu og hugsað sig um og samt
ekki getað fundið neina góða sögu urn
Pál VI.
A fyrstu valdadögum sínum virt-
ist Páll helzt æt!a að taka Jóhannes sér
1ii fyrirmyndar. Hann fór í nokkrar
sjúkravitjanir til veikra kardínála, lét
senda sætindi til barnaheimila, útdeildi
veizlumat til fanganna í fangelsum
Ítalíu og kom óvænt og óboðinn í heim-
sókn í nokkrar fátækar sóknarkirkjur
í Rómaborg. Þegar Rómverjar söfnuð-
ust saman við svona tækiíæri, þá var
það meir af forvitni að sjá hinn nýja
höfðingja sinn, heldur en sér til ánægju.
Fyrstu vikur valdatíma hans, fannst
mönnum það illa farið, að jafn fær mað-
ur og Páll skyldi taka við af jafn geysi-
lega vinsælum manni og Jóhannes hafði
verið. Einhver úr starfsliði páfa, sem
hafði þjónað fjórum síðustu páfunum,
lét svo um mælt: „Ég veit það að vísu
ekki af eigin hyggjuviti, en ég gizka á,
að hinn heilagi faðir hafi fljótt gert sér
það ljóst, að það var ekki til neins að
vera að stæla Jóhannes sáluga XXIII.
Hans heilagleiki hefur sína sérstöku
eiginleika. Hann ætti um fram ailt að
vera hann sjálfur".
Og þessi tilgáta reyndist rétt. Eftir að
hafa komið fram nokkrum sinnum,
fyrstu dagana, settist páfinn að föstum
störfum sínum, innan veggja Leó-anna.
Hann hefur lítið komið fram opinber-
lega, að undanteknum þessum óumflýj-
anlegu áheyrnum á laugardagsmorgn-
um, þegar hinn heilagi faðir er borinn
hátt á lofti, gegn um þétta mannþröng-
ina, á sedia gestatoria, af tólf sterkum
ungum mönnum. Að meðaltali tíu þús-
und manns, þar í fjöldi ferðamanna,
Framhald á bls. 4-
Utgefandl: H.f. Arvakur, Reykjavik.
Framkv..síj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sígurður Bjarnason frá Vieur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristlnsson.
Ritstjórn: AðalstræU 6. Simi 22480.
ANTONIONI
um við aldrei ástina. Ef við getum ekki
horft rólega á gerðir okkar og reynt að
skilja þær, sleppum við aldrei úr þess-
ari eyðileggingar-gildru, sem við höfum
búið sjálfum okkur.
Þegar Antonioni talar ekki eins og
heimspekingur, talar hann eins og mál-
ari. Hann vinnur mikið og er alþekktur
að ítrustu vandvirkni — hann umskrif-
aði handritið að „La Notte“ fimm sinn-
um.
Nokkur hluti hinnar geysilegu vinnu,
sem hann leggur í það að laga til, fer í
það að losna við ytri tilburði í sam-
bandi við efni myndarinnar, og losna
við talið — sé það annars mögulegt. Á
þennan hátt má beinlínis skynja per-
sónurnar, þegar ekki er ruglað fyrir
þeim með viðbrögðum þeirra við at-
burðunum.
Það er þetta, sem gefur þeim atrið-
um þar sem eitthvað gerist raunverulega
svo mikinn kraft og sálrænan þunga. í
„L’Avventura“ þegar eldri maðurinn
veltir blekflöskunni yfir teikningu unga
arkítektsins, þá sést á einni svipstundu
það sem höfundur kvikmyndahandrits
hefði þurft heilt atriði til að lýsa.
I öllum myndum sínum fæst Ant-
onioni við rannsóknina á þessari sýki,
sem stíar fólki sundur og hindrar sam-
skipti. í „La Notte“ er þessi sundur-
þykkja færð út í ýtrustu öfgar, bæði
þjóðfélagslega og milli einstaklinga.
Þar er tekið fyrir efni, sem Antoni-
oni losnar aldrei við og getur aldrei lok-
ið: við þráum öll ást, en okkur verður
aldrei fullnægt.
Antonioni hefur ekki lokið við þetta
efni, vegna þess að við höfum ekki lokið
við að lifa niður þetta eyðandi stríð í
okkar eigin lífi. Biðstofur sálfræðing-
anna og skrifstofur hjónaskilnaðar-lög-
fræðinganna eru þéttsetnar íólki, sem
þráði „ævintýrið“ en komst að því, að
það var ekki annað en dapurleg saga.
Það er engin furða þótt fólk hefði óbeit
á slíkri frásögn á kvikmyndatjaldinu,
í stað hirma venjulegu ástar-lygasagna.
Hann steig aftur upp í silfraða sport-
bílinn og með skröltandi vélina hvarf
hann út á auða, rómverska veginn,
snöggt eins og hann hafði komið, líkast
atriði úr einni sinna eigin mynda.
(Ian Dallas — OBSERVER).
2 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
30. tölublað 1063