Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1967, Síða 4

Þessi mynd var
keypt í þeirri trú,
að hún væri eftir
Vermeer, en í raun-
inni hafði falsari
að nafni van
Méegeren málað
hana. Hann byrjaði
á því að útvega
sér striga, ramma og
litaformúlur frá
17. öld.
LISTAVERKAFALSARAR
Þeir eru snjallir handverksmenn, og komast
ótrúlega nœrri frumverkinu
ALDREI hafa jafn margir safnarar og
stofnanir eytt jafn miklu fé í listaverk,
og aldrei fyrr hefur slíkur mýgrútur
eftirlíkinga og vafasamra listaverka ver
ið á markaðnum. Á fáeinum mánuðum
undanfarið hafa komið fram fölsuð
listaverk svo þúsundum skiptir, sem
hafa verið seld fyrir milljónir dollara.
,,Þeim hefur fjölgað verulega,“ segir
Aime Maeght, einn af atkvæðcimestu
listaverkasölum Parísar. „Ég sé að með-
altali fimm fölsuð málverk á dag.“
Fyrir skömmu kvað hópur sérfræð-
inga upp þann úrskurð, að 44 af 56
málverkum í eigu olíukóngs í Texas,
Algur Meadows að nafni, væru eftir-
líkingar. David Stein, 32 ára listaverka-
sali á Park Avenue með brezkan ríkis-
borgararétt, varð nýlega uppvís að því
að hafa í 97 tilfellum verzlað með fals-
aðar myndir eftir Picasso, Chagall og
Matisse, og var samanlagt söluverð
þeirra 165.800$. Opinberir starfsmenn í
Los Angeles eru að safna gögnum um
starfsemi hrings listfalsara, sem hefur
selt verk „eftir“ Renoir, Dufy, Degas
og Lovis Corinth, og eru meðlimir
hringsins sagðir vera ungverskur flótta
maður, fyrrverandi starfsmaður safns
nokkurs í Los Angeles, fyrrverandi
fataframleiðandi frá New York og
„menntaður" greifi, sem er sagður eiga
ósvikinn Leonardo, sem er tíu milljón
dollara virði. Á meðal þeirra, sem
álitnir eru hafa orðið fyrir barðinu á
þessum fölsurum, eru: læknir, sem tap-
aði því nær heilli milljón dollara; yfir-
stéttarfrú nokkur, sem prettuð var um
meira en 700.000$; tryggingarfulltrúi,
sem glataði 250.000$.
Falskar sannanir.
í Flórens hafa falsarar notfært sér
afleiðingar flóðanna, sem þar urðu í
nóvember. Þeir hafa í snatri gert eftir-
líkingar af fornum meistaraverkum,
dýft þeim síðan ofan í forarleðju til
þess að gera þau trúverðugri, áður en
þeir seldu þau. Fyrir nokkru rakti
ítalska lögreglan feril 25.000$. símaávís-
unar, sem hafði verið notuð til kaupa
á austurlenzkum teppum, og fann þá
100 málverkaeftirlíkingar í húsi nokkru
í Torino.
Falsanir listaverka eru hluti af sögu
listarinnar. Jafnvel í . hinu glæsilega
safni Walters P. Chryslers eru, að áliti
Til hægri: Falsað málverk eftir Corinth.
Verk Impressíonistanna hafa verið mjög
fyrir barðinu á fölsurunum, enda er
mikil eftirspurn eftir þeim.
Lars Storleer:
Norrœnt gagnrýnenda
og rithöfundamót
Nýlokið er í Gautaborg árlegri ráð-
stefnu norrænna gagnrýnenda og rithöf-
unda. Undanfarin skipti hafa þessi mót
verið hreinlega sænsk-norskt fyirirtæki,
en að þessu sinni var einnig boðið til
mótsins dönskum gagm-ýnendum og
rithöfundum, og setti það sannarlega
sinn svip á ráðstefnuna, sem í mörgu
varð einskonar dansk-sæniskt uppgjör.
Raunar var munurinn á afstöðu og við-
horfi Dana og Svía til bókmenntanna
allmikill, en auk þess voru sæti þessara
þjóða skipuð mönnum, sem höfðu fast-
mótaða skoðun á hlutverkinu og
ákveðna stefnu í starfi sínu. Hæfileikar
Dananna og Svíanna til þess að skil-
greina og kryfja bókmenntaverk, áttu
þar að auki sinn hlut í að þátttaka
Norðmanna, sem var sterkust í gagn-
rýnendaflokknum, varð löngum mest á
áheyrendabekknum .
Allt bendir til þess, að þessi mót eigi
framtíð fyrir sér. Það er sannarlega
gott. Hið listfræðilega samlíf Norður-
landa er dálítið vanþróað. Auðvitað
hlýtur alltaf að svífa nokkuT „Gruppe
47“ andi yfir slíkum skoðanaskiptum
um gagnrýni. Ennþá skortir talsvert á í
einlægni og ákveðnum skoðunum, en
það er ef til vill veikleiki, sem hverf-
ur, er mótunum fjölgar og sterkari
kynni takast með þátttakendunum.
