Lesbók Morgunblaðsins - 04.12.1966, Blaðsíða 11

Jóhann Hannesson: /
ÞANKARÚNIR
FJÁRLAGARÆÐAN var, a'ð voru áliti, ein sú bezta, sem birzt
hefir hérlendis í seinni tíð. Gagnlegit hefði verið að sú ræð<a
hefði komið í faillegu bandi á bókamarkað fyrir jól. Hefði hún
:þá verið mörgum öðrum bókum hentiugri til jólagjafa, einkum
ef fylgt hefðu teikningar, 'Jinurit og nokkrar sósíalvásind.alegar
skýringar. Fjárlagaræður eru með þýðingarmestu þéttum í
samitíðarsögu hivers lands. En margir afrækja lesitur þeirrar
sögu, þótt það sem í henni greinir, varði þá og börn þeirra
mikilu.
í einhverju smáblaði sáum vér a’ð blaðamaður einn vildi
kalla ræðuna „guðspjall", en það finnst oss ótækt, efnisins
vegna, en teljum að „auðspjall" hefði verið heppilegra nafn.
Guðispjöll segja frá því, sem Guð hefir fyrir mennina gjört,
en auðspjöll greina frá því hversu með auðinn skuli fara, í
þessu tilfeUi frá þeim góðu og gagnlegu verkum, sem gera skal
með sameiginlegum sjóði þjóðfélagsins og hvernig fjár skuli
til hans aflað. Allar sannar ríkisistj órnir inniheimita skatta, og
lögmál Guðs bý’ður oss að gjalda ríkinu það sem ríkisins er.
Eitt mættu þó auðspjöU taka upp eftir guðspóöllum: Skiptingu
í kapítula og vers, svo auðvöldara væri um tilvitnanir og út-
leggingax.
Gailla finnum vér einn á ræðunni, og getum hans áður en
upp eru taldir kostirnir, en það er þáttur sá, er snýr að vinum
vorum og bjargvættum,l æknunum. Nú hafa þeir að visu sýnt
að þeir hafa fleira í hendi sér en líf manna, enda höfum vér
enga tiihneigingu til að telja þá af. Fyrir fám árum fékk einn
kunningi vor í þeirra hópi útJborgaðar krónur fimm á mánuði
af sínum íöstu launum .í sama mánuði gátu sitrákar stungið
tugum þúsunda í vasann fyrir einfalda vinnu. Þó kvartaði
læknirinn ekki ytfir hæð skattanna, heldur yfir skrykkjóttum
viinnúbrögðum skatthéimtunnar, en xykkir og skrykkir í kerf-
inu hafa aflað ríki voru óvinsælda, sem engin þörf er á a’ð
innheimta af þeim, sem skilning hafa á nauðsyn skatta. Lækn-
arnir minna oss á fallega sauði, sem nýbúið er að rýja, og eru
orðnir lóttir á sér og hoppa upp úr réttinni og sækja á fjall,
unz þeim er vaxin ull á ný.
Mestu kostir ræðunnar — auðspjalLsins — eru hve vel hún
sýnir ,rsocial trends“, það er eðlislæga hneigð þjóðfélagsins tU
breytinga í ýmsum greinum. Margir bera hlýjan hug til ráð-
herra vors fyrir viðleitni og aðgerðir tid að uppræta skatts-vik,
og vona að árangur verði þar af, og eins að straumur skatt-
heimtunnar jafnist, svo að hún falli ekki í foss-um og flúðum.
Yrðu menn þá j-afnari fyrir lögunum en nú er, en eins og sakir
standa eru sumir jafnari en aðrir. Að ræðunni sést að þjóð-
félag vort atefnir í líka átt og mörg önnur. Erfitt er og dýrt að
kioma í gott horf menningarmálum, sem lent hafa í seinagangi
(cultural lag) á fyrri árum. Svo er um heilbrigðisþjónustu,
einkum fyrir geðsjúka menn og sálsjúka og taugaveikluð börn.
