Lesbók Morgunblaðsins - 10.01.1965, Qupperneq 8

Ef þú getur líknað eða glatt Jón
Sveinsson, Þá veit ég að þú gjörir
iþað; ég elska hann og hann mig, og
Ihann á bágt, enda var hann öðruvísi
oonstrúera'ður frá upphafi en aðrir
menn. Við Móra á ég ekkert framar.
8. maí 1880.
Els'ku bezti vin!
í óguðlegu ergelsi, önnum og raseríi
hripa ég þér aðeins mína hjartans
kveðju. G'leðilegt sumar fyrir þig og
þitt ógurlega eilífa drasl! Verði allt og
allt þér til yndis og aeru og öörum tii
gagns og gleði. Einkum bið ég Guð að
vera hjá þér og varðveita þig, því í
rauninni er þér nauðsynlegt að hafa
Guð í verki með þér og þinni Karoussel-
þraut. —
Allt gekk vel — úr því sem gjöra var
— með jarðarför kempunnar. Blessað-
ur karlinn! Nú liggur hann svo lúnt
í sinni grænu gröf! Slíka jaiðarför hefði
Jón nafni hans, kallaður Repp, viljað
fá, en slíkt kemur ekki fyrir nema á
stónhátíðum. Söngurinn allur fór eclat-
ant og brilliant! Landsíhöfðinginn var
sá ailra liprasti og bezti og sömuleiðis
nefndarmennirnir (nema póetarnir, við
vorum begribeligvis blóðónýttir). Lands
(höfðingjafrúin hafði (okkar á milli sagt)
— sjálf componerað Cantaten, en vill
ekki láta nafns síns getið, og lagði ynd-
islegustu alú'ð við hana. Okkur póetun-
um tókst nokkurn veginn og ræðan mín
— komi hún á prent skal gera lukku.
Landshöfðinginn segist senda þér kvæð-
in, en ég sendi þér Þjóðólf. Ég er í
vandræðum: Vil ekki og þori ekki og
duga ekki til að fara upp í sveit, en
get hér ekki komizt af lengur svona;
Eiríkur gleypir frá mér prestaskólaem-
bættið og svo fæ ég ekkert. Kona
mín er heldur ekki búkona og vill ekki
fara í sveit. —
Vertu blessaður hjartans Tryggvi!
blessss!
Þinn einl. Matthi.
Nú er búið að flytja þinglhúsið ofan
að tjörn. Þa'ð þykir oss afleitt og næst-
um því óskiljanlegt af landshötfðingja
að hafa mikið á móti Arnarhóli, ' sem
allir kus-u aðrir en nefndarmenn eða
sumir þeirra. Um þetta nenni ég samt
ekki að þrefa í blaðinu, því út af því
kemur ekkert nema æsingar og rifrildi.
Reykjavík, 28. nóvember 1880.
E g hefi lengi ætlað að hripa
þér línu síðan í sumar, en ekki vitað
hvar þú værir niðurkominn það og það
sinnið. Nú ertu kominn með Guðs hjálp
tii Hafnar heim með þinni góðu systur
og með allt þitt óendanlega hafurtask,
sem skaparinn elski, auki og margfaldi
og uppfylli með jörðina. Brauðsnúðinn
skaltu fá betalaðan hinumegin. Minn
gamli vinur Hjaltalín varð fyrstur til að
segja mér frá happinu, og rétt á eftir
honum kom Jón Pétursson í sama erindi.
Margir unna mér Oddans og flestir hinna
betri. Ég fór austur að sjá hann og
leizt vel á brauðið að mörgu leyti, en
mikil er ábyrgð og afarmikill vandi
fylgir vegsemd. Ég hefi selt húsið mitt
fyrir 5000 kr. og Þjóðólf Kr. ó. Þor-
grímssyni fyrir 800 kr., svo ég hefi lík-
lega svo sem 1500 kr. til að byrja bú-
skapinn með — fer náttúrlega úr einni
súpunni í aðra; en ég kvíði engu með
Herrans hjálp, enda hafa ástæðurnar
oft verið lakari. Við Þjóðólf slepp ég
með auðmjúkri en ókrenktri meðvit-
und; ég var enginn skörungur, en frið-
samur og vildi vel og hvatti menn til
góðs. Friðsöm blöð eiga við á friðar-
tíma, eins og ég segi í kveðjugrein minni
í síðasta blaði. Engin 4 framfaraár þekki
ég betri en þessi síðustu á voru landi.
Hugsunarhættir þjóðar vorrar og flest-
ir lífshættir breytast nú óðfluga ár frá
ári, því veldur ný tíð nýrrar stjórnar.
