Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1964, Blaðsíða 13

Þá sneri hann sér að heimspekingn-
um, sem enn beið eftir svari við athuga
semdum sínum.
„Þú neyðist til að játa“, sagði hinn Ei-
lífi, „að við þetta tækifæri hef ég með
ágætum sameinað ALmætti mitt og Al-
gæzku.“
Getur barnið Jbitt . . .
Framhald af bls. 4
ir: „Nú hef ég ekki snert sigarettur
í tvo daga“, þá látið hrifningu í ljós og
samgleðjizt honum. Látið hann finna,
að þið, foreldrar hans, séuð hreykin af
honum og viljið gera það sem þið get-
ið til að styðja hann í áformi hans.
Unglingurinn þarf að verða þess var,
að foreldramir hafi verulegan áhuga
og vilja til að hjálpa honum til að ná
settu marki. Foreldrar mega ekki taka
þá afstöðu, að smá-afbrigði þurfi að
vera „viljaleysi". Það má ekki koma
þv: inn hjá unglingnum, að ha’.m sé
viijalaus dula, þó að hann byrji aftur,
eftir að hafa sagzt ætla að hætta seg-
ir frú Opatashu.
7
Sumir unglingar — og þetta er
dálítið vandamál — kunna að gangast
upp við verðlaunum. Foreldrar gætu
sagt eitthvað á þessa leið: „Ef þú hætt-
ir að reykja gætirðu sparað 50 dali eða
meira á næsta ári. Ég skal leggja sömu
upphæð á móti því, sem þú sparar. Við
lok ársins geturðu notað peningana til
að kaupa eitthvað, sem þú þarfnast,
eða þig langar í“.
Einn læknir í Westchester segir, að
þetta líkist nú nokkuð mikið mútum,
en peningaverðlaun þykja viðeigandi
| á svo mörgum sviðum daglegs lífs. Dug
; legur og samvizkusamur starfsmaður
fær launahækkun, fyrirmyndarnáms-
maður fær námsstyrk, bam, sem er
duglegt, fær leikfang eða einhverja
aðra gjöf.
„Þetta kann að hneyksla hinar og
þessar mil!istétta-uppeldishugmyndir“.
segir læknirinn, „en fari maður að
huvsa um það í alvöru, þá eru peninga-
verðlaun fyrir að láta ógert að re/kja
alls ekkert siðferðilega röng. Og þetta
hefur verið reynt í sumum. fjölskyld-
um, með góðum árangri11.
O Sumir unglingar þurfa að tala
við heimilislækninn tál bess að láta sann
færast um, að það sé hættulegt að
reykja. Þannig getur viðtal við lækninn
gert herzlumuninn, orðið lokahvatning-
in fyrir unglinginn. sem er í vafa um,
hvort hann eigi að hætta eða ekki.
Q
S Margir unglingar munu einfald-
lega gera það fyrir orð íoreldra simia
að hætta reykingum. En að sögn kunn-
ugra, er þó þessi hópur alls ekki í meiri
hluta. Þó er það svo, að margir ungl-
ingar munu hætta að reykja, ef þeir
vita, að reykingamar eru foreldrum
þeirra mikið áhyggjuefni. Og enn skal
tekið fram að þegar svo stendur á, mega
foreldrarnir ekki ganga fram með
hörku og hótunum um refsingu. Sé
það gert, reykir unglingurinn bara í
laumi, Það gera margir þeirra þegar.
1«
Foreldrar ættu að ýta undir
amræðufundahöld unglinganna sjálfra
um skaðsemi reykinga. Unglingurinn er
hópsál, sem lætur sig miklu skipta,
hvað náunginn hefst að, hvað hann við-
urkennir sem góða hegðun, og hverju
hann trúir. Ef íoreldrar í einhverju
hverfinu gætu með lagi ýtt undir slik
fundahöld með imglingunum, þar sem
þeir raxidu nýjustu uppgötvanir um
Vindlingana, gæti það orðið til þess.
að allur hópurinn tækl tillit til upp-
götvananna.