Um viða veröld ágerast viðfangsefnin á þessu sviði, og róður-
inn er þungur, jafnvel þar sem ekki er til sparað að koma
öllu í gott horf.
Sumir nútímamenn eiga með ári hverju erfiðara með að
lifa lífinu án hjálpar lögreglu, og það er í fyllsta samræmi við
samtímann að löggæzlukostnað þarf að auka um helming. Hér
valda nokkru drykkjuveizlur, sem fer fjölgandi, og bætt þjón-
us-ta til að koma áfenginu ofan í menn — líkt og sjónvarpið
gerir sitt til að gera börnin taugaveikluð. Sá er munur á gaffal-
bitum í vínsósu og mönnum, sem sósaðir eru í vini, að þeir
fyrri liggja kyrrir og varðveitast, en þeir síðari spillast undir
áhrifum þess sama víns, sem varðveitir þá fyrri. Hér er einnig
fylgni við heilsu manna: Sá sem sýkir sig á víni, verður að
reyna að hafa ráð á því a'ð fá sig læknaðan, jafnvel þótt lækn-
ingin dugi ekki til að græða nema lístið eitt af meinunum.
Að kostnaður skóla fer vaxandi ár frá ári er eðlileg stefna
hjá þjóð, sem fjölgar jafn ört og vorri. Þegar Svíum nægir að
bæta við einni skólastofu, verðum vér a’ð byggja tvær til að
halda í horfinu, og sömuleiðis bæita tveim kennurum við þar
sem Svíum nægir einn. Menn vissu það betur fyrrum en nú
að sá, sem á mörg börn, verður a’ð leggja talsivert á sig til að
koma þeim upp. Að vúsu minna vorir skólar að sumu leyti á
útgerðarfyrirtæki, þar sem skip og menn halda sig langtímum
í höfn, þótt veiðin sé góð. Tvisvar niiu eru átján, en brisvar sex
eru líka átján. Með sex mánaða kennslu þurfum vér þrjú ár
til að miðla sömu þekkingu og auðið er að miðla á tveim árum
með níu mánaða kennslu. Sú menningaibylting, sem vér fram-
kvæmum á hverju vori með því að senda æskulýðinn í vinnu,
meðan aðrar þjóðir halda sínu unga fólki 1 skðla, hefir auð-
vitað ýmsa kosti — en hún kastar líka nokkuð, sem kemur
fram í því að skólaárin hljóta að verða tilsvarandi fleiri en
ella, eða þá að minni menntun er veiitt. En þótt skólahaldið sé
dýrt, eru margir af skólum vorurn bláfátækir að bókum og
kennslutækjum, og verður ekki af þeirri fátækt séð að vér
séum ein tekjuhsesta þjóð í heimi.
Þa'ð er nóg að gera við það fé, sem rennur í ríkissjóðinn,
og mikil þörf á trúum og réttlátum ráðsmönnum yfir þeim
auði. En þörf er einnig á þegnskap meðal þeirra, sem eiga að
leggja fé í þennan sjóð, og ættu menn að sjá sæmd sína í að
skjótast þar ekki undan skyldu sinnL
Á erlendum bókamarkaBi
Life in Norman England. O. G.
Tomkeieft English Life Series
edited by Peter Quennell. B. T.