Aðeins að það betra gamla hyrfi nú ekki
með hinu lakara, t.a.m. okkar gamla góð-
semi, gestrisni og Idealisme. Frelsið —
segi ég löngum — verður því aðeins til
blessunar að menn kunni með það að
fcira og neyti þess gæða, skjóls og hag-
sældar í friði, festi öll félagsbönd og
starfi að einu og sama augnamiði. Við
eigum svo gott að því leyti, að hér
er flest ógjört, nóg að berjast við og
sigra, þess vegna nóg til að gleðjast
af og fylla með lífið og þess tómleika.
Hinar sælu þjóðir verða þegar minnst
varir vansælar, sökum þess, að þær
hafa ekki lengur neitt stríð og ekki
heldur neinn sigur, neitt sem vekur hin
andlegu interessi og eftirlanganir, unz
egg lífsins er orðin sljó, lífið lendir
í sleni og dáðleysi, óhófi og material-
isme.
Hvernig Þjóðólfi reiðir af eftir þetta
veit ég ekki né hirði um að vita, ef
hann breytir stefnu; Egilson í Glasgow
er nefndur aðalstyrktarmaður Kristjáns,
en aðrir nefna landfógetann og Stein-
grím Thorsteinson, en ég veit ekkert
um það.
Ég hefi séð og lesið mér til leiðinda
ruglið eftir Laxdal um félag þitt, en
út úr því get ég þó ekki fengið annað en
það, að félagið standi hér um bil á jafn-
föstum fótum nú, sem það frá upphafi
hefir staðið. Og líti menn á hin bágu
verzlunarár og erfiði og umbrot byrj-
unarinnar, hinn mikla kostnað með
skipa og kaupstaðakaup etc., þá geta
menn efalaust ekki með sarmgimi heimt
af því meira en lánstraustið, og láns-
traustið hefir það meira en ég ímynda
mér að nokkur maður og nokkurt félag
hefir áður haft á voru landi — þótt
þú eigir sjálfur eflaust mikinn þátt í
því. Einasta liggur mér við að ofbjóða
hvað þú færist mikið í fang og undrast
hvernig þú getur annað öllum slíkum
ósköpum. Ég skal biðja Guð og góðu
englana fyrir Iþig, þegar ég er kominn
að Odda — „upp á Odda“, segir hann
Steini minn.
Ég bið innilega að heilsa systur þinni
og börnum hennar og óska ykkur á-»
nægjulegs vetrar og gleðilegra jóla —
umfaðmandi sjálfan þig sem minn ást-
fólginn bróður.
Matth. Jochumsson.
Odda, 4. nóvember 1882.
Astkæri, góði, gamli og göfugi
vinur!
í skóla var ég kenndur við Matthías
Korvinus, en korvinus þýðir hrafn, og
nú má ég í herrans augum heita einn
vesæll hrafn: ergo bið ég herrann að
borga þér fyrir hrafninn — alla þína
blessuðu Ijúfmennsku og bróðurþýðu (að
ógleymdum Oddastað). Guði sé lof fyrir
Oddann, hvemig sem okkur semur;
hann hefir lánazt mér betur en líkindi
eru til, og hefi ég með höndum til vors-
ins (ef allt lifir) nál. 300 fjár, 18—20
hross og 10 kýr, en skuldugur er ég á
3. þús. kr. Harðærið og þar af leiðandi
áþján, er erfiðast, aldrei gestlaust heim-
ili auk 10 ómaga og þriggja sveitar-
ómaga útsvari, og % af tekjum ónáan-
legur. Þess vegna neita ég að borga
afgjaldið, þeir mega fyrr taka út stað
og kirkju af mér og confiskera síðan
gjaldið; en ég skýt því máli til þings
ef ráðgjafinn (sem ég held mikið upp
á), neitar beiðni minni um uppgjöf eftir-
gjaldsins. Nóg um það. Apropos, mig
gladdi þinn kross, því þú berð hann
með sæmd og prýði. Ég skrifaði Einari
í Nesi og bað haixn í Fróða að taka fram
það skammarhneyksli í blöðunum, sem
Jón Skuld lætur dynja. yfir þig, slíkt
er ekki þér til hnjóðs, heldur blöðum
vorum og þjóð; þú þarft ekki að yrðast
við Jón, enda hefir þú látið hann og
alla hans humbúkspinkla snarast undir
kvið. Ég sé ekki betur en það skársta
í Jóni sé nú alveg á förum og ekki
annað eftir en vaxandi siðferðisleg eyði
legging, lífstómleiki, hrekkir og húm-
búk. Þannig fara pólitískir „partí-
menn“ flestir að lokum. Líf Jóns, —
uppeldi og eðlisfar gjörir honum ómögu-
legt að lifa, án þess að halda sér uppi
á persónulegu þrasi og það stórfelldu
— úr því hann sleppir skáldskapnum,
því hann einn hefði átt að viðhalda í
honum einhverjum snefil af anda og
hjarta. Próf. Fiske segist vera forviða
yfir blaðaskömmum okkar og mála-
þrasi, slíkt er einkenni okkar þjóðar en
með vaxandi hringli o,g húmbúki þess-
ara tíma fer það illa (eins og það góða-?)
