Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.1966, Blaðsíða 11

SEINT og síöar meir. og með smáum skrefum lögðum vér
landar upp í herferð gegn 'hungri. Síðan hafa nokkrir ungir
menn reiknað út hvier ihilutur vor ætti að vera til að standast
samanburð við nágranna — að tiltölu vi'ð fólksfjöLda. Ef vér
ættum að leggja fram jafn mikið og Danir, þá ætti hilutur vor
að vera fimmtíu og ein milljón árlega í hjiáflp til fátækra landa,
miðað við þjóðartekjur 1964, og meira ef þær væru þar fyrir
ofan. Gjöf sú er vér gáfum, var þannig aðeins brot af því sem
vér ættum að gefa árlega — auk gjafa til kristniboðs, Rauða
kross, barnahjáilpar SÞ o. fl. Tafl vort um örlæti við aðrar
þjóðir mætti að visu skrá á skinn og geyma með gömilum
handritum, en til þess áð sagan yrði sönn, yrðu þar að vera
mörg auð blöð, sem ekkert væri skrifað á. Annars ætti sagan
aðeins heima með þjóðsögum og ævintýrum, en ekki í alvöru-
tali fullorðinna manna.
Hjálp til fátækra landa, sem aillmörg vestræn ríki veifa nú,
er gamail draumur kristniboða og annarra mannvina, sem hafa
verið öld eða meir á undan opiniberum aðiium að veita slíka
hjáip. Timi var tiil kominn að veraldarmenn sendu Afríku-
mönnum eitthvað annað en brennivín, byssur, púður og blý,
sem þeir fengu gegnum verzlun við vestræn lönd. Tiil eru í
Afríku iðnskólar, stofnaðir af kristnibo'ðum fyrir heiili öld;
og ýmsar prentsmiðjur, útgáfufyrirtæki, ræktunarnýjungar,
kirkjur, skólar ýmsir, sjúkrahús, 'holdsveikraihæli o. fl. hafa
þegar náð álitlegum aldri. Kristniboðið er margþætt herferð:
Gegn fáfræði, óhreinindum, hjátrú, sjúkdómum, hungri, fá-
tækt, kúgun, þrælahaldi, drepsóttum, meindýrum og tor-
tryggni. f sjálfstæðissögu sumra nýfrjálsra rikja eru á víð og
dreif nöfn kristinna leiðtoga innlendra og kristniboða vest-
rænna. Þjóðsöngur Madagaskar er ortur af presti, eins og
vor eiginn.
Mikill kraftur komst í hjálparstarf meðal fátækra þjóða
fyrir nokkrum árum, en vestan hafs átti Kennedy sáiugi forseti
Bandaríkjanna og vinir hans mikinn þátt í þessu. Af þessu
hefir leitt að alistórir hópar af ungu fólki, auk kristniboðanna,
vinnur að þróunarthjálp víða um heim. Búist er við að frá
Bandaríkj unum einum muni tala ungs fólks í friðarsveitunum
verða um fimmtíu þúsund innan fárra ára. Norðurlandamenn
hafa þegar sent allmarga hópa, og eru sumir þegar komnir
aftur. Algengt er að stanfstíminn sé 2 ár, þegar um er að ræða
ungt fðlk á háskólaaldri eða nýlærða iðnaðarmenn. Margt er
um kennara og hjúkrunarfólk í friðarsveitunum. Eldri leið-
togar eru einnig með, til að tengja saman fengna reynslu og
kenna þeim, sem nýliðar eru ýmsa lífsvizku, sem afldrei fæst
með fagnámi Nokkru þróunárfjármagni er ráðstafað í sam-
ráði við gömul kristniboðsfélög tii byggingar skó'la, gróðrar-
stöðva, heilsuverndarstöðva o. fl. Þótt ungt fólk í friðarsveit-
unum sé bæði vel af Guði gert og hafi fengið góða menntun,
þá er ekki því að leyna að vandamál verða á vegi þess. Sumir
veikjast meira eða minna aiLvarlega, áðrir eru nokkra stund að
aðlaga sig, er heim kemur. En sumir taka út mikinn þroska,
og verða miklu færari en þeir ella hefðu orðið, einkum í sam-
skiptum við ólíkár þjóðir og meðferð nýrra viðfangsefna. Það
er orðin venja að þær þjóðir, sem senda fé, senda líka menn
til að fylgjast með því hvernig störfum miðar áfram, og er
þetta talið naúðsynlegt til að samhengi verði í aðstoðinni. í
kristniboði er sú reynsfla fengin að mikiflvægt er að þeir komi
heim og segi frá tíðindum, bæði gleðilegum og sorglegum og
varðveiti tengsl við eigin þjóð.
Af herferð vorri gegn hungri hafa oss enn ekki borizt þau
tíðindi að nokkur maður hafi etið og orðið mettur. Samt held
ég að hjálp vor til handa fiskimönnum við Alaotra-vatn sé rétt
hugsúð, því markmiðið er að gera þá sjálfbjarga og færa um
að hjálpa öðrum. Þegar tifl lengdar lætur er það heil'brigðasta
stefnan að manna menn og efla þá til dáða og sjálfstæðis, svo
að þeir verði með öllu óháðir þeim, sem hjélpina veita. í
kristniboðinu hefir sú leið verið farin að efla innflenda leið-
toga til að stjórna sjálfstæðri kirkju, sem getur staði'ð og
breiðzt út, óháð móðurkirkjunni, og hliðstæð aðferð notuð við
skólana og sjúkrahúsin.
