Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1966, Blaðsíða 4

Skólaverkefnið:
Hinn ósanngjarni
maður z r-
„Hinn sanngjarni maður lagar
sig ejtir umhverfinu; hinn ósann-
gjarni maður reynir stöðugt að
laga umhverfið eftir sér. Þess
vegna hyggjast allar framfarir á
hinum ósanngjarna manni.“ („The
Revolutionist’s Iíandbook“ úr
„Man and Superman“ eftir George
Bernard Shaw).
Um 68.000 væntanlegir um-
sækjendur um námsvist í
bandarískum háskólum árin 1969
og 1970 glímdu við tilvitnun þessa
fyrir nokkru. Verkefni þeirra var
að skrifa stutta ritgerð um efnið,
og átti hún að vera einn þáttur í
ritgerðaprófi þeirra. Sjö manna
nefnd hins virðulega 65 ára gamla
ráðs, er undirbýr inntökupróf há-
skólanna, hafði valið tilvitnunina
'iil að kanna þekkingu umsækjenda
á enskum stíl og málfræði-
Að sjálfsögðu voru ýmsar viillur og
(mishermi í ritgerðunium — suimt stafaði
vafalaust af fljóbfæmi og tímaþröng, en
annað sýndi því miður a-llmikla fáfræði.
Hér eru nokkrar skemimitiileguisbu yfir-
lýsingarnar:
„Manninum er ætlað að ganga á jörð-
inni, en fuglunum var æitlað að varna
þeim (inhibit) himinsins.“
„Ef engir ósanngjarnir menn væru til,
mundum við enn halda að sóiin snerist
1 kringum loftið.“
„Dr. George Washington Carver sem
fann upp hnetuna . . . . “
„Hann stendur í báða fætur og bíð-
ur eftir sér'hverri hindrun, sem kann að
verða á vegi hans.“
„Sumir reyna að ódýra (dheap) al-
menning. Þeir sem gera siíkt eiga sjúk-
ar námur (mines).“
„Forsögumaðurinn saumaði föt. Síðan
tendraði hann eld, byggði eldstæði, upp-
götvaði raámagnið og fullkomnaði kjarn
orkuna. Hinum sanngjarna manni er
ennþá kalt.“
★ ★ ★
E n þrábt fyrir þetta æittu eldri
siðferðispostular, sem hættir til að líta
á ungu kynslóðina sem óþroskaðan hóp
sjálfsiánægðra sjónvarpsáhorienda er
hangi á sjoppum og dái bíla og bítla, að
herða upp hugann. Því allstór hópur
nemendanna reyndist vera gæddur
þroskaðri dómgreind, auk þess sem þeir
höfðu gott vald á enskri tungu, þrátt
fyrir hinn stubta tíma (20 mínútur),
sem þeim var æblaður til að skrifa rit-
gerðina.
Ritgerðirnar um þetta háfleyga bók-
menntalega efni sýndu, svo að vitnað
sé í orð eins dómnefndarmanns, „hress-
andi stuðning og samihygð með upp-
reisnarmanninum. Þær sýndu einnig
hæfileika til að greina á milli hins raun-
verulega utangarðsmanns og beatniks-
ins.“
Fhilip B-urnham, formaður nefndar-
innar, sem undirtoýr og dæmir um rit-
gerðir á ensku og er auk þess kenrrari
í ensku við St. Pauls-skólann í Con-
oord, N.H., var líka bjartsýnn. Hann
sagði, að ritgerðirnar sýndu „ígrundaða
virðingu fyrir einstaklingum, sem eru
óánægðir með ríkjandi ástand. Þær
mæla með æskilegum breytingum og
leiða í ljós hugsjónir og óánægju nem-
eridanna með mörg atriði í ríkjandi að-
stæðum“.
Og Burnham bætir við: „Nemendurnir
sjá einnig þversögn, jafnvel mótsögn
í hinum tilvitnuðu orðum. Ritgerðirnar
bera einnig vott um þrá og viðleitni
til að skapa betri heim“.
★ ★ ★
F rá fræðilegu sjónarmiði eru rit-
gerðirnar í stórum dráttum álíka góðar.
Einn nefndarmanna, Christine Royer,
enskukennari við kvennaskóla í Connecti
cut, sagði: „Ritgerðirnar sýndu þjálfun
og löngun til að setja hugsanir skipu-
1 lega fram og rita einfalt, samfellt mál.
Skrift og frágangur allur var eftirtektar-
verður, og reynt var að marka orðum
skýra merkingu.“
Kaflarnir, sem birtast hér að neðan, eru
valdir af handahófi úr betri hluta þeirra
ritgerða, sem teknar voru til greina.
★ ★ ★
„ Hinn ósanngjarni maður er hinum
sanngjarna vissulega fremri. Hinn ósann-
gjarni kemur málum í framkvæmd . . .
Sesar var ósanngjarn, en einnig Jesús,
Hitler var ósanngjarn, en einnig Paste-
ur. Hinir ósanngjörnu menn eru yrkj-
endur og eyðendur jarðarinnar. Hinn
sanngjarni maður lætur sér nægja að
inna af hendi dagsverk sitt, að því loknu
fer hann heim og sefur. . .
Hinn ósanngjarni maður fellir sig ekki
við stöðnun, hann veit að heimurinn
verður að breytast. En ekki vill hann
láta aðra framkvæma þessar breytingar:
Ef heimurinn á að breytast, er það hans
hiutverk að framkvæma breytingarnar..
Hinn sanngjarni maður .... heldur í
horfinu og innir hin nauðsynlegu störf
af hendi. í hans stað má setja I.B.M.-
vél. Sess ósanngjarna mannsins verður
ekki öðrum skipaður."
★ ★ ★
„T il að skýra tilvitnun þessa er
nauðsynlegt að gera sér ljóst, við hvað
er átt með orðunum „sanngjarri' maður
og „ósanngjarn" maður. Það virðist að
með sanngjörnum manni sé átt við þann
sem lagar sig eftir þjóðfélaginu ....
er ánægður með tilveruna eins og hún
birtist honum.
Ósanngjarn maður virðist vera sér-
vitringur, sem fellir sig ekki við þjóð-
félagið og reynir að bæta það eftir sínu
höfði. Enda þótt hann sé oft álitinn
„utangátta" og „skrýtinn" . . . er það
hann sem hugsar sjálfstætt og er sjálf-
um sér samkvæmur, enda mun hann
auðga og bæta þjóðfélagið í framtíð-
inni“.
★ ★ ★
„Híinn ósanngjarni maður . . . er
sá sem berst og keppir, sem hefur skarp
skyggni til að sjá vanda heimsins og
finna leiðir til úrbóta . . . Það er ósann-
gjarni maðurinn sem er hafður að
Júlíus Sesar
Adolf Hitler
píslarvotti, sem er dramatíseraður og
vekur samúð allra.
John F. Kennedy og Malcolm X eru
ef til vill bezt þekktir. Jafnréttismenn-
irnir þrír, sem „voru óðir að láta sér
Framhald á bls. 11.
Kópernikus
Malcolm X
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. janúar 1966