Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1968, Blaðsíða 12

SKÁK
Staðan eftir 10. leik svarts.
Svart: Bragi Kristjánsson
EINS og kunnugt er náði íslenzka stúd-
entasveitin prýðis árangri á Heimsmeist-
aramótinu í Ybbs í Austurríki nú í sum-
ar. Eftirfarandi skák er frá keppni ís-
lendinganna við Búlgara, en þá keppni
unnu íslendingar, 2Vz — 1%.
Teflt á 2. borði.
Hvítt: Arnandov, Búlgaríu
Svart: Bragi Kristjánsson, ísland
Sikiieyjarvörn
1. e4 C5
2. Rf3 d6
3.d4 cxd4
4. Rxd4 Rf6
5. Rc3 a6
(Hinn þekkti argentínski skákmeistari,
Najdorf byrjaði fyrstur manna að nota
þennan leik í stórmótum; þessvegna hef-
ur þetta afbrigði borið nafn hans síð-
an og er kallað Najdorfafbrigðið.
Bragi hefur einnig mikið dálæti á þessu
afbrigði).
6. Bg5 e6
7. f4 Be7
8. Df3 h6
9. Bh4 g5!?
10. fxg5 Rf-d7
Sort
• b c d e f g h
« b c d c I g b
Hvid.
Hvítt: Arnandov
11. Rxe6!?
(Þetta er hin fræga riddarafórn, sem
fyrst var reynd opinberlega í Gauta-
borg 1955. í þremur skákum samtímis
kom upp nákvæmlega þessi staða. í öll-
um skákunum höfðu Rússar hvítt, þeir
Keres, Geller og Spassky, en Argentínu-
mennirnir Najdorf, Panno og Pilnik
höfðu svart og töpuðu á öllum borðum).
11. — fxe6
12. Dhá KÍ8
13. Bb5!
(Þessum leik svöruðu Argentínu-
mennirnir allir rangt árið 1955. Fram-
haldið hjá Geller — Panno var 13. —
Re5 14. Bg3 Bxg5? og hjá Keres — Naj-
dorf og Spassky — Pilnik 13. — Kg7?
14. 0-0 Re5 15. Bg3. Rétta svarið er 13.
— Re5! 14. Bg3 Hh7! eða strax 13. —
Hh?! eins og Bragi leikur).
13. — Hh7!
14. 0-0 Kg8
15. g6 Hg7
16. Bxd7??
(Hér misstígur hvítur sig á hinni hálu
braut. Til jafnteflis leiðir 16. Hfl Bxh4
17. Dxh6 Hxf7 18. gxf7 Kxf7 19. Dh7f
og hv. nær þráskák).
16. — Rxd7
17. Dxh6 Re5
18. HÍ4 Hxg6
19. Dh5 Bxh4
20. Hafl Be7
21. Khl Kg7
22. Re2 Bd7
23. Rg3 Dh8
24. Gefið.
SMÁSAGAN
Framh. af bls. 5
dyra. Og hver er þá þar komin nema
Rose. Hann var fljótur að kalla upp
þessar fréttir til konu sinnar.
Og hvílíkur fagnaðarfundur! Frú
Violet bæði grét og hló. En þegar Bene
dikt heyrði hana hvísla fyrirgefningar
orðum í eyra Rose, brosti hann í annað
sinn með sjálfum sér og vissi, að öllu
var óhætt.
Síðan liðu tímar fram, og það kom að
því að Rose varð léttari. Hún ól einn
hvolp — aðeins einn. Hann var flekk
óttur, líktist meira í föðurætt, enda karl
kyns. Því miður — sem frú Violett átt-
aði sig raunar ekki á fyrr en seinna.
Það kom nefnilega í veg fyrir að sam-
vistir þeirra mæ'ðgna gætu orðið langar.
