Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.1966, Blaðsíða 6

dvaldi, var okkur óskylt og foreldrum
mínum áður óþekkt. Fólk, sem þau
þekktu og þráðu að kæmi, kom ekki
eða settist að í öðrum nýlendum. í>að
verður ekki sagt, að móðir mín festi
yndi hér. Hugur hennar dvaldi heima
hjá foreldrum hennar og systkinum.
Hún hafði stöðug bréfaskipti við fólkið
sitt. Ég man, að eitt sumar átti hún
fasta von á annarri systur sinni að
heiman. Á hverju sú von var byggð,
veit ég ekki. Einn morgun, þegar gufu-
báturinn Viktoría, dragandi tvo barða,
skreið inn fljótið fram hjá húsinu okk-
ar, sáum við konu sitja uppi á þilfarinu,
á öðrum barðanum, með tvö börn hjá
sér, pilt og stúlku, sem svaraði til hins
rétta; systirin átti einmitt tvö börn á
þessu reki. Móðir mín var svo viss um,
að þetta væri systirin, sem hún hafði
vonazt eftir með börnin sín tvö, að hún
bjó sig í skyndi til að fara yfir að
»«•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■»■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
Möðruvöllum, þar sem gufubáturinn
lenti, að taka á móti þeim. Svo kom
hún heim aftur vonsvikin, og því gleymi
ég ekki heldur.
Öðru máli var að gegna um föður
minn. Hann lifði á framtíðarvonum,
hafði tröllatrú á landinu — trú, sem
ekki var sjáanlegt þá, að hann gæti
byggt á neinu. Þegar einhver lét undr-
un sína í ljós, að hann skyldi setjast að
á þessum stað, sem var ekkert nema
hrikafrumskógur og forardiki, svaraði
faðir minn glaðlega: Það er gott kot
Víðivellir.
Sumarið eftir stóraflóðið, þegar allar
bjargir virtust bannaðar á Víðivöllum,
hafði hann stöðuga atvinnu í Winnipeg,
mun þá hafa ætlað sér að setjast þar
að, því hann festi kaup á tveim bæjar-
lóðum á Princess stræti, sem átti fyrir
sér að verða eitt af helztu verzlunar-
strætum borgarinnar. Kvittering fyrir
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
«;
j RABB
i Framhald af hls. 5
munu ólíkleg til árangurs — að
því leyti er uppeldi fulloröinna ekki
frábrugðið uppeldi barna. Líklega
| er eina lausnin sú, að hér skapist
3 almenningsalit, sem þjarmi að þess-
um konum; þœr verða að finna, að
• landar þeirra brosa í kampinn ekki
; síður en kaupmenn erlendis. Það
; mœtti kannskv byrfa á því að bjóða
m
• þœr velkomnar heim með sjónvarps
• spjalli, svo að þjóðin fái að sjá
• framan í þá landa sína, sem gera
Í hana hlœgilega með öðrum þjóð-
■
3 um.
m
Það er löngu kunn staðreynd, að
3 íslendingar á ferðalögum erlendis
j verja mestum tíma sínum í verzl-
j unum. Líklega eru þessar utan-
■ landsferðir farnar EINGÖNGU í
m
j verzlunarskyni, lokastig þessa sjúk-
5 dóms. Hvað veldur þessum ósköp-
m
um? Hvað veldur því, að konur i
þyrpast hver um aðra þvera á j
brunaútsölu líkt og þœr vœru að- ■
framkomnar eftir langvinn móðu- ;
harðindi? Hvað veldur því, að i
þœr setjast kinnroðalaust upp í j
millilandaflugvél til að kaupa i
glingur og föt? Þetta er auðvitað j
sálarástand hinna nýríku, en nú *
eru konur ekki nýríkari en eigin- i
menn þeirra. Eini munurinn er sá, i
að eiginmaðurinn má ekki vera að j
því að standa í búðum — hann ■
hefur störfum að gegna. Kaup- :
■
grœðgi húsmæðra skyldi þó ekki i
■
vera athafnaþrá á villigötum, sál- j
rœn ófullnœgja? Sé svo vœri æski- ■
legt, ef þjóðfélagið gœti beint þess- :
■
ari athafnasemi inn á verðugri i
brautir. Að öðrum kosti má alltaf j
búast við, að ófullnægja brjótist j
fram í sértrúaflokkum eða verzl- :
unum. — _ I
■
Svava Jakobsdóttir. ;
hundrað dollara niðurborgun hefur
geymzt til skamms tíma. Fyrir þessar
tvær lóðir hefði hann fáum árum síðar
getað fengið fjárupphæð, sem hrokkið
hefði til að kaupa allálitlegan part af
Gimli sveit, ekki sízt ef hann hefði sætt
lagi á opinberu uppboði landeigna fyrir
skatti, en hann sá sig um hönd og seldi
lóðirnar, siðla þess sama sumars, fyrir
sama verð og hann hafði keypt þær —
og sneri aftur. Fögur var hlíðin, gott
kot Víðivellir."
