Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1964, Síða 3

Armado Palado Valdés:
Eineygði risinn
T óledanó ofursti, — að viðurnefni
Eineygði risinn, var hræðilegur maður,
sem gekk í síðum frakka, köflóttum bux
um og með barðastóran hatt á höfðinu.
Hann var líkastur trölli. Göngulagið
<var stirt og reisugt, og hann hafði hvitt
og ferlegt yfirskegg, en röddin var
eins óg þrumugnýr og hjartað úr bronsi.
Augnaráðið tók þó út yfir allt, — þetta
villta og bióðlþyrsta einglymuaugnaráð,
sem vakti þvílíkan ótta og hrylling.
Ofurstinn var eineygður. í stríðinu í Af-
ríku hafði hann drepið heilan háp af
Márum og notið þess að slíta innyflin
úr fórnalömbum sínum.
Við drengirnir trúðum því allir að
minnsta kosti, þegar við hlupum frá
skólaraum til að leika okkur í San Fran-
cieo-garðinum í góðu borginni Óvíedó.
Þessi geigvaenlegi vígaþór var ein-
imitt vanur að fara í gönguferð um garð
inn á hverjum degi millí klukkan tólf
og tvö, þegar veður var gott. Á löngu
færi komum við auga á risann inni á
miiii trjánna, og barnshjörtu okkar
fylltust skelfingu. Og sæjum við hann
ekki hlustuðum við og heyrðum þrum-
andi rödd hans bergmála í laufkrónun-
um eins og drynjandi fossnið. En of-
urstinn var einnig mjög heyrnarsljór
og kunni ekki að tala án þess að öskra.
— Ég skal segja þér dálítið leyndar-
mál sagði hann við einhvern, sem var
þama í gönguförinni með honum.
— Jacina, systurdóttir mín, vill ekki
giftast stráknuim honum Navarrette.
Og þá var það ekki lengur neitt leynd
armál, því að allir, sem ekki voru í
meira en h.undrað skrefa fjarlægð,
höfðu heyrt hvert einasta orð.
\Cnjulega var hann einn á ferð.
En væri einhver í fyl-gd m-eð honum,
virtist h-ann sýna náð og miskunn. Get-
ur verið að hann hafi þegið félagsskap
1 þvi skyni að fá tækifæri til að opna
þann belg, sem geymdi þessa tröllauknu
rödd hans, því að staðreyndin var sú,
að allur garðurinn nötraði, þegar hann
Ihafði einhvern förunaut. Þessi friðsæli
staður gat þá ekki lengur kal'iazt frjálst
almenningssvæði, heldur miklu fremur
undirokað einræðisríki ofurstans. Kvak
fuglanna, hvísl andvarans og hægur
niður gosbrunnanna, — allt þagnaði.
Ekkert heyrðist nema hörkulegt og skip
andi einveldisöskur afríkuböðulsins og
það með slíkum hætti, að okkur virtist
sem presturinn, er fylgdi honum, —
(en það voru nær ein-göngu nokkrir
prestar, sem voru á göngu í garðinum
á þessum tíma dagsins) — væri einungis
þarna við hendina til þess að opna og
loka fyrir fióðigáttir ofurstans. Hversu
oft héldum við ekki, þegar við heyrðum
þessi hræðilegu öskur og sáum hans
illilega svip og blóðþyrsta auga, að hann
mundi steypa sér yfir vesalings prest-
inn, sem hafði verið svo ófyrirgefanlega
gálaus að koma nálæigt honum.
Þessi hræðilegi maður átti bróðurson,
átta eða tíu ára gamlan, það er að segja
á sama aldri og við. óigæfusama
drenginn kölluðum við hann. Við kennd
um sárt í brjósti um hann hverju sinni,
þegar við sáum hann á þessum göngu-
íerðum með frænda sinum. Löngu síðar
»á ég dýratemjara fleygja lambi inn í
ljónabúr. I>að hafði sömu áhrif á mig,
og þagar ég sá litla Gaspar Tóledanó á
ferð með þessum föðurbróður sínum.
Við gátum ekki skilið, hvernig þessi
ó'.ánssami drengur gæti haft matarlyst
etg stælckað eðlilega, eða hvemig á því
etóð, að hann skyldi ekki fá alvarlegan
hjartasjúkdóm, sem leiddi hann til
dauða, tærði hann upp í langvarandi
martröð. Liðu svo nokkrir dagar, að við
sæjum hann ekki í garðinum, fylltumst
við na-gandi kvíða. — Hugsið ykkur, —
hann hefur kannski étið hann í eftir-
mat? Og þegar við að lokum sáum hann
á sama stað og áð-ur heilan á húfi og
hraustlegan, urðum við bæði undrandi
og glaðir. En við vorum álveg vissir um,
að einn góðan veðurdag m-undi hann að
síðustu verða blóðuigri ástríðu Eineygða
risans að bráð.
að var ökkur stöðuig og óleysan
leg ,_ráðgáta, að á lífsglöðu andliti Gas
pars li-tla skyldi aldrei sjást minnsti
skelfingarsvipur eða feigðarboði, sem
okkur f-annst svo sjálfgefið og eðlilegt.
Þvert á móti geisluðu augu hans stikri
hjartanlegri gleði, að við stóðum högg-
dofa af undrun. Þegar hann var á ferð
inni með frænda sínum, gekk . hann
hnarreistur, brosandi og hamin-gjusamur
við hlið hans og stunduim hoppandi og
skoppandi. Dirfska hans gekk jafnvel
svo langt, að hann gretti sig og rak út
úr sér tunguna framan i okkur á bak
við frænda sinn. Það fannst okkur þvi-
Mkur óguðlegur glannaskapur, eins og
við hefðum horft á hann dansa uppi á
efstu turnspírunni á dómkirkjunni.
