Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1966, Blaðsíða 8

SIÐARI HLUTI
vagna í New York City kom fram. Börn-
unum skyldi safnað sem víðast að, og
'þannig áttu nemendur frá hverfum, sem
voru illa stæð fjárha,gslega og menntun-
arlega að komast í góða skóla. Mótmæli
frá foreldrum voru gífurleg eins og
kunnugt er, verkföll voru gerð og kröfu-
göngur farnar. Helzta orsök þessara mót-
mæla var ótti hvítra foreldra við sam-
skóla hvítra og svartra. í nafni réttvís-
innar verður þó að taka fram, að því
fór fjarri að öll mótmælin byggðust á
kynþátta'hatri: allir vissu hve lélegt
menntunarástandið var í skólum svert-
ingjanna og menn óttuðust að ástandið
mundi almennt versna þegar börnin
úr þessum skólum dreifðust í betri skól-
ana. Og jafnvel þeir, sem í raun og veru
voru hlynntir samskólun vildu þó ó-
gjarna láta sín eigin börn líða við þessar
tiiraunir. En þeir voru líka til, enda
þótt það kæmi ógjarna fram opinber
lega, sem voru þessu mótfallnir af
hreinu kynþáttahatri, af andúð á negra-
börnunum sem slíkum. Og í augum
þeirra, sem eru sannfærðir um að hver
maður geti hjálpað sér sjálfur, eru
svertinigjakofarnir lifandi dæmi þess, að
þar eigi negrabörnin bezt heima. Það
var í þessu ljósi sem orðrómurinn um
Greenburgh nr. 8 barst út: þar
hafði árum saman verið safnað saman
börnum efnaðra borgara í einbýlishverf-
um og bömum frá fátækrahverfum
svertingja og þau sett hlið við hlið; já,
og börn úr efnuðum negrafjölskyldum
sett við hlið barna úr fátækrahverfum
hvítra manna .... Og það hafði auð-
sjáanlega gengið vel.
I Greenburgh nr. 8 — sem er
nefnt svo af þvi að sjö önnur hverfi
bera sama nafn — gera menn sér vel
ljósa sérstöðu sína og ábyrgð. Við verð-
um að halda uppi góðum skóla,
minnkandi árangur hefði þegar í stað
verið tekinn sem sönnun gegn samskól-
um. Einu sinni í viku koma nýir kenn-
arar saman hjá skólastjóranum — en ég
var einn þeirra í ár — til þess að
hlýða á klukkustundar fyrirlestur.
A þessum klukkutíma erum við
sett inn í „heimspeki" skólahverfisins,
framlþróun þess er skýrð fyrir oikkur
ásamt þjóðfélagssögu samfélagsins. Þetta
er gert til þess að leggja grundvöll að
daglegu starfi okkar og einnig til að
brynja okkur gegn árásum umiheims-
ins, sem kennarar við nr. 8 verða fyrir.
Skólaheimspeki hverfisins er í stuttu
máli sú sannfæring, að aðeins dagleg
samvera við nákvæmlega sömu skilyrði
geti kennt börnum úr mismunandi um-
hverfi að lifa og starfa saman og að
það sé jafn þýðingarmikið og náms-
efnið, sem skólinu kennir. Einnig að
hvert barn, svart eða hvítt, fátækt eða
ríkt, gáfað eða miður gefið, eigi rétt á
kennslu, sem miðar við möguleika hvers
einstaklings.
Skólahverfið fylgir ekki samnefndurrx
borgarhluta, en nær yfir hluta
af White Plains, Hartsdale og
Greenburgh; landfræðilega eru skólarn-
ir í úthverfi norðan við New York
City, í borgarhluta þar sem útlend-
ingur getur ekki séð að einn hlutinu
sé öðrum frábrugðinn: hvarvetna ak-
brautir með benzínstöðvum með vissu
millibili, pylsuvagnar og veitingahús,
skuggasæl einbýlishverfi uppi á hæðun-
um, gömul svertingjahverfi með hrörleg-
um timburhúsum niðri í lægðunum, allt
þetta tengt saman með viðskiptamið-
stöðvum með pósthúsi, banka og gríðar-
stórum matvörukjörbúðum. Það er
hræðilega ljótt. — Á árunum milli
nítjánhundruð og þrjátíu og fjörutíu ein-
Framhald á bls. 14.