Aðalinnihald dansk-sænska tvíleiks-
ins á móti þessa árs í Gautaborg, var í
stuttu máli, að Svíarnir héldu fram
dægurviðhorfum, félagslegum og póli-
tiskum, sem grundvelli og mælikvarða
á leikrit og prósa og jafnvel ljóð, en
Danirnir lögðu áherzlu á innihald og
byggingu sem óuppleysan'iega hluta í
þróaðri heild. Afleiðingarnar af hinu
mikla ósamræmi í viðhorfum kom líka
skýrt fram í gæðum þeirra bókmiennta-
verka, sem lögð voru fram til gagn-
rýni. Danirnir vöktu athygli fyrir þraut-
fágun í stíl yfirburði í byggingu og
formi, og að því er snerti yngri þátt-
takendurna, djúpsýni í innihaldi, en
innihaldið í verkum Svíanna bar aftur
á móti þjóðfélagslega rótttækan svip,
en blær málfarsins var mjög hversdags-
legur.
Það, að danska framlagið á ráð-
stefnunni vakti mesta athygli, stafaði
emnig í og með af því,. að Danir sendu
sem fulltrúa sína þrjá frábæra gagn-
rýnendur: Jens Kruse frá Jyllandspost-
en, Niels Barfbed frá Politiken og hina
frábæru og skörpu Hanne Marie Svend-
sen frá Information og danska útvarpinu.
Hvað snerti þátttöku rithöfunda, var
koma Klaus Rifbjerg ein auðvitað áhuga-
verð, en þar að auki voru mættir tveir
bráðungir rithöfundar: Sven Holm frá
Kaupmannahöfn og Svend Áge Madsen
frá Árósum. Sá fyrri lagði fram inn-
gang að framtíðarskáldsögu, sem ber
nafnið „Thermush", og norski gagn-
rýnandinn Jo Örjasæther taldi hana
næstum gallalausa í djúpsærri og
skýrri, munnlegri gagnrýni. Svend
Áge Madsen kom með einskonar setn-
ingarfræðilegan orðaleikskafla um
„Hvað „ekki“ hefur, sem „ekki-ekki“
hefur“, og sem lauk með efa um það,
hvort bókmenntir hefðu þrátt fyrir allt
nokkurn tilgang né þýðingu.
Fyrir tillagi Norðmanna sáu Astrid
Hjertenaes-Andersen með prósaljóði,
sem nefnist: Ein með Brahms; Mathis
Mathisen með leikriti um breytingu
apa yfir til ofuTmennis; Hansmagnus
Ystgaard með smásögu um sambands-
leysi. Auk gagnrýnandans Jo Örje-
sæther (Nationen) sat þarna Ole Lang-
seth (Aftenposten). Af sænskri hálfu
komu fram læknirinn og rithöfundurinn
P. C. Jersild með leikritsbrot og rit-
höfundurinn og gagnrýnandinn Jan
Myrdal með vinstrisinnað leikrit,
sem mætti sterkri gagnrýni hvað stíl
snerti frá Hanne Marie Svendsen (sem
var andmælandi Myrdals). Það varð
hinsvegar Vietnamljóð gagnrýnandans
Göran Hákonson, sem virkilega kall-
aði fram dansk-sænsku andstæðurnar
um form og byggingu. Af danskri hálfu
var hið þulukennda ljóð gagnrýnt fyrir
að hafa ísmeygilegt form, sem minnti á
„heimspekilegan krosssaum". Danirnir
töldu vanta tilfinningabakgrunn fyrir
form og boðskap, sem gæti náð til les-
andans. Þegar svo sænskur gagnrýn-
andi lýsti því yfir, að hann teldi ljóðið
búa yfir áhrifamikilli innri spennu, lá
ljóst fyrir, hversu mikið djúp var stað-
fest milli Dana og Svía.
Þrátt fyrir skoðanamun og mismun-
andi grundvallarhugmyndir, er rik
ástæða til þess að halda norrænu gagn-
rýnenda- og rithöfundamótunum áfram.
En einnig verður að bjóða Finnum,
íslendingum, Álendingum og Færeying-
um þátttöku í framtíðinni. Skipulagn-
ingin er grundvöllurinn undir því að
öll starfsemi mótsins gangi sem bezt
og djúpur afrakstur verði. Útvíkkun
þátttakendasvæðisins er skilyrði fyrir
nauðsynlegum og gagnlegum sam-
skiptum á sviði norrænna lista og
mennta og miðevrópskir og alþjóð-
legir straumar nái allt til endimarka
menningarsviðs okkar það skjótt, að
þeir fái tækifæri til þess að bæta og
Framihald á bls. 13.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. nóvember