Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1966, Blaðsíða 8

................ WmSmmRm^á
Hólmavík. Kirkjan gnæfir yfir þorpiff (lengst til vinstri) en áframhaldandi byggð er út með víkinni (t.v.) Myndin
er tekin af bryggjunni. Greinarhöf. tók myndirnar.
HOLMAVIK
Eftir Guðmund Hraundal, háskólakennara
Hví skyldi ég skrifa um
Hólmavík og Hólmvíkinga
öðru fremur? Þegar ég var í barna-
skóla í Hafnarfirði, kom teikni-
kennarinn einu sinni með fallegar
landslagsmyndir á stórum spjöldum.
Myndirnar voru frá árstíðunum
fjórum og voru einkennandi fyrir
Guðmundur Hraundal
i ' - ' • ; • .
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS-
þær. Ég man sérstaklega eftir
tveimur myndum; sumarmyndinni:
sól skein í heiði og fólk var við
heyþurrkun úti á túni, litbrigða-
laust og flatt landslag. Öllum nema
mér þótti hún fallegust, af því að
þar var sumar og sól. Haustmyndin
var af fallegum en lágreistum
bóndabæ við lygnan fjörð, það var
komið haust, fjörðurinn var spegil-
sléttur og baksviðið var há og stíl-
hrein fjöll, sem spegluðust í fjarð-
arbotninum. Hvílík kyrrð og frið-
ur yfir þessari mynd, enda tók ég
hana fram yfir hinar myndirnar.
Hvað fær manni meiri friðar og
sælu en fagurt haustkvöld? Og er
það ekki einmitt friður, kyrrð, sem
við þörfnumst mest? f>að var ekki
komin „atómöld“ þá, en þó kunni
ég að meta þann frið og kyrrð, sem
aðeins móðir náttúra getur veitt
okkur inn til dala í faðmi blárra
fjalla og við sævarströnd á lygn-
um kvöldum, þar sem báran gljáfr-
ar við fjörusand.
að var einmitt þessi friður, sem
gagntók mig fyrst, þegar ég kom til
Hólmavíkur, enda þá sumri tekið að
halla, Steingrímsfjörður spegilsléttur, og
•báran bærði aðeins á sér í fjöriisandin-
um, bæði norðvestan við eyrina, sem
þorpið stendur á, og eins í Skeljavík.
Síðan eru liðin mörg ár, og svo kom
ófriður um aLian heim og rak friðinn á
brott hjá mörgum, ef ekki flestum íbú-
um á þessari jörð. En í Hólmavík getur
maður enn fundið þennan sama frið, ef
maður aðeins gefur sér tíma til að veita
honum viðtöku. Og hvað er það svo, sem
í Hólmavík, öðrum stöðum fremur, verk-
ar þannig á mann? Jú, það er hinn fallegi
Steingrímsfjöfður, þetta friðsæla og af-
skekkta þorp, Borgirnar ofan við, fólkið,
allt umhverfið, útsýnið beggja megin
fjarðarins. Þar er ekki skógurinn! í
hæsta lagi kjarr og lyng upp af piássinu.
Áður fyrr var farin Dalaleiðin, þ. e.
úr Gilsfirði yfir Steinadalsheiði, sem er
há og brött og var alltaf illfær, sérstak-
lega Kollafjarðarmegin. Þar heita efst
Rjúpnabrekkur. Svo var yfir Steina-
dalsá að fara á djúpu vaði, en nú sl. 17
ár hefur verið farin Hrútafjarðarleiðin,
inn fyrir Bitrufjörð og út með honum
að vestan og yfir Bitruháls, sem ekki
virðist árennilegur, þegar maður sér
Ennisfjail úr fjarlægð, en nú fer bíllinn
þennan fjallveg án þess að hósta. Reynd-
ar var það Dala-Brandur, vinur minn,
sem fór þessa leið fyrstur á bíl, og síðan
var lagður vegur eftir sömu slóðum, og
má heita, að það sé skotvegur. Efst uppi
á hálsinum er hlaðin varða, og er þaðan
dásamiegt útsýni í björtu sumarveðri,
jöklar og heiðar í suðri, Vatnsnes hand-
an við Hrútafjörð, og sést alveg inn til
Hvammstanga í Miðfirði, en svo utar og
norðar Skagafjöllin, Kollafjörður við
fætur manns, umkringdur fallegri og
grösugri sveit, og loks Strandafjöllin í
morðurátt í öllum sínum hrikaleik, eins
langt og augað eygir.
Við ökum í beygjum niður að Brodda-
dalsá, en þá tekur við greiðfær vegur
inn fyrir Kollafjörð, og handan fjarðar-
ins er nú kominn nýr og breiður vegur
uppi í miðjum hlíðum, en áður var farin.
fjaran, og verð ég að segja það, að mér
þótti það skemmtilegri leið, þótt sein-
farnari væri, sérstaklega í góðu veðri,
þegar fjörðurinn var spegilsléttur. Var
þá venjan að heilsa upp á Karl og
Kerlingu, tvo klettadranga, sem standa
saman í fjöruborðinu, fara út úr bílnum.
og teygja úr lúnum beinum, eftir lang-
an akstur, og drekka eina kók, sera
maður keypti í veitingaskálanum í Brú
í Hrútafj arðarbotni. Nú eru eftir um 25
kílómetrar til höfuðstaðar Stranda-
mranna, Hólmavíkur. En frá Brú til
Hólmavíkur eru 120 kílómetrar. Leiðin,
sem eftir er, er seinfarin á köfluim, eftir
að farið er framhjá kirkjustaðnum
Kollafj arðarnesi og Hvalsá, sem er síð-
asti bærinn, áður en beygt er inn í
Steingrímsfjörð.
H ér eru þverhnípt björg á aðra
hlið, en fjaran og rekaviðurinn á hina,
og framundan handan fjarðarins blasir
við Grímsey, sem dregur nafn af fyrsta
landnámsmanininum, er bjó víst reyndar
á Stað fyrir botni fjarðarins. Á Grímsey
er viti; annars engin byggð; hún er
igrösug hið efra en hömrum girt, og er
þar mikið fuglalíf. Mjótt sund er milli
Grímseyjar og lands handan fjarðarins,
Grímseyjarsund, og dálítið innar á Sei-
strönd er þorpið Drangsnes, útgerðar-
piáss. Fór ég einu sinni þangað fyrir
mörgum árum með héraðslækninum í
Hól'rruavík í foráttuveðri á opinni trillu
og fékk nóg af. Fannst mér þar allt
stin'ga mjög í stúf við snyrtimennskuna
í Hólmavík Það var á þeim árum, þegar
þorpið var að byggjast, og þorskurinn
óð á land. Nú er þar all't snyrtilegra,
og þar er kominn barnaskóli með kap-
ellu, annexíu frá Staðarprestakalli.
Gálmaströnd heitir fyrst eftir að beygt
hefur verið inn í Steingrímsfjörð; er
þar upphleyptur vegur á sléttum eyrum,
sjálfur vegarkaflinn er þráðbeinn og
grár að lit, og þykir mér sennilegt, að
oíaníburðurinn sé skeljasandur. Ég man,
að Ari Arnalds, sýslumiaður, getur Iþess
Fról'astsihúsið stendur við sjóinn inna n við þurpið.
5. júní 19GG