Greinarhofundur í skolastofu með tveimur, nyjum vinum: hvitum og svörtum drcng.
Bandaríski harmleikurinn
Á. síðasta ári hefur skólahverfið
Greeniburgh nr. 8 utan við New York
vakið athygli um gjörvöll Bandaríkin.
í þessu hverfi hafa skólavagnar verið
notaðir um tíu ára skeið — samkvæmt
svonefndri Princeton-áætlun — til að
breyta um frá gamla fyrirkomulaginu
um hverfissköla. Hverfisskóli fær nem-
endur sína frá húsunum í kring, sem
rneðal annars leiðir til myndunar sér-
skóla. Sérfræðingar utan lands og innan
hafa lengi fylgzt með þróun þessa skóla-
hverfis af áhuga, en kostir þess og gall-
ar hafa ekki orðið kunnir almenningi
fyrr en á síðasta ári í samibandi við
kröfugöngur og foreldramótmæli í New
York. Annars vegar eru þeir, sem telja
Greeniburgh nr. 8 glæsilegt dæmi þess,
að unnt sé að koma á fót sönnum lýð-
ræðislegum skóla, en hins vegar eru
þeir„ sem er þetta þyrnir í augum,
óæskilegt hverfi ef maður vill halda
börnum sínum frá öllu sem ekki kemur
heim við hætti hvítrar millistéttar.
í rauninni er ekki til neinn amerísk-
ur barnaskóli. Skólarnir eru frábrugðnir
hver öðrum í hinum ýmsu héruðum og
mótast af samfélaginu, sem þeir starfa í.
Hér koma m. a. til greina fjárhags-
atriði: sveitarfélög með há útsvör geta
bætt við ríkisstyrkinn og og byggt ný
skólahús, greitt hærri kennaralaun o.s.
frv. En hér kemur áhuginn einnig til
greina. Skattgreiðendur hafa mikil áhrif
í skólamálum fyrir milligöngu fræðslu-
málanefndarinnar, sem er kosin af
sveitarfélaginu, þegar nýr kennari er
ráðinn, og eins ef skipaður er rekt-
or eða skólastjóri. Skólahverfin eru
ýmist framfarasinnuð eða íhaldssöm.
Því veldur mestu fyrir ameríkst
skólabarn að búa í sveitarfélagi,
sem hefur yfir fjármunum að ráða
og vilja til að verja þeim til skólamála.
— En þetta er ekki nóg, því að jafnvel
í sama hverfi geta skólarnir verið mis-
munandi að gæðum, og þá verða skól-
arnir í fátækrahverfunum harðast úti.
Og þar sem börnin sækja skóla í næsta
nágrenni fyllast sumir skólarnir af börn-
um úr hvítu millistéttarhverfi, en aðrir
fyllast börnum úr kofahverfum svert-
ingja. Það er auðvitað ekki nema mann-
legt að kennarar sækist eftir stöðum í
skólahverfum og skólum, sem bjóða
hæstu launin og beztu starfsaðstöðuna.
Og auðvitað er bæði auðveldara og sem
stendur betur þakkað, að kenna börnum,
sem hafa jákvæða afstöðu gagnvart skól-
anum og eiga foreldra, sem hafa haft
aðstöðu til að búa þau undir skólalífið.
Börn úr svertingjahverfum líta oft á
skólann sem óvinaland — mynd hans af
lífinu og umheiminum samsvarar svo
illa þeirra eigin reynslu. Foreldrar þeirra
hafa sjaldan haft tíma eða tækifæri til
að veita þeim þá undirstöðumenntun,
sem skólinn gengur út frá. Þessir skólar
fá þessvegna — með fáum, en ánægju-
legum undantekningum — reynslu-
minnstu og lélegustu kennarana. Hverfið
og jafnvel húsið, sem barnið býr í, hefur
þannig áhrif á það hvernig skólagangan
verður. Fjölskyldur, sem búa nærri lé-
legum skólum, senda börn sín gjarna í
einkaskóla — ef þau geta — eða flytja
Eftir Ingu Jonsson
til annars staðar. Það verða því fátæku
börnin, sem líða við þetta fyrirkomulag,
en það eru í mörgum tilfellum svörtu
börnin.
að var til að ráða bót á þessu
misrétti, sem tillagan um notkun skóla-
Börn af ólíku litarafti kynnast og venjast hvert öðru í samskóla.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. ágúst 1966