Auðvit^ð er það takmörkunum háð,
hvað foreldrar geta gert til þess að
sannfæra unglingana um skaðsemi reyk
inga. Eins og dr. Castriel bendir á:
„Það eru mörg atriði í menningunni.
sem vinna gegn öllum skýnsamlegum
aðgerðum foreldra. Vindhngar eru aug-
lýstir, sem vottu- um t.eimsmennsku.
Hollywoodhetjurnar reykja. og það gera
frægustu íþróttamennirnir líka“.
„Ef við getum í framtíðinni spornað
við eftirhermunum, verður líka breyt-
ing á reykingum unglinga. Ef reyking-
ar væru aðeins fyrir sjúka og vanheila,
mundu unglingarnir fljótuga taka eftir
því og steinnætta að reykja“.
BÓKMENNTIR
Framhald af bls. 5
an um nóttina. Hann stundar atvinnu
sína, hittir Marie á laugardögum, og
þótt hann elski hana ekki, samþykkir
hann að kvænast henni. Húsbóndi hans
býður honum starf í París, en hann af-
þakkar það. Síðan kynnist hann Ray-
mond nokkrum, og sá kunningsskapur
dregur þann dilk á eftir sér, að hann
drepur mann, Araba. Hann er hand-
tekinn og dæmdur til dauða fyrir morð.
Það er afstaða hans til morðsins, trú-
leysi hans og lýsing hans sjálfs á við-
brögðum sínum eftir dauða móðurinnar,
sem verður honum til dómsáfellis. Kvið-
dómurinn kemst að þeirri niðurstöðu, að
hann sé „siðferðislaust villidýr", sem
hvorki hafi til að bera eðlilegar tilfinn-
ingar né sektarkennd. Og Meursault sam
þykkir þetta, en hann ver sig og hið
innihaldslausa líf, sem hann hefur lifað.
Hann sættir sig við dóminn og öðlast
frið.
^ Frh.
Kveðjustund i Dublin
Framhald af bls. 9
sem hagkvæm skynsemi er látin um allt,
þar með að skrifa bækur og gera þær
frægar.
Nei, hverfi ég aftur til blekkinganna
og draumsins um stund, því hvaða saim-
leikur er æðri en hann, þegar allt kem-
ur til alls? Það er enginn sannleikur til
hvort sem er. Enginn nema blekkingin.
Eða hvaða sannleikur er meiri lygi en sú
staðreynd, að fsland er Akrahreppur, og
aldrei meira grey en nú? Ljóð fjúka um
auðnarleg húsasund, hörpur eru troðnar
í hreppspólitíska flagið af eigrandi grið-
ungum.
F
4-tg hagaði mér í einu og öllu eins
og maður, enda drap umhverfið ekki gáf
urnar ,og fyrir innri augum þeirra er ég
sjálfsagt jafhan á sviðinu að minum slag.
En raunveruleikinn er sá, að ég hef lok-
að mig inni af ótta við umhverfið, eða
verið lokaður inni. Það sem umhverfi
skáldsins vill því, er að losna við það i
eitt skipti fyrir öll, eða það litla af söng
sem það leitast við að raula. En þessi
andstyggð á skáldinu, jafnvel þótt því
takist ekki að lifa á skáldskap, minnir
óhugnanlega á þreytuna. Hér er lika
mikil þreyta. Og af þreytunni elli. Enda
er mikið um þögn. gagnrýni, gleðileysi,
kontórískar hneigðir — gagnstætt því
sem um íra verður sagt. Enginn kæmist
hjá því að hugsa er hann fylgdist með
þeim: Þetta er ung þjóð. Og daglega
hugsa um þetta: óhemjuskap, lífsgleði,
harm, en umfram allt:
Líf þeirra megnar ávallt að vera til!
Nú og hér!
