Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1969, Blaðsíða 14

það ljóst, strax er hún leit mig,
að ég var mjög illa á mig kom-
in. Vatnið lak af mér, og ég
var komin að niðurlotum af
þreytu.
Konan hóf góðgerðirnar á
því að hita handa mér mjólk
og sagði mér að drekka eins og
ég gæti. Hún tæki úr mér mesta
kuldahrollinn. Síðan var mér
borinn einhver matur, og á með-
an ég snæddi, sagði ég konunni
alla hrakningasögu mína frá
byrjun, og að för minni hefði
verið heitið til Minnibæjar.
Spurði ég hana, hvort sá bær
væri langt í burtu. Hún kvað
það ekki vera, það væri að
mig minnir um klukkustundar
gangur frá Brjánsstöðum. Mér
hraus hugur við að fara þá leið
ein mins liðs, eftir allar ófarir
dagsins. Ég spurði því konuna
hvort hún gæti ekki léð mér ein
hvern til að fylgja mér. Hún
sagði að það væri sjálfsagt. Mér
er líka til efs að henni hafi lit-
ist svo á ratvíis mína, að hún
'hefði þorað að sleppa mér
einni.
Konan gekk nú út úr stof-
un-ni. Eftir nokkra stund kom
hún inn aftur og sagði, að það
væri búið að leggja ó tvo
hesta. Ég gæti lagt af stað
hvenær sem mér sýndist. Þetta
var meiri höfðingsskapur en ég
lhafði búist við af manneskju,
sem ég þekkti ekkert. Ég hafði
aðeins farið fram á, að hún
léði mér einhvern krakka, sem
gengi með mér að Minnibæ. Ég
spurði hvað ég ætti að borga
þenna greiða, en hún var ófá-
anleg til að taka við nokkurri
borgun. Ég kvaddi nú þessa
góðu konu sem hafði tekið mér
eins og besta móðir, og reið af
stað ásamt drenghnokka sem
var látinn fylgja mér.
Fólkið á Minnibæ var steini
lostið, þegar það sá mig bera að
garði svona illa til reika. Þar
var mér tekið afar vel, eins
og við mátti búast, dregin af
mér vosklæðin, veittur góður
beini og gott rúm að sofa í. Um
morguninn voru mér fengin öl'l
mín föt þurr og hrein. Blessuð
húsmóðirin hafði þá vakað fram
eftir allri nóttu til þess að þvo
og þurrka af mér haminn. Áður
en ég lagði af stað, var ég fyllt
með öllu því bezta sem heimilið
hafði upp á að bjóða. Síðan
var drengur látin fylgja mér
alla leið heim að Minniborg,
því fólkið á Minnibæ, sem feng-
ið hafði skarþefinn af ferða-
lagi mínu daginn áður, þorði
ekki að se’lppa af mér hendi
fyrr en ég var komin heilu og
höldnu inní áætlunarbílinn, er
átti að fleyta mér til Reykja-
víkur.
Móttökurnar heima voru að
engu sögulegar. Mér var hvorki
fagnað né illa tekið. Foreldrar
mínir hafa sjálfsagt verið við
ö'llu búnir. Þeim var ekki enn
úr minni liðin reisa mín upp í
Borgarfjörð.
Eftir þessar ófarir í kaupa-
vinnunni fór ég að gera mér
grein fyrir, hvernig sú yfir-
sjón gat náð valdi á mér, að
ráða mig til heyverka í sveit,
þar sem óbeit mín á heyskap
heima hjá foreldrum mínum var
mér ekki ókunn.
En frá því ég fór fyrst að
geta stautað, var ég al'ltaf sí-
lesandi, hvenær sem mér slapp
verk úr hendi. í þessum lestri
voru meðal annars frásagnir,
jafnvel heilir rómanar, fullir af
sveitarómantík. Þar sá ég í
anda fjólublá fjöll og fagur-
grænar grundir, rauðar og
svartar bæjarbustir með hvít-
máluðum gluggum í hvann-
grænu túni, blómabrekkur, sil-
ungsár og silfurtæra læki lið-
ast niður skógivaxnar hlíðar.