En þessi flekkótti hvolpur varð fljót
lega eftirlæti þeirra allra — tíkarinnar
að sjálfsögðu og einnig þeirra læknis-
hjóna. Já, þótt furðulegt væri og eins
líkur og hann var í útliti hundhræinu,
ódóminum honum föður sínum. En því
varð ekki neitað að hann var bráð
skemmtilegur, litla skinnið — sjálfsagt
erft gáfurnar frá móður sinni. Bene-
dikt var að vísu ekki ánægður með hina
algeru ótrú konu sinnar á íslenzka
hundakyninu en lét þó kyrrt liggja.
Enda fóru hinir skemmtilegustu tímar
í hönd meðan þau áttu heima öll fjög-
ur í einbýlishúsinu. Hvolpurinn, þessi
flekkótti hnykill, veitti þeim margar
ánægjustundir og kom þeim til að hlæja.
En því miður — þeim til nokkurs
angurs, svo ekki sé meira sagt varð
hann að yfirgefa heimilið, áður en hann
yrði kynþroska. Því enda þótt hann væri
bráðskemmtilegur og gáfaður, þá var
— meðal annars með hliðsjón af fað-
erninu — ekki hægt að treysta honum.
Eða svo áleit frú Vio'let, og hafði sjálf-
sagt rétt fyrir sér eins og jafnan endra
nær.
Leiörétting
í Lesbók Mbl., 33. tbl., sem út kom
fyrir hálfum mánuði, urðu þau leiðu
mistök, að niður féll í byrjun greinar
Kristjáns Jónssonar „Bátstapi á Þorska-
firði“, setningin: í megin dráttum studd-
ist ég þar við frásögn Snæbjarnar í
Hergilsey.
Óbrengluð er fyrsta málsgrein grein-
arinnar þannig: Árið 1964 skrifaði ég
grein í bókina ,,Því gleymi ég aldrei“
III. bindi, undir ofangreindri fyrirsögn.
Þar er sagt frá drukknun Gísla Ólafs-
sonar frá Hvallátrum, sem þá var ráðs-
maður á Stað á Reykjanesi. I megin-
dráttum studdist ég þar við frásögn
Snæbjarnar í Hergilsey, sem hann skrá-
setti aðeins 3—4 árum eftir slysi'ð.
Sömuleiðis er á einum stað talað um
Djúpalæk en á að standa Djúpadal.
Blaðið biðst afsökunar á þeim mis-
tökum, sem þarna hafa orðið í setningu
greinarinnar og prófarkalestri.
hagalagcfar
Kornvaran bjargaði kirkjunni.
Þegar komið var á fætur morguninn
24. jan. á Hvanneyri í Siglufirði brá
mönnum heldur en ekki í brún, að sjá
kirkjuna komna af stæði sínu og á hlið-
ina suðaustur í kirkjugarðinum. Prest-
urinn, Jón Sveinsson, safnaði sam-
an mönnum, urðu þeir um 40. Gátu
þeir með miklum útbúnaði reist kirkj-
una við og komið undir hana stórtrjám
og ekið henni á þeim, þar til hún komst
á grundvöll sinn. Kirkjan hafði lítið
skemmst og engin rúða hafði brotnað í
henni. Fimmtán tunnur af kornvöru
höfðu verið í stokkum á kirkjuloftinu
og voru menn þess fullvissir, að þessi
þyngsli hefðu hamlað því, að hún tæk-
ist á loft út yfir kirkjugarðinn. Felli-
bylurinn kom úr vestri-norðvestri, en
aðalvindstaðan var af norð-austri.
(nnáll 19. aldar 1855).
BÓKMENNTIR
Framh. af bls. 3
djúptækum merkingum og
leyndardómsfullum tilvísunum
„vængbláar hálfnætur“, „blá-
fextar hugsanir", „naglblá
hönd“, „tálblátt regn“, „mold-
búnar hendur“, „gljásvart myrk
ur“ Við könnumst við þetta úr
öðrum ljóðum Steins, t.d. frá
Sjálfsmynd úr Ljóðum, þar sem
„mjólkurhvítt ljósið" verður
tákn umhverfis skáldsins. Aft-
ur á móti eru hinir „gulbrúnu
fuglar", sem fljúga yfir „blá-
hvíta auðnina“, og blómin, sem
teygja „rauðgul höfuð sín upp
úr svartri moldinni" í Vor úr
sömu bók, fyrst og fremst mynd
ræns eðlis. Táknræn merking
þeirra liggur svo Ijóst fyrir, að
ekki þarf að vclta henni fyrir
sér
Guli liturinn er bundinn sól-
inni hjá skáldinu:
Sólin,
sólin var hjá mér,
eins og grannvaxin kona,
á gulum skóm.