Batsford 1966. 21/-—
Áhrifa Normanna tekur að
gæta með valdatöku Játvarðar
hins góða, en móðir hans,
Emma, var dóttir Kiíkharðar
Húðujarls. Þessi áhrif stórauk-
ast og verða ráðandi á Eng-
landi eftir valdatöku Vilhjálms
bastarðar. Náin tengsl Nor-
mandí og Englands haldast allt
til 1204, þegar Englendingar
missa Normandí. í þessari bók
rekur höfundur þær breyting-
ar, sem verða á þjóðlífi Eng-
lendinga vegna áhrifanna hand
an yfir sundið. Höfundur lýsir
daglegu lífi manna, siðum og
háttum, byggingum og maitar-
æði. Kaflar fjalla um kirkj-
una, bókmenntir og lagagerð
og þær breytingar, sem verða
með tilkomu Normanna. Lengi
vel samlagast þjóðin, sem fyrr
bjó í landinu ekki lífernismáta
og mati hinnar normönnsku
yfirstéttar, sú samlögun tók
nokkuð langan tíma og verður
ekki veruleg fyrr en á síðari
hluta 12. aldar. Bók þessi er
gefin út í bókaflokki, sem
fjallar um enskt þjóðfélag frá
upphafi og fram á okkar daga.
Bókin er ágætlega mynd-
skreytt og mjög smekklega út-
gefin. Registur fylgir.
The Norman Conquest its
Setting and Impact. D. White-
lock, D. C. Douglas, C. H.
Lemmon, F. Barlow. Eyre St
Spottiswoode 1966. 21/—
Fjórir sagnfræðingar eiga
hlut að þessari bók, sem er
gefin út til minningar um 900
ára afmæli orrustunnar við
Hastings. Dorothy Whitelock
prófessor í Engil-saxnesku við
háskólann í Cambridge skrifar
um menningu Engilsaxa og
þjóðfélag. David C. Douglas
lýsir Vilhjálmi bastarði sem
hertoga og konungi. Charles
H. Lemmon lýsir orrustunum
hið minnisverða ár 1066 og
einkum orrustunni við Hast-
ings. Frank Barlow rekur
áhrifin, sem ummynda enskt
þjóðfélag eftir sigur Vilhjálms
við Hastings, allt fram á fyrri
hluta 12. aldar. C. T. Chevalier
er útgefandi ritsins og skrifar
inngang, þar sem hann dregur
upp mjög góða mannlýsingu af
Haraldi konungi. Bókinni
fylgja nokkrar myndir og
bók-alisti ásamt registri. Þótt
bókin sé innan við tvö hundr-
uð blaðsíður, er hér saman-
kominn mikill fróðleikur um
þessa atburði og þá, sem ollu
þeim. Bókin er mjög smekk-
lega útgefin.
Landlýsingar.
The Hebrides. W. H. Murray.
Heinemann 1966. 30/—
Höfundurinn er Skoti. Hann
hefur stundað rannsóknir og
tekið þátt í leiðöngrum í
imalayafjöllum 1950 og 1951.
Hann hefur ritað nokkrar
ferðabækur og er allra manna
fróðastur um landshætti og
mannlíf á vesturströnd Skot-
lands og Skotlandseyjum. He-
brideseyjar eru um fimm
hundruð talsins og liggja utan
vesturstrandar Skotlands. Eyj-
ar þessar eiga langa sögu og
er hún framan af mistri hulin.
frskar sögur og fabúlur kynna
í fyrstu þessi byggðarlög, síð-
an koma víkingar og þar með
dragast þessi svæði inn í sög-
una. Bókinni fylgja ágætar
myndir, athugagreinar, bóka-
skrá og registur. Höfundur
gefur lifandi lýsingu á þessum
svæðum, sem eru um margt
tengd víkingasögunni
' 010 YOU HAR \
ABOUTANOYCAPP/
S /VARY?- FLUNG-
>/'IMSELF INTHE<
<CANAL LAS'NIGHT
x=( -BUTA FOLICEMAN
•' \ FISHEO ‘IM OUT r
tch/tch/
POOR ANOY •
TCH/TCH/
POQR FLORRIE

Hefurðu heyrt um Sigga sixpensara, Maria? Hann kastaði — En hann var fiskaöur upp af lögregluþjóni.
sér í díkið í gærkvöldi.
— Uss, uss, aumingja Flóra.
— Uss, uss, aumingja Siggi!
4. desember 1966
■LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 11