S ams konar tryggð og hér er lýst
kom síðar fram hjá Guttormi sjálfum,
er hann sneri aftur til æskustöðva sinna
vorið 1911 og hafði þá víða farið og
við margt fengizt þau sextán ár, er
liðin voru frá dauða föður hans. Gutt-
ormur hefur í bréfi til Stephans G.
Stephanssonar 7. nóvember 1911 lýst vel
gieði sinni yfir endurheimt Víðivalla,
en í bréfinu segir hann m.a.:
„Vinur minn. — Hefir þú veitt því eft-
irlekt, að ég hefi þagað yfir öllu við þig
lerxgi, lengi? Ég 'hetfd verið önnum kafinn
síðan á krossanessu. Ég keypti æskustöðv-
ar mínar síðastl. vor og fluttist hingað
samstundis, að heita má. Síðan hefir mér
liðið ágæta vel. Hér er mér til ánægju
hvert verk. sem ég vinn. Til þess að
mér geti liðið vel, þarf ég, eins og naut-
peningurinn, að vera þar, sem ég er hag-
vanur. Það er betra að vinna fyrir lágu
kaupi verk, sem manni leiðist ekki, en
fyrir háu kaupi verk, sem manni er ógeð-
felit. Þó leikur grunur á því, að hér
verði ég bjargálna maður, þegar árin
renna. Við vonumst fastlega eftir járn-
brautinni hingað, og „sker það stóra fí-
gúru“ fyrir mig, því mín lönd tvö eru
þau næstu fyrir norðan bæinn. Ég elska
þetta land meir en eftirlaunaðir heima
ættlandið. Hægt er nú við að jafnast. Hér
sé ég sporin eftir ljósu mína í hlaðvarp-
anum“.
Og seinna í sama bréfi segir Gutt-
ormur við Stephan:
nokkur smákvæði. Yfir kvæðabáTkinum
Jóni Austfirðingi hvílir blær frumbýl-
ingsáranna, þar segir frá fyrsta áfangan-
um, erfiðleikum og raunum landnem-
anna, unz loks tekur að rofa til. Gutt-
ormur hefur miklu síðar, í kvæði sínu
til Tveedsmuir lávarðar, dregið saman
meginefnið úr Jóni Austfirðingi í eitt
erindi, er hann segir:
Hér hófst vort landnám tryggðum treyst
í trú á þjóðar sæmd og heiður.
Hér var vor fyrsta frumbyggð reist.
Hér festi rætur norrænn meiður.
Hann brann, hann kól, hann lifði og lifir
allt lágt og smátt að gnæfa yfir.
Orlög íslenzku landnemanna hafa
jafnan verið Guttormi hugstætt yrkis-
efni, og er mönnum þar kunnast kvæði
hans Sandy Bar, er hann birti í annarri
ljóðabók sinni, Bóndadóttur, árið 1920.
í sömu bók er lofsöngur hans um Nýja
ísland, en fyrstu þrjú erindin eru svona:
Byggðin ertu mesta, hin bezta og stærsta,
byggðin ertu helzta, hin elzta og kærsta.
Fegurst áttu kvæði og fræði og hljóma,
fuglasöngvabólið og skjólið þins blóma.
Skógarljóðin hljóma og óma um engi,
undir leika vogar sem bogar við strengi,
raddir náttúrunnar oss kunnar og kærar
kveða ekki víðar eins þýðar og skærar.
Tungu vorrar griðland, þú friðland
hins forna
fjársjóðs vors í bögu og sögu þess
horfna,
móðir þeirra svanna og manna, sem
ganga
menntaveginn hraðast og glaðast
hinn stranga.
En seinasta erindið hljóðar á þessa leið:
Hug minn tengir tryggðin þér,
byggðin mín bjarta,
„Þegar ég er andvaka, tek ég Andvök-
ur þínar. Alltaf finn ég nýtt og nýtt, þó
ég sé margbúinn að lesa áður. Eitt kvæð-
ið þitt hefir sérstaklega tekið fram hjá
mér oft, en það er kvæðið um Grím
loðinkinna. Mikið hnoð er það, ekki
af bulli, heldur gulli. Hvar hefur þú
lært málið, maður?“
Guttormur gaf út fyrstu ljóðabók sína
1909, og hét hún Jón Austfirðingur og
bezt hefirðu lýst mér og þrýst þér
að hjarta.
Sá sem víkur frá þér, en hjá þér
er hálfur,
heim til sín ei ratar og glatar sér sjálfur.
í Bóndadóttur er einnig fagurt kvæði
um Canada, og verður það flutt hér
allt:
Framhald á bls. 12
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
11. desember 1966