í sextánda ljóði persónu gerist
sólin einnig, myrkrið í sál skálds
ins víkur skyndilega fyrir sól-
skini:
Ég sá sólskinið koma
gangandi
eftir gráhvítum veginum,
og hugsun mín gekk til móts
við sólskinið,
og sólskinið teygði Ijósgult
höfuð sitt
yfir vatnsbláan vegg.
Myndheimur Tímans og vatns
ins er þó að sjálfsögðu ekki ein
göngu bundinn við litaval, eins
og tilvitnanir munu hafa sýnt,
en orðalag eins og „dökkbrýnd
gleði", „dulkvik bára“, „blæ-
vængjaðir dagar", „málmgerð-
ur fugl“, „ryðbrunniö myrkur"
„málmkynjað hjól* vekur lika
til íhugunar.
Árið 1942 skrifaði Steinn
grein um Þorvald Skúlason í
Helgafell, sem lýsti næmum og
óvenjulega glöggum skilningi á
þessum áhrifamikla listmálara.
„Það sem fyrst og fremst ein-
kennir list Þorvalds Skúlason-
ar, er hið einfalda og sterka"
segir Steinn: „Lítið borð við
glugga, tvær sítrónur a borð-
inu, rauðbrún skál, hvítt ljós,
hús hinum megin við götuna,
það er allt i einu risið upp og
farið að lifa lífinu sterkara og
raunverulegra en nokkru sinni
áður. — Og þó er það kannski
ekki veruleikinn, heldur per-
sónuléiki höfundarins, sem hef-
ur tekið sér bústað í myndinni.
Manni finnst maðu»- aldrei fyrr
hafa komizt svona nálægt hlut
unum.“
f þessum orðum segir Steinn
mikilvægan sannleik um sjálf-
an sig og viðleitní sína, t.d. í
Tímanum og vatninu. Er ekki
átjánda Ijóðið dæmi um þá „dul
arfullu töfra“, sem Steinn minn
ist á í sambandi við list Þor-
valds:
Tveir dumbrauðir fiskar
í djúpu vatni.
Dimmblár skuggi
á hvítum vegg.
Fjólublátt ský
yfir fjallsins egg.
Yfir sofandi jörð
hef ég flutt hina hvítu fregn.
Og orð mín féllu
í ísblátt vatnið
eins og vornæturregn.
Sjöunda ljóðinu verður heldur
ekki lýst betur en með orða-
lagi eins og „dularfullum töfr-
nm“; það er áreiðanlega eitt
það fegursta, sem Steinn orti
um ævina:
Himinninn rignir mér
gagnsæjum teningum
yfir hrapandi jörð.
Dagseldur, Ijós,
í kyrrstæðum ótta
gegnum engil hraðans,
eins og gler.
Sofa vœngbláar hálfnœtur
í þakskeggi mánans,
koma mannstjörnur,
koma stjarnmenn,
koma syfjuð vötn.
Kemur allt,
kemur ekkert,
gróið bylgjandi maurildum,
eins og guð.
Guð.
Þetta ljóð ásamt níunda, fjórt
ánda, og sextánda ljóðinu, minn
ir ekki á terzínu; háttbundnu
ljóðin eru þegar allt kemur til
alls ekki yfirgnæfandi. Þögn-
in, sem gegnir svo stóru hlut-
verki í Tímanum og vatninu,
breytist í nýstárlegustu ljóðum
þess „í þungan samhljóm einsk
is og alls“, verður hið „þrosk-
aða ax“ skáldskaparins, sem
lyftir Tímanum og vatninu upp
í veldi mikils skáldskapar. Ljóð
ið mun lifa áfram, bæði sem
vitnisburður ástar og „óræður
draumur".
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
29. sept. 1968