Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1965, Blaðsíða 5
Astin. Næturvíðátta Rússlands.
DROTTNING SILFURSKEIÐSINS
ls á síkjum og ám, torg í gamalli
borg, eins og Norðurpóllinn fyrir
minnissjónum 'skáldkonunnar í
fjarska tímans á sama stað, á sem
rennur inn í eitthvert myrkur,
máni sem dimmist einsog vegna
elskenda; í hjarta konunnar búa
gleði og ótti saman. Meðan rödd
mannsins flögrar yfir öxl hennar
einsog kynjafugl en óvaentur geisli
yljar frostþurran snjóinn svo hann
gliti’ar heitt og silfrað.
Þannig yrkir Anna Akhmatova.
í lj óðum hennar var mikið af ást
með ósögðum orðum, fundum sem ekki
urðu. Vebur með skuggum sem færðust
hægt að dyrahellunum við hvert hús,
veðurfhani sem syngur í hvellum tónum
og silfurmáni sem gerist kaldur yfir
silfuröld Rússlands. Inni er þessvegna
dimmt í setustofunni, enginn hiti úr
gapandi arninum, liljublómið fölnar í
vösunum. En í frostinu og uggvænlegu
lofti forstríðsdaganha rymur óskiljan-
lega í djúpinu, en það var holur hljóm-
ur þá, náði varla eyranu og týndist í
mjallrokinu yfir Nevu. f>að var einsog
maðurinn væri haldinn illum anda og
ófús að kannast við sjálfan sig í spegli
einihverrar skelfilegrar nætur—á meöan
nálgaðist etftir þjóðsögulegum fljóts-
bakkanum hin tuttugasta öld—hin eina
Banna en ekki sú sem var samkvæmt
almanakinu. Þannig talar skáldkonan í
öðru kvæði. Síðan vor: einmanaleiki,
tregi; síðan sorgin og kirsuberjailmur.
Einsemd, söknuður: Ég hugsa sjaldnar
um hann núna, guði sé lof, ég er hætt
að ímynda mér að ég sjái hann allstað-
ar fyrir mér. Mistrið hefur sveipað
hvítan veginn, skuggar svífa yfir vatn-
ið...
Anna Akhmatova í Moskvu 1924.
Efiir Thor Vilhjálmsson
Skál
‘káldin ortu um augu hennar.
Skáldin voru alltaf áð yrkja um hana,
Anna Akhmatova:
Um kvöldið
Slitróttir tónamir í garðinum voru þrungnir svo
ósegjanlegum harmi. Friskur og áleitinn ilmur af hafi
stafaði frá ostrunum á aiski með ís.
Hann sagði við mig: ég er trúr vinur, og snerti
föt mín. En hvað snerting þessara handa er ólík
faðmlögum.
Svona strýkur maður köttum eða fuglum; svona
horfir maður á íturvaxnar reiðkonur
fjölleikahússins. Það er ekkert nema hlátur í rólegum
augum hans undir léttum gullnum augnhárum hans.
Og raddimar frá döprum fiðlum syngja handan við
flöktandi reyk: þakkaðu guði: í fyrsta sinn ertu ein
með manninum sem þú elskar.
(Snúið á íslenzku í laust mál eftir enskri
þýðingu).
T.V.
ungu skáldin og sum voru ekki lengur
ung; en Anna Akhmatova var ung og
gáfuð kona, augu hennar voru þung og
döpur. Hún segir frá kynnum þeirra
Modigliani í París 1 grein sem ég veit
ekki til að hafi birzt annarsstaðar en í
ítalska tímaritinu Europa Letteraria,
ritstjórinn Giancarlo Vigorelli svaraði
Surkoff formanni sovézka rithöfunda-
sambandsins einn dag í Leninigrad í
hitteðfyrra þegar sá sagði: Mig langar í
dag til að getfa þér gjöf Giancarlo.
Hvað viltu?
Hitta Akhmatovu, svaraði Vigorelli.
Greinin birtist í fyrra. Það var 1910
sem þau Modigliani og Akhmatova
hittust í París. Hún var þá um tvitugt.
