Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1965, Blaðsíða 4

■

mnm
Jafetshús og Jörgensens greifaþjóns — og Coghillshús
Eftir Svein Benediktsson
Hver þekkir
staöinn? +
f Morgunblaðinu 13. marz s.l. var
spurt um það í grein „Hver þekkir
staðinn?“, hvaða hús í Reykjavík sjá-
ist á gamalli mynd, sem blaðið birtir.
Einnig hver muni vera vatnsberinn á
myndinni. Loks er vakin athygli á til-
Hvert mannsbam hér á landi þekkti
hann í sjón eða ai afspurn og var hann
mjög vinsæll hjá bændum víðsvegar
um land.
í ísafold 17. okt. 1896 er sagt, að hann
hafi látizt á leið til landsins uim borð í
Hótel ísland nm 1883. Á stéttinni eru Capt. John Coghill, skozkur hesta- og
f járkaupiroður og Johan Holberg hóteleigandi. I dyrunum er kona hans Dorothea
f. Dietrichsen áður gift Niels Jörgensenveitingamanni, ásarnt stúlku og dóttur
sinni Önnu Jörgensen um 10 ára (f. 1873).
Frá vinstri Andrés Fjeldsted óðalsbóndi á Hvítárvöllum, Coghill, skozkur
hesta- og fjárkaupmaður, Johan Halberg. Myndin tekin um 1883.
höggnu grágrýti og ljóskeri, sem sést
á myndinni.
Segja má um Morgunblaðið í þessu
sambandi, „að margur leitar langt yfir
skammt", því að sá, sem myndina tók,
hefur staðið við Aðalstræti, vestanmegin
framan við hús Sigurðar Jónssonar
jámsmiðs þar sem Morgunhlaðshúsið
er nú. Börn Sigurðar jámsmiðs voru
Oddur rafmagnsfrceðingur, Guðrún
fyrri kona Jónatans kaupmanns Þor-
steinssonar, Sigurðupr jámsmiður og
Ingólfur.
Myndin er tékin um síðustu aldamót.
Lengst til vinstri á myndinni sér á of-
anverðan vesturgafl Hótel íslands
austurhlutans. Var hótelið þá eign Jó-
hanns Halbergs og konu hans Dorotlhieu
Dietrichsen, þýzkrar ættar, ekkju Niels
Jörgensens, veitingamanns, sem komið
hafði til fslands með Trampe greifa.
Hafði greifinn útvegað honum veitinga-
leyfi árið 1857. Jörgensen festi kaup á
húsinu fremst á myndinni á homi Að-
alstraetis og Austurstraetis árið 1860.
Hús þetta var áður nefnt Jafetshús,
kennt við Jafet Einarsson gullsmið,
bróður Ingibjargar konu Jóns Sigurðs-
sonar forseta, en þau hjón vom braeðra-
böm.
Dftir að Jörgensen eignaðist húsið,
hlaut það nafnið Jörgensenknæpan. Þar
var káetan, svínastían og almenningur,
en svo vom veitingastofurnar nefndar.
Áðurnefndur Jörgensen hafði siglt til
Kaupmannahafnar árið 1875 til þess að
undirbúa byggingu Hótel íslands (aust-
urhlutans), sem sést á myndinni. í
Kaupmannahöfn varð hann fyrir spor-
vagni, og beið bana. Ekkja hans hélt
rekstrinum áfram. Hún giftist Jóhanni
Halberg skipstjóra, dönskum manni, og
byggðu þau austurhluta Hótel íslands
árið 1882.
Litla húsið á myndinni sem snýr
gafli að Aðalstræti, var kennt við Cog-
hill, skozkan h-esta- og fjárkaupmann,
sesm bjó þar í fjölda irK»rg ár, þegar
hann dvaldist í Reykjavík.
Capt. John Coghill starfaði hér á
landi áratugum sarnan að hesta- og
fjárkaupum í umboði R. Slimanon.
e.s. Opal í byrjim mánaðarins og líki
hans verið varpað i hafið eins og þá var
siður sæfara.
Um Cogihill segir ísafold: „Mesti bjarg
vættur almennings að því leyti sem
hann var aðal peningalind bænda. Verzl
un hans öll, peningaverzlun ólíkt því
sem almenningur átti efla að venjast af
kaupmönnum." (Þeir voru þá flestit
danskir).
Húsið lengst til hægri á myndinni,
sem aðeins sést þakið á og skorsteinn-
Framhald á bls. 14.
Aðalstræti 1901. Myndin tekin frá Bryggjuhúsinu. Frá vinstri Vörugeymsla (áður Norska samlagið). Vesturhluti Hótel ís-
lands í smiðum. Stafninn á húsi Brynjólfs H. Bjarnasonar, Pre ntsmiðjupósturinn, Bæjarfógetagarðurinn, Herkastalinn (áður
spítali og Hótel Scandinavia) fyrir enda götunnar. Vestan Aðalstrætis, talið frá hægri: Fischershus (síðar Duus), Fischers-
port, hús Sigurðar járnsmiðs Jónssonar, hús Valgarðs Ó. Breið fjörðs: Fjalakötturinn, hús Helga Zöega (áður Biskupsstofan
og hús Jens Sigurðsamar bróður Jóns forseta, nú Silla og Val da), hús Matthíasar kaupmanns Jóhannesseos (siðar hús
Ágústu Svendsens) Verzlunarhús Sturlubræðra og hún Hans Andersens klæðskera og kaupmanns.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSIN S
10. tbL 1965.