— Gaspar! öskraði risinn, svo að loft-
ið titraði, o-g bengmálið söng um allan.
garðinn, út í hvert einasta horn. Við ná-
fölnuðum allir. En Gaspar litli lét sér
hvergi bregða. Það var líkast því, að
sólskríkjan hefði kvakað.
— Hvað var það, frændi minn? sa.gði
hann og hljóp til hans í eins konar svif
andi dansi.
Auk þessa bróðursonar átti Eineygði
risinn hund, sem beifði átt að lifa í
sörnu ógæfunni samkvæmt öllum eðli-
legum lögmálum. En það var ekki hægt
að merkja neitt á honurn heldur. Þetta
var fallegur hundur með blágráum lit,
stór, rennilegur og kraftmikill. Hann
geigndi nafninu Múlli. Húsbóndi hans
hafði áreiðanlega kallað hann eftir ein-
hverjum ógæfusömum Afríkumanni, sem
beðið hafði hinna grimmu örlaga. Múlli
og Gaspar lifðu báðir í fjötrum Ein-
eygða risans. Hundur þessi var sá yndis
legasti, bezti og vingjarnlegasti, sem ég
hefi nokkni sinni kynnzt á ævi minni.
Hjá honum fannst aldrei vottur af undir
ferli, og aldrei fór hann með ófriði né
vakti nokum minnsta ótta hjá oklcur
bömunum.
Það var því ekki undarlegt, þó að við
drengirnir værum allir hrifnir af Múlla.
Hvenær sem færi gafst, oig sú hætta var
ekki yfirvofandi, að ofurstinn sæi til
okkar, kepptust við um þann heiður að
gefa honum brauð, skorpur, ost og
annað sælgæti, sem mæður okkar höfðu
gefið okkur í nesti út í garðinn. Það var
ekki hægt að misskilja vináttu hans og
þakk'læti, og sem dæmi um göfuglyndi
hans og óeigingirni, skal ég segja ykkur
að hann sýndi þeim alls ekki innilegustu
vináttuna, sem gáfu honum stærstu og
beztu bitana.
c
kj tundum lék sér með okkur lítill
og fátækur munaðarleysingi, sem And-
rés hét. Hann hafði engar gjafir að gefa,
af því að hann átti ekkert.
Og vitið þið hvað? Múlli tók alveg sér
stöku ástfóstri við þennan dreng. Fyrir
hann dimglaði Múlli skottinu ákafast og
hljóp hraðast. Þetta hefðu margir getað
tekið sér til fyrirmyndar!
Fann Múlli það ef til vill, að þessi
hjálparvana drengur, sem alltaf var þög.
ull og sorgbitinn, hefði meiri þörf fyrir
ástríki og vináttu en við hinir? Ég veit
það ekki, en það leit svo út Og Andrés
litli fékk líka órjúfandi ást á þessu
dýri. Þegar við vorum að leika okkur
einhvers staðar afsíðis í garðinum og
Múlli kom óvænt í ljós, gátum við ver-
ið vissir um, að Andrés kallaði á hann
og dundaði með honum tómum saman,
eins og hann væri að skýra honum frá
óteljandi leyndarmálum. Og í fjarska,
inni á milli trjánna, mátti sjá tröllsleg-
um skugga Eineygða risans bregða fyr
ir.
En þessir endaslepptu fundir, fullir
ótta og kvíða, fóru smám saman að
verða drengnum frá munaðarleysingja-
hælinu ófullnægjandi. Hann þráði að
mega njóta samvistanna með þessum
vini sínum í einrúmi bæði lengi og vel.
Sú ótrúlega dirfska greip hann því dag
einn að okkur ásjáandi, að hann tók
hundinn með sér heim í fátækrahúsið,
eins og _ munaðarleysingjahælið var
kallað í Óviedó. Hann kom til baka aft
ur fyrr en að klukkutíma liðnum, og
þá var hann geislandi af hamingju. Múlli
virtist einnig mjög ánæ.gður. Til allrar
hamingju hafði ofurstinn ekki yfirgefið
garðinn og ekkert tekið eftir fjarveru
hundsins. Þessi ferðalög þeirra félaga
voru síðan endurtekin dag eftir dag,
og vináttan milli Andrésar litla og
Múlla óx og dafnaði dag frá degi. Andr-
és litli mundi ekki hafa hikað við að
leggja lífið í sölumar fyrir Múlla, og ég
er viss um, að Múlli hefði gert slikt hið
sama, ef tilefni hefði gefizt.
En munaðarlausi drengurinn var enn
ekki ánægður. í huga hans • dafnaði sú
hugmynd að taka Múlla og láta hann
sofa hjá sór heima í munaðarleysingja-
hælinu. Þar svaf Andrés litli á hálm-
dýnuræfli frammi á gangi við dyrnar
hjá matreiðslumanninum, því að dreng-
Framhald á bls. 12
SJÚKUR
Eftir Odd Björnsson
Sól!
ég brosti við hinni fölu
ásjónu þíns horaða andlits
í fyrsta sinni
Sól'
lát hönd hins gráa dags
ei sópa þér áf brúnu þili
iriíns sjúka hugar
Ó sól!
hverf ei aftur í hinn fúla
beð þinn hvar ormar með rauðan haus
eiga sér bæli
32. tbl. 1%4
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 3