líka vaxandi. En hér þarf þjóðin aðvör-
unar við; hún er ung og má ekki gleyma
að skammast sín.
Nóg um þetta, en bón fylgir bréfi
hverju: Svo er mál með vexti, minn
elsku vin og bróðir míns bezta vinar
(hvers nafni er nú 10 vikna gamall og
þykir framúrskarandi barn, liggjandi
hérna þegjandi og brosandi í vöggu
sinni). — Já, svo er mál með vexti, að
kirkjan mín hér á staðnum er fallin og
þarf ég að byggja hana í sumar. Viltu
nú hjálpa mér og senda hingað upp,
helzt frá Noregi, 20—30 lesta skip með
tilhöggna kirkjugrind? Ég bið Jakob
Sveinsson í Reykjavík að senda þér
pöntunarlista, en hér set ég til vara, ef
þú færð ekki það bréf, hið helzta:
Lengd að utan 20 ál. 8 þuml.; breidd
10 ál. 16 þ. Stafurinn 5 ál., sperrur eftir
því (eins og hér tíðkast); 4 bita (2 járn-
bitar eru til) grind í turn, sem sé 16 ál.
hár (eða 17), frá grunni kirkjunnar.
Sjö glugga (3 á hvora hlið og einn yfir
dyrum) hæfilega stóra, með t.d. 4 rúð-
um og bogmyndaða að ofan (og 'þar
rúður); 3 tunnur af kalki og saum eftir
þörfum. Gólf-þverbita þarf ég ekki, en
máske þak (spón? járn?). Þetta vildi
ég fá með skipinu, og síðan það sem
skipið bæri af venjulegu timbri allskon-
ar nema engin stórtré. Viðurinn þarf að
vera valinn, en verðið ríður mér á að
gæti verið sem vægast. Kostirnir: Grind-
ina, kalkið og sauminn skuldbind mig
að borga strax, en viðinn á tveggja
mánaða fresti, eða þá eins og um semur,
er skipið kemur. Ég hjálegg fullmakt. En
nú kemur einn póstur. Skipið ætti að
leggja af stað t.d. frá Noregi ekki seinna
en 1. maí. Það á að fraktast til Rang-
árvallasýslu (Eyrarbakka?), en þó ef
mögulegt er að leggja viðinn hér við
Landeyjasand, þannig að skipið héldi
rakleitt ef veður leyfði upp undir sand-
ana með lóðsflaggi, tæki þar lóðs, sem
ég læt vera viffbúinn úr því von væri
á skipinu, og setti farminn í flota, en
fólk verður strax við hendina að róa
þá upp í sandinn. Þetta hefir reyndar
aldrei verið gjört í seinni tíð en má tak-
ast eins og mönnum tekst að róa flotum
upp úr Vestmannaeyjum; þó, ef Norð-
menn afsegja þetta eða gjöra 12 daga til
há'ifsmánaðar bið í bugtinni eftir land-
ræði mjög dýrt, :þá, eftir svo sem 14—15
daga mega þeir setja viðinn upp á Eyrar-
bakka. En helzt upp í sand — Ó, ó! er
þetta ekki risavaxin bón? En ég treysti
næst blessan Drottins hamingju þinni
og drengskap. Hræddastur er ég að
Norðmenn gjöri okkur „Knuder“ við
„sandinn“, en satt að segja er það
„lapparí" að setja ekki viðinn eins þar
á land og t.d. á Eyrarbakka. Jakob skrif
ar þér nú greinilegra um það sem panta
þarf, en skyldi hans bréf ekki koma, þá
reyndu að fara eftir þessu. Hér er timbur
laust og vona ég að ég hafi góðan hag
af að seljá farminn. Kirkjan getur borg
að strax 2—3 þús. og hitt fæ ég fyrir
gömlu kirkjuna og timbrið, sem kemur
og ég þarf ekki sjálfur. Ég læt Jakob
ráða úr með efnið í þakið. Þessi fyrir-
höfn þln verður án efa mikil og eflaust
sérðu ekki út úr önnum, en ég trúi eng-
um eins og þér samt. Ég bið að heilsa
góðum löndum, þar á meðal skáldinu
Hannesi frænda þínum. Mikið hefði séra
Gunnar glaðzt af honum. Aðeins vil ég
að hann vari sig á Drachmann þó mikið
skáld sé, — mér finnst bjór og ýstru-
bragð að bans póesí sumstaðar Guð
blessi þig alla ævi.