Satt að segja var ísland bölvað í vit-
und minni .Líklega er ekkert jafnbölv-
að og að horfa á þjóð sína og sjá, að
hún er: skáldleg fátækt! Ekkert er jafn
niðurlægjandi. Sjá daglega fyrir augun-
um þessa óhugnan: myndarleika, reglu-
Ný kynslób
Framhald af b's. 8
að uppi hverja stjörnu, sem er bjart-
ari en annar flokkur. Geimfarið verð
ur að fara gegnum flókið kerfi hreyf-
inga og því er í smíðum útbúnaður
til að geta leitað nieð nákvæmni, sem
svarar tíunda hluta sekúndu. (Þetta
svarar til eins h uta móti 1.300.000
hlutum af ummáli hringsh
Stefnu kíkisins verður stjórnað frá
jörðu. Stjarnfræðir.gurinn reiknar út
stig og fall hlutarins, sem hann ætlar
að athuga. Þessi vitneskja gengur svo
til útreikningsvélar ásamt með stöðu
athuganahnattarins. Reiknivélin seg-
ir til um hvorttveggja: hvort hægt
sé að farh upp í þessa hæð eða niður
í þessa lægð, án þess að stefna of
r.ærri sólu, eða gera aðrar skakkar
hreyfingar, og svo gefur hún merki
um skipanir, sem gefa skal gervi-
hnettinum, til þe .s að beina honum
í nýja stöðu.
Mögulegt verður að safna fyrir-
skipunum í OSO-gervihnettinum,
um að taka sér nýja stöðu eða fram-
kvæma nýjar hreyfingar, á hverri
minútu á allri hiingferðinni, hvort
sem hann er sýniægur eða ekki frá
stöðinni á jörðu.
Stjarnfræðingar vona að geta séð
svo daufar stjömur sem 11. flokk
(hundrað sinnum daufari en þær,
semi, hæfileikann að sjá sér farborða,
þjóðlega hreinlætis- og heilbrigðisást-
ríðu, grúskáráttu og yfirvegunarhneigð,
'hramms eftir aurum, seigluna að halda
fengnu fé. Já, viðbjóð vekur það sem ég
sé!
Til þessa hafa erlendir aðdáendur
skáldskapar orðið til að bjóða mér út í
heim, en þessi þjóð hvað eftir annað
dregið mig nauðugan heim.
Til hvers?
Til þess að þræla í vinnumatarskemm
um sinum, til þess að hlýða á enn aðra
útlegðardóma og falla í enn algerari
þrældóm!
Nei, hverfi ég aftur til huggunar
draumsins meðan ég má, lifi ég eins
lengi með fólki og auðið verður. Enda
sé ég þegar ég lít í spegil hve ljótur ég
verð í hvert sinn sem ég skrifa og hugsa
um það sem er nú og hér. Mér hættir við
að reka upp kvalarfullt öskur og þá
pyngjast allar æðar. Sist má ég við að ó-
fríkka.
Þrjár bokkur af írskum söng, takk!
1)
ick var allur í heimspekinni. Og
þótt hann segði mér að einhverjir heim-
spekingar sem hann leitaði tíl hefðu vís-
að honum á dyr fannst mér einhvern
veginn að hann hlyti að hafa verið þeirra
mestur. Vegna þess að hann var ekki
heimspekingur. Vegna þess að heim-
speki er klepptæk hvort sem er, en Dick
var, hvað sem heimspeki leið, maður, og
það skipti tiltakanlega miklu máli. Ef
nokkur maður er nokkurs staðar tækur
í þjóðfélag manna er það Dick, því höf-
uð hans og hjarta er fullt af mannlegri
innfjálgi, að vísu oft nokkuð ótaminni.
Og að vísu er hann afar veiklyndur.
Nema hvað! Fársterkur af mannlegu
veiklyndi!
Ávallt var hann lifandi, fimmtugur
maðurinn. Jafnvel þótt hann væri las-
inn gat hann ávallt glaðst og fylgst með
af áfergju. f raun og veru var hann á
við marga menn, í raun og veru mundi
obbinn af íslendingum um tvítugt eða
þrítugt gefast upp og dasast þótt þeir
þyrftu ekki að eyða meiri orku en þeirri
sem Dick eyddi í handa-og búkhreyfing-
ar þegar hann talaði við menn, útskýrði
það sem hann talaði með líkamanum,
sem sjást með berum augum), með
OSO-hnattakerfinu. Síðari geimför í
þessum floKki verða notuð til frek-
ari athugana í útfjólublárri birtu og
emnig til að skoða hluti í infrarauðri
birtu, að athuga þó með skarpri grein
ingu og eins að athuga þá í X-geisla
og gammageislasvæðum litrófsins.