Áhugamenn um þróunarhjálp á íslandi ættu nú að nota
tækifærið og heyra hvaða tíðindi kristniboðar vorir frá Afríku
hafa að flytja, þvi þeir vita vefl hvar skórinn kreppir og kunna
frá mörgu áð segja. Og þegar sjá'lfur Oharles Darwin gaf ár-
lega nokkra upphæð tii kristniboðs, þá ætti það heldur ekki
að vera ósamlboðið gáfum vorum og vísindum (svo ekki sé
minnzt á hagvöxtinn) að gera eitthvað sams konar. „Hjálp —
eða hörmungar blasa við“, sagði nýlega ungur blaðamaður er-
lendur út frá reynshi sinni í þróunarhjálpinnL Og þessar
„hörmungar" geta verið tvenns konar: Annars vegar vaxandi
hungur, skortur og eymd hinna fátæku, hins vegar vaxandi
vesa’ldómur vor sökum sýkingar af velmegunarsjúkdómum.
Og væri það ekki nokkuð góð læknisaðfer’ð að lækna með
einu og sama meðalinu tvo (eða fLeiri) sjúkdóma í senn,
huagurmein þeirra fátæku og velmegunarkvilla þeirra r>u?
Og fá svo friðinn ókeypis sem ávöxt af þessari læknislist? »að
yrði ekki tiil skammar komandi kynsilóð.
A erlendum bókamarkaði
Saga.
Utopie und Mythos der Welt-
revolution. Zur Geschichte der
Komitern 1920—1940. Her-
ausgegeben von Theo Pirker.
Deutscher Taschenbuoh Ver-
lag — dokumente — 1964. 3.80
DM.
„Þessi nýju alþjóðlegu fé-
lagssamtök, eiga að samhæfa
og skipuleggja baráttu öreiga
allra landa í þeim einum til-
gangi, að steypa auðveldi og
koma á alræði öreiganna inn-
an ráðstjórnarríkja heimsins.
Einnig skulu þau vinna að af-
námi stéttaskiptingar og að
þróun sósíalismans til komm-
únisma". Lenin stofnaði til
þessa alþjóðlega flokks 1919 og
næstu tvo áratugina unnu
þessi samtök „Komitern" að
heimsbyltingunni með öllum
tiltækum ráðum. Útgefandinn
Theo Pirker hefur hér safnað
saman heimildum varðandi
þessa sögu úr ritum, sem gefin
voru út af „Komitern". Áhrifa
þessa félagsskapar gætti um
allan heim, en þó ekki á þann
hátt og í slíkum mæli, sem
Lenin ætlaðist til í upphafi.
Útgefandinn ritar mjög ítarleg-
an formála, síðan eru heimildir
birtar og loks er heimildaskrá
og bókaskrá.
DDR Geschichte und Bestands
aufnahme. Herausgegeben von
Ernst Deuerlein. Deutscher
Taschenbuch Verlag — doku-
mente — 1966. 3.80 DM.
í þessu bindi er að finna 118
skjöl og gögn varðandi póli-
tíska þróun í Mið- og Norður-
Þýzkalandi frá því 1945 og
fram á okkar daga. Bókin er
rituð að frumkvæði dtv út-
gáfunnar og er þetta fyrsta út-
gáfa. Bókin hefst á ítarlegum
inngangi útgefandans, síðan
eru birt skjöl varðandi
ástandið á rússneska hernáms-
svæðinu og síðan þær forsend-
ur, sem lágu til stofnunar rík-
is, sem nefnt var „Deutsche
Demokratisohe Republik". Síð
an er saga þessa ríkis rakin og
skjöl birt varðandi deilurnar
sem urðu út af ástandinu í
Berlín. Heimildaskrár, bóka-
skrár og registur fylgir.
Kultur und Gesellschaft der
Neuzeit. Pieter Jan Bouman.
Walter-Verlag, Olten und Frei-
burg 1962. 25 DM.
Höfundurinn er Hollending-
ur, fæddur í Batavíu og er son-
ur hollenzks skipstjóra frá
Groningen. Hann hlaut mennt-
un í Rotterdam og síðar við
hagfræðiskólann í London.
Hann lagði stund á þjóðfélags-
fræði og hefur skrifað nokkr-
ar bækur varðandi þá grein
auk þessarar. Þessi bók kom
fyrst út á hollenzku 1938
„skrifuð í skugga komandi
stríðs", sem höfundur vissi þá
að myndi hefjast innan tíðar.
Bókin hét í fyrstu útgáfu „Frá
Endurreisn til Heimsstyrjaldar
— Fjögur hundruð ára menn-
ingar- og þjóðfélagssaga
Evrópu". í bókinni rekur höf-
undur þessa sögu og tekst að
draga fram megin einkenni
þeirrar þróunnar, sem mótaði
söguna á þessu tímabili, að
hans dómi. Þetta er feikna yf-
irgripsmikið efni og mjög
vandmeðfarið. Höfundur hefur
bókina á þeirri staðhæfingu,
að „menning sé lífsstíll þjóð-
félagsins". Hann rekur síðan
höfuðstefnur í menningarmál-
um, bókmenntum, heimspeki
og listum, svo og þróun efna-
hagslifs og stjórnmála. Bókin
er einnig saga kapítalismans,
líberalismans og sósíalismans,
þvi að á þessu tímaskeiði þró-
ast allar þessar stefnur. Fyrsti
kaflinn fjallar um vísinn að
menningu nýju aldar á mið-
öldum og síðan rekur höfund-
ur söguna allt til loka annar-
ar heimsstyrjaldar. Bókinni
fylgja athugagreinar, tímatals-
tafla og nafnaregistur.l Bókin
er mjög vönduð að öllum frá-
gangi eins og allt það, sem
þetta forlag gefur út.
Klukkan þín er of sein.
11. desember 1968
•LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11