Þinn elskandi vinur
Matth. Jochumsson.
Odda, 4. ágúst 1883
E Isku vin!
Ég hefi annað veifið verið að hugsa
um mína kirkju og niðurstaðan er orðin,
að ég neyðist til að eiga allt við Bakka-
kaupmenn, Thorgrimsen og Lefoli — ég
verð upp á þá kominn, hvort sem heldur
er. Ég sé nefnil. að ég set þig í vanda
og undir eins sjálfan mig, en við það að
kaupa óhöggvinn viðinn fluttan til Eyrar
bakka spara ég ca. 1000 kr., þannig að ég
Iþarf ekki að leggja þær út nema eftir
hendinni. Ég brá mér út á Bakka I
vikunni og reiknaðist okkur Thorgrim-
sen svo til, að ég mundi geta hróflað
kirkjunni upp með því sem hún á í
sjóði ytra og hjá mér, 12 og 16 hundruð
kr., en smiðina læt ég eiga sín laun hjá
mér. Líklega fæ ég samt ekki viðinn
fyrr en í maí n. ár.
Minn status er elendugur, enda hefi
ég hingað til eytt tekjum í bústofn, en
búið þó rentulítið, 8 ómagar og 25
manns, skuldir yfir allt. Verði afgjald
lagt á brauðið, ríf ég mig héðan ef unnt
er, vegna krakkanna og sjálf míns.
Nú hafið þið sem mest að vinna. Guð
láti alla góða engla og anda umkringja
þig og varðveita að engir hundar bíti
Iþig í hásinarnar, að framan átt þú að
gela passað þig og höfuðið. Heilsaðu
hjartanlega fólki þníu, ef ég er netfndur,
einkum blessuðum Hannesi, sem mér
þykir svo vænt um og bið Guð inni-
llega fyrir að gjöra okkur úr gáðan og
mikinn mann, en dálítið verður hann að
fá að drasla svo lífaður kálfur. Eitt fvlg-
ir allri þinni ætt — allt ljótt og so l’id
flýr ykkur eins og pestina og góðu ele-
mentin keppast eftir að vera með ykk-
ur. Á Eggerts brask hefir mér reyndar
aldrei þorað að lítast, det er for svindet-
agtigt. Nú vil ég ekki tefja þig lengur.
Þinn elskandi vin og bróðir
Matth. Jochumsson.
SVIPMYND
Framhald af bs. 2
Ihleví konungur blæs á umkvartanir
þeirra. „Hverju búast þeir við?“ spyr
hann. „Ríkisstjórnin grei'ðir þeim ná-
kvæmlega verðið sem þeir létu meta
jarðeignir sínar á árum saman, þegar
þeir greiddu skatta. Þá kvörtuðu þeir
aldrei yfir því, að þær væru of lágt
metnar."
Jarðeigendur — og bankastjórar —
eru ek’ki einustu andstæðingar hinnar
djörfu áætlunar konungsins. „Svartir
afturihaldsseggir“ er orðtak sem hann
notar æ oftar upp á síðkastið, og þessari
glósu er einkanlega beint gegn hinum
afaríhaldssömu leiðtogum múlhameðska
Sjíta-flokksins, sem er ötfluigur í land-
inu, en þeir eru ekki einungis andvígir
skiptingu jar’ðnæðis, heldur segja þeir
aukin réttindi kvenna striða gegn mú«
hameðskum lögum. Það er alimennt á-
litið, að þessir ofstækisfullu trúarleið-
togar (múllah) hafi staðið á bak við
óeirðirnar í júní síðastliðnum í Mesjed,
helgustu borg írans, þar sem lögreglu-
þjónn var drepinn.
P alhleví konungur hefur gert mik-
fð úr þésisum atburði, en honum er ekki
um að ræða uppþot sem viarð eirrum eða
tveimur dögum síðar í gamla bazarnum
í Teiberan — gróðrarstíu Ihaldssamra
kaupmangara og okurkarla. Við það
tækifæri kom riddaralið og skriðdreka
á vettvang og skaut á stóran hóp upp-
þotsmanna. Vægt reiknað er talið að 100
manns hafi þar látið lífið.
Eindregin framganga hersins ásamt
fangelsun nokkurra hörðustu gagnrýn-
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS.
1. tbl. 1965