Það ár segist hún hafa séð hann
fremur sjaldan, samt hafi hann skrifað
sér allan veturinn: nú skil ég, segir
hún: að hann var fyrst og fremst snort-
inn af hæfileika minum til að ráða í
hugsanir annarra, skynja drauma ann-
arra og ýmiskonar smámuni, en þessu
voru þeir vanir sem þekktu mig ved.
Hann var alltaf að segja: On comm-
unique. (Það er samband á milli okk-
ar.) Oft sagði harm: II n’y a que vous
pour réaliser cela (það eruð ekki nema
þér sem skynjið þetta.)
Aj íklega skildum við tvö ekki afar
mikilvægan hlut: allt sem var að gerast
Framhald á bls. 6.
Stundum gœti manni virst sem
íslenzkir stjórnmálaleiötogar lieföu
lokaö sig inni í filábeinsturni, par
sem þeir vœru meö öllu óhultir
fyrir ásólcn veruleikans eöa heil-
brigörar skynsemi. Mœtti nefna
nokkur ömurleg dœmi þessu til
sönmuiar frá yfirstandandi Alþingi.
ICannski var átakanlegasta dœmiö
um andlega innilokun íslenzkra leið-
toga rœöa menntamálaráöherra,
Gylfa Þ. Gíslasonar, á fundi „Félags
sjónvarjjsáhugamanna“ í fyrri vilcu.
Um hana sagöi dagblaöiö „Vísir"
11. marz s.l.:
„í sambandi viö sjónvarpiö á
Keflavíkurflugv. haföi dr. Gylfi þaö
aö segja, aö
liann áliti, aö
meö tilkomu
islenzka sjón-
varpsins hyrfi
þaö vandamál
úr sögunni,
sem af því
heföi hlotizt.
Hann minnti
fundarmenn á
aö hér áöur
á meöan ts-
lensha útvarpið haföi ekki útsend■
ingar nema nokkum hluta dags-
ins, heföi eklci liöiö svo þing aö
ekki heföi oröiö hatrammar deilur
um hermannaútvarpiö. Þær deilur
heföu horfið um leiö og hiö ís-
lenzka útvarp heföi aukiö útsend-
ingar sínar.
Þaö yröi hér um nokkurt tíma-
bil aö rœöa, meöan íslenzka sjón-
vai~pið vœri enn meö stutta dag-
skrá, sem enn yröi deilt um sjón-
varpiö á Keflavíkurflugvelli, en
hyrfi þegar dagskrá íslenzka sjón-
varpsins ykist.“
í þessu sambandi er ekki ófróö-
legt aö minna á ummœli Benedikts
Gröndáls ritstjóra í „Alþýðublað-
inu“ 20. jan. sl., en hann er sem
kunnugt er ein helzta sjónvarps-
kempa íslendinga. Hann nefndi
málið „eina andstyggilega sjálf-
heldu" og sagöi x framhaldi af þvt:
„Sjálfsagt eru þeir menn til, sem
vilja afnám sjónvarpsins, hvaö sem
eigertdur tœkja á íslenzkum heim-
ilum segja. En veröi ekki gripiö til
þeirrar leiöar, er aöeins ein önnur
fær. Hún er sú aö draga smám
saman úr amerísku sendingunum
um leiö og íslenzkt sjónvarp hefst
og veita vamarliðinu 2-3 ára um-
þóttunartima til aö koma sér upp
lokuöu kerfi í staöinn."
Af þessum tveimur sjónvarpsleiö-
togum Alþýðuflokksins viröist rit-
stjórinn óneitanlega gera sér staö-
reyndir veruleikans Ijósari en ráö-
herrann, og væri fróölegt aö fá úr
því skoriö, hvor túlkar framtíöur-
stefnu flokksins í málinu.
„Ví sir“ segir ennfremur um
rœöu ráöherrans:
„Dr. Gylfi Þ. Gislason táldi þaö
ekki vera neina draumðra aö hœgt
yröi aö koma hér upp góöu sjón-
varpi, án þess aö leggja óþarflega
hart aö neinum aöila."
SBjartsýni getur veriö þarfur eig-
Framhald á bls. 6.
II. tbl. 1965.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5