JÍafnvel í beztu kíkjum, verða
hlutir séðir frá jörðu móðukenndir.
Skarpgreinandi ljósmyndir, teknar
utan gufuhvolfsins, verða áreiðan-
lega mjög athyglisverðar.
A árinu 1964 munu einnig koma
fram ýmsar nýjungar í Ranger-áætl-
uninni, en fyrir þeirra atbeina vona
amerískir vísindamenn að öðlast mik-
ílvægar upplýsingar sem að gagni
mega koma við ler.öingar á tunglinu.
Ranger-geimfar. sem hefur fyrst og
fremst það hlutverk að taka myndir,
verður sett á loft á fyrsta fjórðungi
arsins, og svo koma tvö eða þrjú í
viðbót, með svipuð hlutverk, síðar á
árinu. Loks koma enn önnur, til að
reyna snöggar lendingar í tunglinu.
Nákvæmar upplýsingar um yfir-
borð tunglsins verða að fást á næstu
tveim árum til þess að halda fyrir-
ætluninni um lendingu þar vakandi.
Tæknifræðingar o.t verkfræðingar
iíta vonaraugum ti' Ranger-geimfars-
ins, að það geti rekið þetta erindi með
góðum árangri.
fyrir nú utan alla innri orkuna, þunga
dapurra hugsana eða ólgandi gleði.
Eða eins og ég hugsaði stundum, er
það þessi gleði, þetta fossfall lífshvatar-
innar, sem ein og óstudd kyndir mann-
inn áfram og sér honum farboða í líf-
inu, eins og hún væri almáttugur guð,
hlóð hann og magnaði því meir því leng-
ur sem hún ríkti?
Já!
.Ég er ekki í nokkrum vafa um það.
Ég er ekki í nokkrum vafa um það, að
írsk þjóð lifir í söngnum í brjósti sér, ef
írska þjóðin er Dick, að hún er kynnt
þannig fram og knúin án þess að vita af
því eða þurfa meira fyrir því að hafa en
töfrandi persónuleiki hefur fyrir því að
vera dásamleigur. Og ég ætla að lífið sé
við leggjandi að ná þessum dýrlega söng.
Og þá fyrst, takist það, muni maðurinn
losna úr klöfum sljóans. Ég er ekki í
nokkrum vafa um að þannig muni hafa
verið ástatt um þjóðir á þeirra hæstu öld
um, svo sem á hinum stórkostlegu tímum
Grikklands, öld Díónýsosardýrkunarinn-
ar. Og það furðulega gerist, sem okkur
broslausum rolunum kann að þykja öllu
ótrúlegast, að þar sem trylltasta gleðin
fær útrás, þar grefur um sig hinn kynngi
magnaði harmur og háfleyggsti þánki.
Orikkirnir fóru trylltum dönsum
upp á háfjöll og þaðan inn á leiksvið
'hins hrikalegasta harmleiks mannlegs
anda. Og þannig eða hliðstætt vilja sum-
ir ætla ,að umhorfs hafi verið á öld
Shakespeares. Og sjálfsagt eigum við
slíkri andans ölvun það að þakka, að
sögurnar, Völuspá og Sólarljóð urðu til.
Ég furðaði mig á því hvernig hann
var saman settur, að hann skyldi ekki
hafa glatað öllum andlegum ferskleika
Og fyrir löngu hafa orðið útvatnaður
borgari á við hvern meðal kramsala ís-
lenskan. En þegar ég heimsótti hann í
búðina fann ég að hún var jafn þjóðleg
og ég gæti ímyndað mér um afskekkt-
asta sveitabæá fslandi. Þar var spjallað
við kúnnann um heima og geima, brand-
arar fuku, það var hlegið og skellt á lær.
Mér virtist ekki að á neinum manni
lægi helsi ills hugar; það liggur við að
náunginn njóti þess að vera elskaður af
náungum, þótt hins vegar geti heiftar-
25. tölublað 1964
LESBOK MOKGUNBLAÐSINS 13