Og þar var alltaf sólskin, logn
og blíða. Þannig komst það inn
í mig, að sveitin væri allt ann-
an en Reykj anesskaginn. Hann
var ekki sveit. Hann var aðeins
nakin hraun og sandauðn með
sífelldum kuldanæðingum og ó-
lystilegum fiskiþorpum hér og
þar við víkur og voga. Og tún-
blettirnir kringum þorpinhlutu
að vera auðvirðilegri en túnin
í sveitinni. Ég hafði að vísu
ekki fundið þessa sveitadýrð
uppi í Borgarfirði, en hún
hiaut samt að vera til. Það var
óhugsandi, að jafn merkir
menn og skáldin voru, væru
að Ijúga að hrekklausum ungl-
ingum. Þessvegna gat þetta ver-
ið til austur í Árnessýslu, þó
að ég hitti ekki á það uppi í
Borgarfirði. En ég fann það
ekki heldur fyrir austan.
Hvernig veik þessu við? Gat
það verið að skáldin, góðvinir
mínir og skemmtilegustu menn-
irnir sem ég hafði kynnst, væru
svona óáreiðanlegir? Eða var
það eitthvað, sem vantaði í
sjálfa mig?
Þetta voru fyrstu vonbrigði
: i 'n í lífinu.
BÓKMENNTIR
Framh. af bls. 3
alþjóðlegu heppnast ekki fyrr
en undir 'lok 13. aldar.
F yrstu frönsku „ehan-
sons de geste“ eru talin frá
því um 1100, þau sagnaljóð tjá
smekk yfirstéttar á Frakk-
landi á fyrri hluta 12. aldar,
þótt efnd þessara kvæða, sem
eru um áttatíu samtals, sé sótt
til fyrri tíða. í þessum kvæðum
gætir mjög kristinna áhrifa og
baráttan við Araba hefur átt
sinn þátt í uppkomu þeirra.
Kvæði þessi voru ætluð til
upplestrar, eins og flest það,
sem var á bækur fest eða ort
á miðöldum. Kvæðin voru
skemmtiefni höfðingja og
kvæðamenn ferðuðust um og
sungu þau við hirðir aðals-
manna. í þessum kvæðum birt-
ist hugsjón og hugsunarháttur
yfirstéttar, sem er kristinn á jh
irborðinu og ber ennþá í sér
vænan skerf forns barbarisma.
Háklerkurinn og aðalsmaður-
inn eiga hér flest sameiginlegt,
kirkjuváld og ríkisvald fara
hér saman.
Á þessu verður breyting á
síðari hluta 12. aldar, þá hefst
kristin siðun í voldugustu ríkj-
um Evrópu og kristin innlifun
einstaklingsins. Menntun og
bókleg menning Evrópuþjóð-
anna á miðöldum, átti sína fyr-
irmynd í rómverskri og grískri
fornöld og kristninni, þá fyrst
og fremst í biblíunni og ritum
eldri kirkjufeðra. í vísindum
voru fornir höfundar taldir ó-
yggjandi, Galen var bezta heim
ild um læknisfræði, Orosíus í
sagnfræði.
Það tíðkaðist langt fram eft-
ir öldum, að vitna í forna höf-
unda til sönnunar máli sínu.
Fyrirmynd skáldanna, verða
rómverskir höfundar, Ovidíus
og Vergilíus auk málskrúðs-
fræðiinga. Bækur voru torgæt-
ar og dýrar á þeirri tíð og að-
eins í eigu auðugra manna og
lykillinn að ölllum vísdómi.
Chrétien de Troyes yrkir á
síðari hluta 12. aldar:
„Par les livres que nous avons
Les fez des anciiens
savons .. . “
Úr bókum var öll þekking
á mönnum og sögu fortíðarinn-
ar. Og það var fyrir áhrif
latnesks kveðskapar og mál-
skrúðsfræði, að bókmenntir
hefjast á Englandi, írlandi og
Frakklandi á þjóðtungunni.
v
” akning 12. aldar náði
til jarðahlanda kristninnar.
Norska hirðin var lenigi vel
menningarmiðlari íslendinga á-
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS — 2. marz 1969